Νέοι αστυνομικοί πρώτης γραμμής με καθαρό μηνιαίο μισθό 800 ευρώ, καθηγητές σχολείων με 800 ευρώ, υπάλληλοι υπουργείων πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με 920 ευρώ, δημοτικοί υπάλληλοι των 800 ευρώ, εφοριακοί με 1.000 ευρώ, ανθυπολοχαγοί με 900 ευρώ κ.α.
Νέοι άνθρωποι που με δέλεαρ την μονιμότητα εγκλωβίζονται σε έναν φαύλο κύκλο παλεύοντας για την επιβίωση με έναν εκτός πραγματικότητας μισθό: αδυναμία κάλυψης των δαπανών στέγασης στην Αθήνα τα νησιά ή τις άλλες μεγάλες πόλεις, περιορισμένες ευκαιρίες ψυχαγωγίας και διασκέδασης λόγω ακρίβειας, χωρίς δυνατότητα αποταμίευσης κοκ. Για τη δημιουργία οικογένειας ούτε λόγος.
Οι περισσότεροι νέοι αστυνομικοί, καθηγητές, δημόσιοι υπάλληλοι είτε υποχρεώνονται σε δεύτερες και τρίτες δουλειές για να τα βγάλουν πέρα είτε λαμβάνουν τακτική οικονομική ενίσχυση από τις οικογένειές τους. Άλλοι καταφεύγουν στη μικρή και μεγάλη διαφορά με φιλικές διευθετήσεις, φακελάκια, "γρηγορόσημα" και χρηματισμό.
Το ζήτημα των χαμηλών αμοιβών αναδείχθηκε δραματικά την προηγούμενη εβδομάδα με τον τραγικό θάνατο αστυνομικού ο οποίος δούλευε, εκτός υπηρεσίας, σε οικοδομή προκειμένου να συμπληρώσει τα εισοδήματά του.
Ακόμα και θεωρητικά προνομιούχα επαγγέλματα όπως γιατροί στα δημόσια νοσοκομεία αμείβονται με αρχικό μισθό (καθαρά) 1.340 ευρώ ενώ οι δικαστές ξεκινούν από περίπου 1.500 ευρώ. Οι πιλότοι της Πολεμικής Αεροπορείας, πετώντας με αεροσκάφοι αξίας εκατομμυρίων, αμοίβονται με 1.200 ευρώ καθαρα πλέον του πτητικού επιδόματος.
Η σύγκριση με οποιαδήποτε χώρα μέλος της ευρωζώνης είναι συντριπτική.
Οι εξαιρετικά χαμηλές αμοιβές της συντριπτικής πλειοψηφίας όλων όσων, άμεσα και έμμεσα, εργάζονται για το Δημόσιο και την κυβέρνηση αποτυπώνουν το τεράστια, χρόνια, διαρθρωτικά προβλήματα της χώρας, την καθήλωση σε έναν ανορθολογικό τρόπο λειτουργίας, την αδυναμία του Δημοσίου να εξελιχθεί και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και των κυβερνήσεων να προχωρήσουν στον εκσυγχρονισμό της χώρας.
Το τραγικό συμβάν του θανάτου του αστυνομικού δεν αποτελεί παρά την κορυφή του παγόβουνου. Μια δραματική κατάσταση που έχει επιδεινωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της κρίσης του 2010, της ακρίβειας και της εκτόξευσης του κόστους στέγασης: γιατροί εγκαταλείπουν τα κρατικά νοσοκομεία είτε πηγαίνοντας σε άλλες χώρες είτε για να εργαστούν ιδιωτικώς, νεαροί γιατροί που σπουδάζουν σε κρατικά πανεπιστήμια δωρεάν επιλέγουν να πάνε απευθείας σε ξένες χώρες να εργαστούν, μηχανικοί του Πολεμικού Ναυτικού παραιτούνται και πηγαίνουν σε ναυτιλιακές εταιρίες, πολιτικοί μηχανικοί εγκαταλείπουν το Δημόσιο επιλέγοντας τον πολύ πιο ελκυστικό ιδιωτικό τομέα, αστυνομικοί και στρατιωτικοί κάνουν άλλες δουλειές για να συμπληρώσουν τα εισοδήματά τους, καθηγητές σχολείων που εργάζονται πολύ περισσότερο με ιδιαίτερα, δημόσιοι και δημοτικοί υπάλληλοι κάνουν παράλληλες εργασίες. Και πάει λέγοντας...
