Η επέκταση της τηλεργασίας, αρχικά λόγω της πανδημίας, έφερε στο προσκήνιο προστριβές μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών, οι οποίοι δεν είναι απόλυτα πεπεισμένοι ότι όταν ένας υπάλληλός τους δουλεύει από το σπίτι του όντως είναι παραγωγικός καθ’ όλο το ωράριό του.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να υπάρξει εκτίναξη των πωλήσεων software με τα οποία οι εργοδότες παρακολουθούν τη δραστηριότητα των εργαζομένων, με την αύξησή τους να φθάνει στο 75% τον Μάρτιο του 2020 σε σύγκριση με το 2019, ενώ παρέμεινε ισχυρή και τη διετία 2021 – 2022.
«Σίγουρα δεν είναι κάτι καινούργιο -υπάρχει επιτήρηση από την αρχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, υπήρχαν κάρτες διάτρησης για να μπαίνουν και να βγαίνουν οι άνθρωποι από τα εργοστάσια», δήλωσε η Κάθριν Γουίβερ, συνεργάτης της δικηγορικής εταιρείας Seyfarth και προσέθεσε όμως ότι «αυτό έχει αυξηθεί υπερβολικά τα τελευταία χρόνια ... σε μεγάλο βαθμό με το πρόσχημα της ασφάλειας και της εμπιστευτικότητας στον χώρο εργασίας και της προστασίας της επιχείρησης».
Οι περισσότεροι τύποι λογισμικού παρακολούθησης εργαζομένων που κυκλοφορούν στην αγορά καθιστούν πλέον δυνατό για τους χρήστες να βλέπουν τα πάντα σε έναν υπολογιστή εργασίας σε πραγματικό χρόνο -από τις πληκτρολογήσεις, τη δραστηριότητα περιήγησης, τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ως τις εφαρμογές συνομιλίας. Μια έκθεση από την ExpressVPN διαπίστωσε ότι σχεδόν το 80% των εργοδοτών χρησιμοποιούν λογισμικό παρακολούθησης για την παρακολούθηση της απόδοσης και της διαδικτυακής δραστηριότητας των εργαζομένων.
Ορισμένοι διευθυντές (73%) το έχουν προχωρήσει ακόμη περισσότερο, αποθηκεύοντας ηχογραφήσεις κλήσεων, μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή μηνυμάτων του προσωπικού για να αξιολογήσουν την απόδοση των υπαλλήλων τους. Η Veriato είναι μία από τις πολλές εταιρείες λογισμικού παρακολούθησης εργαζομένων παγκοσμίως, των οποίων οι πωλήσεις αυξήθηκαν λόγω της πανδημίας. «Το 2022, είδαμε αύξηση 100% σε ολόκληρη την περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού», δήλωσε η Ελίζαμπεθ Χαρτς, διευθύνουσα σύμβουλος της Veriato.
Ένα από τα τελευταία χαρακτηριστικά της Veriato κάνει χρήση της «ψυχογλωσσολογίας» για να βοηθήσει τους εργοδότες να καταλάβουν αν οι εργαζόμενοι είναι ικανοποιημένοι στην εργασία τους μέσω της χρήσης της γλώσσας τους. Για παράδειγμα, λέξεις-κλειδιά όπως «συνέντευξη» και ιστότοποι αναζήτησης εργασίας όπως το "indeed.com" θα στέλνουν ειδοποιήσεις στους εργοδότες όταν χρησιμοποιούνται.
Ο Ρεχόι Ραντχακρίσναν, περιφερειακός διευθυντής πωλήσεων της Veriato για Μέση Ανατολή και Ασία-Ειρηνικό, δήλωσε ότι η λειτουργία μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους εργοδότες με πολύ θετικό τρόπο. «Είναι πάντα καλό για τον εργοδότη να γνωρίζει αν ο εργαζόμενος αναζητά εργασία, ώστε να μπορεί να καταλάβει αν ... ίσως [οι εργαζόμενοι] δεν είναι ευχαριστημένοι με κάτι, ώστε να μπορεί να κάνει μια ειλικρινή συζήτηση μαζί τους».
Τα εργαλεία παρακολούθησης εργαζομένων δεν είναι μόνο για την παρακολούθηση των εργαζομένων -μπορούν επίσης να αυξήσουν την ηλεκτρονική ασφάλεια μιας εταιρείας και να μειώσουν τον κίνδυνο παραβίασης δεδομένων. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η κλοπή ταυτότητας των εργαζομένων και άλλες δόλιες δραστηριότητες είχαν αυξηθεί, χάρη στα κενά ασφαλείας που προέκυψαν με την εισαγωγή της εργασίας από το σπίτι.
