Η Πορτογαλία διαδέχεται σήμερα τη Γερμανία στην εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, ένας ρόλος που αναμένεται να είναι απαιτητικός κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021 στη διάρκεια του οποίου η υγειονομική κρίση λόγω της πανδημίας του κορονοϊού πρόκειται να παραμείνει στο επίκεντρο.
Μετά τη συμφωνία για το σχέδιο ανάκαμψης της ΕΕ από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας και τη σύναψη την τελευταία στιγμή συμφωνίας με τη Βρετανία μετά το Brexit, η γερμανική προεδρία ολοκληρώθηκε με πολλές επιτυχίες σε τομείς που έριχναν τη σκιά τους στα σχέδια της πορτογαλικής προεδρίας.
«Το στάδιο που ακολουθεί δεν είναι λιγότερο απαιτητικό», προειδοποίησε ωστόσο ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα. «Είναι τιμή και μεγάλη ευθύνη να παίρνουμε τη σκυτάλη από τη Γερμανία και την καγκελάριο Άγγελα Μέρκελ», είχε σχολιάσει την Τετάρτη στο Twitter. «Έχει έρθει η ώρα να περάσουμε στη δράση, να διαθέσουμε τα εργαλεία που αποκτήσαμε: το πρόγραμμα εμβολιασμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο και τα σχέδια εθνικής ανάκαμψης», επεσήμανε ο Κόστα σε άρθρο του στην εφημερίδα Expresso.
Το σύνθημα της πορτογαλικής προεδρίας είναι «Ώρα για αποτελέσματα: μια δίκαιη, πράσινη και ψηφιακή ανάκαμψη».
Σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Λισαβόνα θα πρέπει να εξακολουθήσει να επικεντρώνεται στα υγειονομικά σχέδια των 27 χωρών - μελών της ΕΕ που μέχρι στιγμής αντιδρούν μεμονωμένα και χωρίς συντονισμό στην πανδημία του κορονοϊού. Εκτός από τις επιπτώσεις της πανδημίας η Πορτογαλία θα πρέπει να αντιμετωπίσει τα ζητήματα που θα προκύψουν μετά την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ.
Παράλληλα θα πρέπει να προχωρήσει το νέο σχέδιο της Κομισιόν για μια κοινή, ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική, το οποίο παρουσιάστηκε τον Σεπτέμβριο και έχει προκαλέσει αντιδράσεις από τις χώρες που δέχονται τον μεγαλύτερο όγκο των προσφύγων και των μεταναστών -όπως η Ιταλία, η Ελλάδα, η Ισπανία και η Κύπρος--, αλλά και αυτών που είναι αντίθετες στην υποδοχή τους -όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία.
Αν και η πορτογαλική προεδρία μπορεί να επωφεληθεί από την έλευση στον Λευκό Οίκο του Τζο Μπάιντεν, που είναι λιγότερο εχθρικός προς την ΕΕ σε σχέση με τον απερχόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, θα πρέπει να μετατρέψει τα λόγια σε πράξη μετά τη σύναψη την Τετάρτη μιας «επί της αρχής» συμφωνίας με την Κίνα για τις επενδύσεις, που θεωρείται ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη.
Τόνωση των σχέσεων ΕΕ και Ινδίας
Στο πεδίο των εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ ένας από τους στόχους της πορτογαλικής προεδρίας είναι η εμβάθυνση των σχέσεων με την Ινδία. «Προκειμένου να πετύχουμε μια γεωπολιτική ισορροπία, είναι σημαντικό να προωθήσουμε τους πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς μας με την Ινδία» ανέφερε ο υπουργός Εξωτερικών Σάντος Σίλβα συμπληρώνοντας ότι: «Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τη μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο». Και για την Μόνικα Ντίας το άνοιγμα νέων αγορών είναι εξαιρετικά σημαντικό.
Ωστόσο, σύμφωνα με την Deutsche Welle, παραμένει ακόμη αβέβαιο αν η Σύνοδος Κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ στις 8 Μαΐου θα λάβει πράγματι χώρα στη Λισαβόνα ή θα διεξαχθεί μόνο ψηφιακά λόγω κορονοϊού. Βέβαιο είναι πάντως ότι η Πορταγαλία διαθέτει καλές προοπτικές για μια επιτυχημένη διαχείριση της ευρωπαϊκής προεδρίας. Ιδιαίτερα στο θέμα της τόνωσης των σχέσεων με την Ινδία, η Πορτογαλία μπορεί να παίξει θετικό ρόλο. Ως αποικιοκρατική δύναμη μέχρι τη δεκαετία του 60 είχε υπό τον έλεγχό της την ομόσπονδη πολιτεία της Γκόα. Μέχρι σήμερα οι σχέσεις Πορτογαλίας και Ινδίας παραμένουν στενές.
Σημαντικές οι οικονομικές απώλειες από την πανδημία
Η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση της Πορτογαλίας στηρίζεται στην απορρόφηση των χρημάτων από το Ταμείο Ανάκαμψης για να συνεχίσει το πρόγραμμα κοινωνικών μεταρρυθμίσεων. Στο πορτογαλικό κοινοβούλιο οι Σοσιαλδημοκράτες κυβερνούν με την στήριξη του Κομμουνιστικού Κόμματος και του αριστερού μπλοκ «Bloco de Esquerda». Στο μεταξύ εξαιτίας της πανδημίας η ανεργία αυξήθηκε στο 9% ενώ το δημόσιο χρέος σκαρφάλωσε πάλι ψηλά, στο 131% του ΑΕΠ. Η αύξηση οφείλεται και στο ότι ο τουρισμός, που εισφέρει το 14% στο πορτογαλικό ΑΕΠ, βρίσκεται εδώ και μήνες σε ακινησία. Για τους λόγους αυτούς η Πορτογαλία βλέπει την προεδρία της ΕΕ ως θετική και ελκυστική ευκαιρία. «Όπως όλες οι μικρές χώρες έτσι και η Πορτογαλία θέλει να χρησιμοποιήσει την προεδρία για να παρουσιάσει όσο το δυνατόν περισσότερο τη θετική εικόνα της και να τραβήξει την προσοχή», αναφέρει στη DW η Μόνικα Ντίας, πολιτική επιστήμονας από το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας. Οι πιθανότητες δεν είναι κακές. Συνήθως οι μικρές χώρες αντισταθμίζουν το μικρό πολιτικό βάρος τους με διαπραγματευτικές δεξιότητες.
Η Πορτογαλία άλλωστε έχει παράδοση στους συμβιβασμούς και τις διαπραγματεύσεις. Σύμφωνα με τη Μόνικα Ντίας το στοιχείο αυτό μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο στην πορτογαλική προεδρία, που θέτει ως στόχο την εμβάθυνση της κοινωνικής Ευρώπης με γνώμονα την αλληλεγγύη. «Χωρίς κοινωνική Ευρώπη δεν μπορεί να υπάρξει ούτε πράσινη ούτε ψηφιοποιημένη Ευρώπη. Τα θέματα αυτά συνδέονται στενά και δεν μπορούν να θεωρηθούν ξεχωριστά» παρατηρεί η Ντίας.