Πώς το Κράτος καθηλώνει τις αμοιβές
Το Κράτος κρατά καθηλωμένες τις αμοιβές στη χώρα σε πολύ χαμηλά επίπεδα με δύο τρόπους: σαν εργοδότης και σαν ρυθμιστής και οργανωτής της κοινωνικής και οικονομικής ζωής.
Σαν εργοδότης έχει ακολουθήσει παραδοσιακά, για κομματικούς – ψηφοθηρικούς λόγους, ένα μοντέλο που στοχεύει στις όσο το δυνατό περισσότερες προσλήψεις εργαζομένων αδιαφορώντας για τα αποτελέσματα και την αποδοτικότητα. Το μοντέλο αυτό προσφέρει στους εργαζόμενους στο δημόσιο χαμηλές αμοιβές αλλά κάποια ελκυστικά ανταλλάγματα: ισόβια απασχόληση και τεράστια ανοχή, που φτάνει τα όρια της ατιμωρησίας ακόμα και υπαλλήλων που παρανομούν, σε ότι αφορά την αποδοτικότητα και την υπευθυνότητα των εργαζομένων. Δεν υπάρχει καμία ουσιαστική αξιολόγηση και καμία σύνδεση της μισθολογικής εξέλιξης με την αποδοτικότητα στην εργασία. Είτε εργάζεται εντατικά είτε δεν εργάζεται καθόλου θα λάβει τα ίδια χρήματα. Εν πολλοίς διορίζει αδιαφορώντας για τις επιδόσεις των υπαλλήλων του αμείβοντας με λίγα χρήματα έναν μεγάλο αριθμό εργαζομένων με μοιραία αποτελέσματα στον κρατικό μηχανισμό και την δημόσια διοίκηση. Γνωρίζοντας ότι οι μισθοί που προσφέρει δεν επαρκούν στο ελάχιστο για την επιβίωση ενός ατόμου (πολύ περισσότερο μιας οικογένειας) κάνει τα στραβά μάτια στους ανορθόδοξους και παράνομους τρόπους με τους οποίους οι κρατικοί υπάλληλοι συμπληρώνουν τα εισοδήματά τους: ιδιαίτερα μαθήματα, γιατροί και δημόσιοι λειτουργεί που λαμβάνουν φακελάκια, κάνουν χρήση κρατικών υποδομών για προσωπικό τους όφελος ή εργάζονται σε δεύτερες και τρίτες δουλειές.
Το Κράτος όμως λειτουργεί και ως κόφτης στη βελτίωση των αμοιβών στον ιδιωτικό τομέα ως ρυθμιστής της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Επιβαρύνει τον ιδιωτικό τομέα και ειδικά τις καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας με υπέρογκους φόρους και ασφαλιστικές εισφορές. Για μια καθαρή αμοιβή 2.500 ευρώ το μήνα μια επιχείρηση πρέπει να καταβάλει στο κράτος επιπλέον ασφαλιστικές εισφορές και φόρους 2.360 ευρώ, δηλαδή το συνολικό κόστος του εργαζόμενου ανέρχεται σε 4.800 ευρώ μηνιαίως. Για μια μηνιαία καθαρή αμοιβή 5.000 ευρώ στον εργαζόμενο μια επιχείρηση πρέπει να καταβάλει συνολικά 10.240 ευρώ.
Επιπρόσθετα η εξαιρετικά προβληματική και αναποτελεσματική λειτουργία της δημόσιας διοίκησης με τις πολυετείς καθυστερήσεις στην δικαιοσύνη, την πολυνομία, το ασταθές φορολογικό περιβάλλον και την γραφειοκρατία αποτρέπουν τις επενδύσεις και την δημιουργία ισχυρών, μεγάλου μεγέθους, ανταγωνιστικών και εξωστρεφών επιχειρήσεων. Το χάος στη δημόσια διοίκηση περιορίζει την ήδη χαμηλή παραγωγικότητα του ιδιωτικού τομέα.
Το εκπαιδευτικό σύστημα παραμένει καθηλωμένο σε ένα τρόπο λειτουργίας προηγούμενων δεκαετιών, αποκομμένο από την αγορά εργασίας και σε πλήρη αποσύνδεση από τις εξελίξεις και τις σύγχρονες ανάγκες. Όλα αυτά λειτουργούν ως βαρίδια στην ανάπτυξη της οικονομίας και των επιχειρήσεων.
Το άτυπο συμβόλαιο
Το Ελληνικό Κράτος θεσμοθέτησε την μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων στις αρχές του 20ου αιώνα και σταδιακά οι κυβερνήσεις εργαλειοποίησαν το κράτος και τις κρατικές υπηρεσίες ως μέσο ψηφοθηρίας μέσω διορισμών.