«Προηγουμένως, η άκρη του δικτύου ήταν πολύ καθορισμένη μέσα σε ένα κτίριο, αλλά τώρα έχετε υπαλλήλους παντού», δήλωσε η Χαρτς και σημείωσε ότι «μέρος αυτού του συμβολαίου μεταξύ του εργαζομένου και της επιχείρησης είναι: "Θα πάρω μια εταιρική συσκευή ... σε μια προσωπική τοποθεσία"». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλοί εργαζόμενοι καταλαβαίνουν ότι η ευελιξία έχει ένα τίμημα, αφού οι εργοδότες γνωρίζουν τι κάνουν οι εργαζόμενοι στις συσκευές εργασίας τους», πρόσθεσε η Χαρτς.
Αλλά δεν έχουν συμβιβαστεί όλοι οι εργαζόμενοι με τη νέα πραγματικότητα. Η έρευνα της ExpressVPN έδειξε επίσης ότι όσοι γνωρίζουν ότι τους παρακολουθούν αναφέρουν ότι αισθάνονται περισσότερο άγχος και πίεση να εργάζονται περισσότερες ώρες. Μια μελέτη του 2021 έδειξε ότι η παρακολούθηση των εργαζομένων έχει πολλές πιθανότητες να γυρίσει μπούμερανγκ, καθώς οι εργαζόμενοι που παρακολουθούνται ήταν σημαντικά πιο πιθανό να κάνουν μη εγκεκριμένα διαλείμματα και να εργάζονται σκόπιμα με αργούς ρυθμούς.
Η Τζάγια Ντας, διευθύνουσα σύμβουλος της Randstad για τη Σιγκαπούρη και τη Μαλαισία, δήλωσε ότι το λογισμικό παρακολούθησης των εργαζομένων κάθε είδους αποτελεί «παραβίαση της εμπιστοσύνης και του προσωπικού απορρήτου. Εάν η πρόθεση του εργοδότη είναι να ελέγχει, να διασφαλίζει ότι ο υπάλληλός κάθεται για Χ ώρες σε ένα γραφείο ... τότε χάνεται ολόκληρη η βάση της εξ αποστάσεως εργασίας. Αυτό είναι μια αντίληψη του ανθρώπου ως εμπόρευμα. Δεν διαχειρίζεσαι τη συναισθηματική και τη νοητική κατάσταση του εργαζομένου, η οποία είναι στην πραγματικότητα η ουσία πίσω από τη δέσμευση της παραγωγικότητας».
Πώς μπορεί να αντιδράσει ο εργαζόμενος
Στις περισσότερες χώρες, η παρακολούθηση των συσκευών εργασίας είναι νόμιμη -εφόσον οι εργαζόμενοι δίνουν τη συγκατάθεσή τους. «Για παράδειγμα, με βάση τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων της ΕΕ, εφόσον παρέχετε ειδοποίηση και έχετε εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους το κάνετε, τότε πολύ συχνά αυτό μπορεί να είναι αρκετό», δήλωσε η Weaver.
Ωστόσο, οι εργαζόμενοι συχνά δεν γνωρίζουν ότι έχουν συναινέσει στην παρακολούθηση στις συμβάσεις εργασίας τους. «Η επιτήρηση των εργαζομένων είναι συχνά κάτι που αναφέρεται στη μέση μιας σύμβασης εργασίας και δεν επισημαίνεται απαραίτητα ρητά με ένα μεγάλο κόκκινο δάχτυλο», δήλωσε η Γουίβερ. Πρόσθεσε ότι στις συμβάσεις εργασίας υπάρχει συνήθως μια διάταξη που εξηγεί ότι ο εργοδότης έχει το δικαίωμα να παρακολουθεί οτιδήποτε, από μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου έως τηλεφωνικές κλήσεις, αλλά οι σκοποί «θα είναι πολύ ευρείς».
«Όταν εξετάζετε τη σύμβασή σας, δεν ψάχνετε για αυτές τις ρήτρες. Εξετάζετε "πόσο θα πληρωθώ; Τι παροχές έχω"; Πιθανώς θα προσπεράσετε τα τμήματα που έχουν να κάνουν με την προστασία των δεδομένων, επειδή δεν είναι σημαντικά για εσάς εκείνη τη στιγμή. Όσοι εργάζονται ήδη και θέλουν να μάθουν την έκταση της παρακολούθησης μπορεί να θεωρήσουν χρήσιμο να γνωρίζουν ότι υπάρχουν διάφορες δικαιοδοσίες που δίνουν στους εργαζομένους το δικαίωμα να υποβάλουν «αίτημα πρόσβασης στα δεδομένα».
Ο εργοδότης σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει στη συνέχεια να εξετάσει όλα τα προσωπικά δεδομένα που κατέχει γύρω από αυτόν τον εργαζόμενο, να τα συγκεντρώσει και να τα παράσχει στον εργαζόμενο» υπογράμμισε.