Στην τελευταία Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου μας, ο Πρόεδρος αναφέρθηκε στην -μη – πρόοδο που παρατηρείται τον τελευταίο καιρό στην επίλυση θεμάτων, τα οποία προκαλούν δυσλειτουργίες στον κλάδο. Το ενδιαφέρον δε είναι ότι η πλειοψηφία των θεμάτων στα οποία αναφερόταν ούτε άπτεται βασικών αρχών πολιτικής, ούτε θα προκαλέσει οποιαδήποτε μείωση των πόρων που εισπράττει το κράτος από τις επιχειρήσεις μας. Πρόκειται για θέματα σχέσεων ελεγκτή / ελεγχομένου, διευκρινήσεις επι αμφιλεγόμενων (κατά την άποψη της διοίκησης) διατάξεων, δαιδαλώδεις γραφειοκρατικές διαδικασίες άνευ αντικειμένου και γενικότερα για θέματα εφαρμογής της Νομοθεσίας και όχι τόσο αλλαγής της.
Η ενασχόληση μου με διάφορους κλαδικούς συνδέσμους τα τελευταία τριάντα χρόνια, μου έδωσε την ευκαιρία να συμμετάσχω σε δεκάδες συσκέψεις, συζητήσεις και διαβουλεύσεις με τις αρχές για παρόμοια θέματα που μας απασχολούσαν. Είναι παράξενο το συναίσθημα που βιώνεις όταν, ανατρέχοντας στα αρχεία σου, διαπιστώνεις πως πρακτικά μιλάς με τους ίδιους φορείς – όχι απαραίτητα τους ίδιους ανθρώπους - λες τα ίδια πράγματα, συμφωνούν επί της αρχής μαζί σου και…… μετά από μερικά χρόνια βρίσκεσαι ακριβώς στο ίδιο σημείο. Το δε χειρότερο είναι ότι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν μπορώ να πω ότι διέκρινα κακές προθέσεις στην απέναντι πλευρά. Προκύπτει εύλογα λοιπόν το ερώτημα, τι είναι αυτό που δεν αφήνει την Ελληνική δημόσια διοίκηση να χαλαρώσει αυτή την ασφυκτική πίεση προς τις επιχειρήσεις, η οποία – εντελώς μεταξύ μας – είναι και πλήρως αναποτελεσματική.
Είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης θα πουν πολλοί. Το Ελληνικό κράτος δεν εμπιστεύεται τους πολίτες του και, σε πλήρη ανταπόδοσή, οι πολίτες δεν εμπιστεύονται το κράτος. Ο ελέγχων θεωρεί ότι ο ελεγχόμενος θα κάνει ότι μπορεί για να μην υπακούσει στους Νόμους, με αποτέλεσμα να θεσπίζει όλο και αυστηρότερες διαδικασίες «επιτήρησης». Ο ελεγχόμενος από την άλλη, αντιμετωπίζοντας τον παραλογισμό των ελέγχων, επενδύει όλη του την ικμάδα στο πως να τους παρακάμψει, όχι μόνον επειδή το κόστος είναι δυσβάστακτο.
Με την αφροσύνη που διακρίνει την ηλικία μου (δεν είμαι καν εξήντα ετών ακόμα) θα προτείνω μια διαφορετική ερμηνεία αυτής της επαναλαμβανόμενης ατολμίας της «διοίκησης». Αφήνοντας εκτός τις εποχές που η πολιτική ατζέντα δεν επιθυμούσε την ανάπτυξη του επιχειρείν, υπήρξαν πολλές περιπτώσεις που, επι της αρχής, τα δυο μέρη ειλικρινά ήθελαν να λυθεί το πρόβλημα. Παρόλα αυτά, σπανίως λύθηκε. Το προσωπικό μου συμπέρασμα, βασισμένο σε περιστατικά για τα οποία έχω ίδια αντίληψη, είναι ότι το πρόβλημα δεν βρίσκεται -μόνον - στην έλλειψη εμπιστοσύνης του κράτους προς τους υπηκόους του.