Ο στόχος του να διορίζονται όσο το δυνατό περισσότεροι οδήγησε σταδιακά σε έναν εκφυλισμό με το κράτος να προσφέρει χαμηλές αμοιβές στους υπαλλήλους του με δέλεαρ την ισόβια απασχόληση. Χαμηλές αμοιβές, μονιμότητα και κυρίως η απουσία αξιολόγησης οδήγησαν μοιραία στον εκμηδενισμό των απαιτήσεων για την ποιότητα της εργασίας των κρατικών υπαλλήλων.
Ακριβώς όπως είχε περιγράψει μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο βασιλιάς Γεώργιος στον Αμερικανό δημοσιογράφο Πόλ Πόρτερ τη δημόσια διοίκηση: «ως κάποιου είδους συνταξιοδοτικό σύστημα για πολιτικούς εγκάθετους».
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος επιδιώκοντας τον εκσυγχρονισμό του κράτους και να τερματίσει τις χιλιάδες προσλήψεις – απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, μετά από κάθε εκλογές, προχώρησε το 1911 στην θέσπιση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων. Ωστόσο, πολύ γρήγορα, και ο ίδιος λίγο αργότερα διαπίστωσε τις σοβαρές παρενέργειες της μονιμότητας.
Ο Κυριάκος Βαρβαρέσος, στην περίφημη Έκθεσή του, «Επί του Οικονομικού Προβλήματος της Ελλάδος», τόνιζε το 1952 τον υπερβολικό αριθμό δημοσίων υπαλλήλων σε ορισμένες υπηρεσίες και τη μεγάλη έλλειψή τους σε άλλες, ότι τα ανώτατα και ανώτερα στελέχη της διοικήσεως μεταβλήθηκαν σε όργανα κομματικών και προσωπικών επιδιώξεων, τους αθρόους διορισμούς υπαλλήλων χωρίς προσόντα, οι οποίοι δημιούργησαν έναν νέο τύπο δημοσίου υπαλλήλου, κύρια χαρακτηριστικά του οποίου ήταν η «έλλειψις ικανότητας και η επιτηδειότης όπως εκμεταλλεύεται την θέση του διά προσωπικήν ωφέλειαν», την εμμονή στη γραφειοκρατία που οδηγούσε στη συστηματική ταλαιπωρία των πολιτών, τις πολύ χαμηλές αμοιβές κ.ά.
Ο εκφυλισμός
Συν τω χρόνω, τα κόμματα μετέτρεψαν το Δημόσιο σε αυτό που είχε εύστοχα περιγραφεί ως ένα είδος «συνταξιοδοτικού συστήματος» με στόχο την εδραίωση πολιτικής επιρροής.
Η απουσία αξιολόγησης και σύνδεσης αμοιβών - παραγωγικότητας και η ακλόνητη μονιμότητα με την μη απομάκρυνση, για διάφορους λόγους, ακόμα και ακραία αδιάφορων ή και επίορκων υπαλλήλων του Δημοσίου οδήγησαν σε μια συνεχή υποβάθμιση της δημόσιας διοίκησης. Ακόμα χειρότερα η στενή σύνδεση κομμάτων – κρατικού μηχανισμού οδήγησε σταδιακά όχι μόνο στην πλήρη ασυδοσία των κρατικών υπαλλήλων και την ανάπτυξη εκτεταμένης διαφθοράς αλλά ακόμα σε ατιμωρησία και κάλυψη ακόμα και περιπτώσεων που συνδέονται άμεσα με εγκληματικές δραστηριότητες.
Από τα φακελάκια και τα «γρηγορόσημα», μέχρι στελέχη της δικαιοσύνης που κάνουν μήνες ή και χρόνια για να διεκπεραιώσουν τα καθήκοντά τους και δικαστικές αποφάσεις πέρα για πέρα αδικαιολόγητες μέχρι αστυνομικούς που έχει διαπιστωθεί η σύνδεσή τους με εγκληματικούς κύκλους αλλά συνεχίζουν να υπηρετούν λόγω γραφειοκρατίας.
Η ελληνική πολιτεία προσφέρει αμοιβή στους νέους αστυνομικούς λιγότερα των 900 ευρώ το μήνα, ποσό που γνωρίζει ότι δεν επαρκεί για να επιβιώσει κανείς στην Αθήνα. Μονόδρομος η καταφυγή σε ανορθόδοξες λύσεις: αστυνομικοί που έρχονται από την επαρχία φιλοξενούνται σε σπίτια συγγενών και φίλων, άλλοι εργάζονται περιστασιακά από διανομές φαγητών μέχρι οικοδομή, άλλοι δεν έχουν καμία άλλη ζωή πέραν του μοτίβου δουλειά - σπίτι με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην υγεία ενός ατόμου. Περιττό να αναφέρουμε ότι με τόσο χαμηλούς μισθούς σε ένα τομέα τόσο κρίσιμο για την λειτουργία του κράτους και της κοινωνίας, αρκετοί είναι ευάλωτοι στις σειρήνες του εύκολου χρήματος και της συνδιαλλαγής με τις σκοτεινές δραστηριότητες του εγκλήματος. Καθόλου τυχαία οι περισσότεροι αστυνομικοί επιδιώκουν και πετυχαίνουν την επιστροφή τους στους τόπους καταγωγής τους όπου απασχολούνται σε αγροτικές ή άλλες εργασίες.
Το ίδιο εν πολλοίς ισχύει για όλες τις κρίσιμες λειτουργίες του κράτους από τη δικαιοσύνη μέχρι τις πολεοδομίες και τις προμήθειες του δημοσίου με τελικό αποτέλεσμα την πλήρη αναρχία και κακοδιαχείριση. Γενικοί γραμματείς υπουργείων με μισθούς 3.100 ευρώ και υψηλόβαθμοι υπάλληλοι υπουργείων με μισθούς χαμηλότερους των 2.000 ευρώ υπογράφουν συμβάσεις και αναθέσεις εκατομμυρίων.
Παλαιά άλυτα προβλήματα
Το πρόβλημα είχε περιγραφεί με ακρίβεια από τον Πόλ Πόρτερ προ 77 ετών:
«Η δημόσια διοίκηση είναι υπερβολικά εκτεταμένη, κακοπληρωμένη και αποθαρρυμένη. Οι χαμηλοί μισθοί προσαυξάνονται βάσει ενός συγκεχυμένου συστήματος επιδομάτων, χάρη στα οποία μερικοί δημόσιοι υπάλληλοι κερδίζουν μέχρι και τέσσερις φορές περισσότερο από το βασικό μισθό.
Την ίδια στιγμή, η πλειονότητα δεν μπορεί να ζήσει με την αμοιβή που παίρνει. Πολλοί αναγκάζονται να συμπληρώσουν το μισθό που παίρνουν από το κράτος με μια δεύτερη δουλειά. Φανταστείτε τις επιπτώσεις στην Ουάσιγκτον αν οι υπάλληλοι των υπουργείων εργάζονταν, σε συνθήκες μερικής απασχόλησης, για τοπικούς δικηγόρους, πολιτικούς μεσάζοντες ή βιομήχανους.
Το αποτέλεσμα είναι απόλυτη αποδιοργάνωση. Ποτέ άλλοτε δεν έχω δει διοικητική δομή που να είναι, λόγω ανικανότητας και αναποτελεσματικότητας και μόνο, τόσο απαράδεκτη. Απλούστατα, δεν είναι δυνατόν να βασιστεί κανείς ότι η δημόσια διοίκηση θα φέρει εις πέρας (ακόμα και) τις πιο απλές λειτουργίες μιας κυβέρνησης – την είσπραξη φόρων, την εφαρμογή οικονομικών κανόνων, την επισκευή δρόμων.
Συνεπώς. Η δραστική μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης αποτελεί συνθήκη εκ των ουκ άνευ για την επίτευξη οποιουδήποτε άλλου αποτελέσματος στην Ελλάδα».
Το γεγονός ότι παραμένει το 2024 τόσο επίκαιρη μια διαπίστωση του 1947 αποτυπώνει την αδυναμία εξέλιξης της χώρας και της προσαρμογής στις σύγχρονες ανάγκες.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει εντοπίσει το πρόβλημα αναδεικνύοντας σε βασική κυβερνητική επιλογή την αύξηση των αμοιβών και ήδη έχουν πραγματοποιηθεί δυο αυξήσεις βασικών μισθών ενώ έχουν πραγματοποιηθεί και αυξήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους.
Ωστόσο η προσέγγιση της κυβέρνησης περιορίζεται στα εύκολα αποφεύγοντας τις δύσκολες επιλογές και τη ρήξη με τα δομικά προβλήματα που προκαλούν η μονιμότητα, η απουσία αξιολόγησης και η αναποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και τον φαύλο κύκλο που ενεργοποιούν.
Ζητήματα όμως όπως η μονιμότητα ή η αξιολόγηση απαιτούν ευρύτερες συναινέσεις, κάτι το οποίο είναι αδύνατο με τα σημερινά δεδομένα που επικρατούν στο πολιτικό σύστημα.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