Το μείζον ζήτημα είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης του κράτους προς το ίδιο το Κράτος! Είναι η αδυναμία των κατεχόντων θέσεις ευθύνης να εμπιστευθούν τις προθέσεις και τις ικανότητες συναδέλφων τους. Είναι ο φόβος ότι η -πλήρης - κομματικοποίηση της Δημόσιας Διοίκησης, ενδεχομένως να έχει οδηγήσει σε ανώτατες θέσεις και άτομα τα οποία είτε δεν έχουν επαρκή γνώση, είτε προτάσσουν το κομματικό συμφέρον έναντι του κοινωνικού. Τα ανώτερα κλιμάκια (πολιτική ηγεσία) δεν έχουν εμπιστοσύνη στα κατώτερα (υπηρεσιακοί παράγοντες) ούτε για τον σχεδιασμό του θεσμικού πλαισίου, αλλά ούτε και για αυτή καθεαυτή την εφαρμογή του. Ο πολιτικός προϊστάμενος ακούει με δέος τον ανώτερο υπάλληλο να αναλύει τις τεχνικές λεπτομέρειες ενός – εύλογα – παντελώς αγνώστου σε αυτόν θέματος και προσπαθεί να διαβάσει στα μάτια του αν τον συμβουλεύει με γνώμονα το καλό του ή του πετάει «πολιτική μπανανόφλουδα». Το ίδιο ισχύει και όταν του εισηγούνται μια απόφαση εκτελεστικού χαρακτήρα. Από την άλλη πλευρά, η πολιτική ηγεσία κρατάει γιε το εαυτό της την τελική έγκριση καθαρά διοικητικών πράξεων (όπως η έκδοση μιας άδειας λειτουργίας εργοστασίου), χωρίς προφανώς να έχει καμία δυνατότητα να πιστοποιήσει το σύννομο της.
Ακόμα και εντός της ιεραρχίας, η εμπιστοσύνη είναι είδος σε έλλειψη. Το αποδεικνύει η ανάγκη για πολυμελή όργανα λήψης – ακόμα και απλών – αποφάσεων. Μάλιστα, το ευτράπελο είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει – τυπικά – μεγαλύτερη εμπιστοσύνη σε κατώτερες βαθμίδες της ιεραρχίας από ότι σε ανώτερες. Σε όλα αυτά να προστεθεί και η εμπιστοσύνη που -δεν - δείχνει η μια δημόσια αρχή στην άλλη, με αποτέλεσμα σε κάθε βήμα μιας διαδικασίας να πρέπει να επιβεβαιωθούν και όλα τα προηγούμενα. Δεν πρέπει λοιπόν να μας εκπλήσσει, γιατί από τα δέκα αιτήματα που έχουμε θέσει σε αρμόδιες αρχές, εκκρεμούν τα ένδεκα.
Κλείνω με ένα ευτράπελο – απόλυτα πραγματικό – περιστατικό, που αποδεικνύει τι πιστεύει η διοίκηση για την αξιοπιστία της. Προ ετών, διευθύντρια μεγάλου Υποκαταστήματος του (τότε) ΙΚΑ λόγω κακής ενημέρωσης έλαβε διοικητικά και ποινικά μέτρα κατά ΔΣ εταιρίας για μη καταβολή εισφορών. Επρόκειτο για προφανές λάθος το οποίο αναγνώρισε άμεσα και εγγράφως, τόσο η ίδια όσο και ο προϊστάμενος της. Παρόλα αυτά, σύσσωμο το ΔΣ κάθισε στο εδώλιο, διότι – βάσει του τότε ισχύοντος Νόμου- η εν λόγω ανώτατη υπάλληλος, ενώ είχε το δικαίωμα να λάβει τα μέτρα, δεν είχε το δικαίωμα να τα άρει. Γελάστε, ή κλάψτε, αναλόγως……..
* O κ. Κώστας Γιαζιτζόγλου είναι αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων