«Εικόνα του μέλλοντος» με επαναφορά του δημοσιονομικού εφιάλτη και της βαθιάς ύφεσης από τα πέτρινα χρόνια των μνημονίων προβάλλει μέσα από τις εκθέσεις των διεθνών οργανισμών για τις επιπτώσεις της κρίσης στην ελληνική οικονομία.
Οι προβλέψεις κάνουν λόγο για πλήρη δημοσιονομικό εκτροχιασμό με εκτόξευση του ελλείμματος σε επίπεδα πάνω από το 8% του ΑΕΠ και του δημόσιου χρέους σε πάνω από 200% που αποτελεί ιστορικό ρεκόρ. Οι εστίες ανισορροπίας είναι δύο. Η μία αφορά την συρρίκνωση του ΑΕΠ, πράγμα που αυτόματα ανεβάζει την μέτρηση του ελλείμματος και του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ και η δεύτερη τη διπλή πίεση που δέχεται ο προϋπολογισμός λόγω της διόγκωσης των δαπανών και της απώλειας εσόδων από τα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων που εφαρμόζει η κυβέρνηση για να επουλώσει πληγές από τη πανδημία.
Οι ανατροπές σηματοδοτούν διορθωτικές κινήσεις και δραστικές παρεμβάσεις την επόμενη ημέρα για προσαρμογή στους ευρωπαϊκούς κανόνες για δημοσιονομική εξυγίανση και βιώσιμα οικονομικά όπως υπαγορεύει το Σύμφωνο Σταθερότητας που θέτει ως οροφή για το έλλειμμα το 3% του ΑΕΠ.
Βέβαια όπως όλα δείχνουν η Ελλάδα δεν θα είναι αυτή το φορά «το μαύρο πρόβατο» της ΕΕ καθώς όλες σχεδόν οι χώρες έχουν ανοίξει τη στρόφιγγα της χρηματοδότησης για να αναχαιτίσουν τα παλιρροϊκά κύματα στις οικονομίες τους από τον ιό «παραβιάζοντας» τους υφιστάμενους κανόνες και τεντώνοντας μέχρι τα άκρα την ευελιξία και τη «ρήτρα διαφυγής».
Ωστόσο η ελληνική οικονομία λόγω της μεγάλης συνεισφοράς του τουρισμού, της οικοδομής και των μεταφορών στο ΑΕΠ αλλά και της πληθώρας μικρομεσαίων επιχειρήσεων και αυτοαπασχολούμενων εκτιμάται ότι θα δεχθεί συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρωζώνης το μεγαλύτερο πλήγμα. Παράλληλα το παραγωγικό μοντέλο προοιωνίζεται αργόσυρτη μετάβαση στην ανάκαμψη.
Σχέδιο επανεκκίνησης της οικονομίας
Το οικονομικό επιτελείο είναι ιδιαίτερα ανήσυχο για τις εξελίξεις και σύμφωνα με πληροφορίες έχει ήδη αρχίσει να επεξεργάζεται το σχέδιο δράσης για την επανεκκίνηση της οικονομίας με συντονισμένες και στοχευμένες κινήσεις σε κλάδους που αποτελούν τη κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης.
Τα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών επισημαίνουν ότι δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και θα απαιτήσει χρόνο η επάνοδος της οικονομίας στην κανονικότητα εκτιμώντας ότι το τοπίο θα είναι εντελώς διαφορετικό σε ολόκληρη την ΕΕ και θα επαναξιολογηθεί το συνολικό πλαίσιο για τους δημοσιονομικούς κανόνες.
Τα ίδια στελέχη τονίζουν ότι όλες οι κυβερνήσεις θα χρειασθούν μεγάλη χρονική ανάσα και κυρίως ισχυρά χρηματοδοτικά εργαλεία για την ανασύνταξη των οικονομιών χωρίς το στενό κορσέ της εποπτείας και τα δόγματα του παρελθόντος.
Αν και ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας χαρακτήρισε απαισιόδοξες τις προβλέψεις του ΔΝΤ για ύφεση 10% φέτος η βασική προβολή που τρέχουν οι εμπειρογνώμονες στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους βγάζει καθίζηση του ΑΕΠ κατά 5% υπό τον όρο ότι η κρίση θα αποκλιμακώνεται από τον Μάιο και θα αρχίσει σταδιακά να παίρνει μπρος η παραγωγική μηχανή. Σε διαφορετική περίπτωση το ποσοστό της ύφεσης θα κινηθεί στη περιοχή του ΔΝΤ.
Ακριβώς αυτό, άλλωστε, έδειξε και η έκθεση του ΙΟΒΕ, σύμφωνα με την οποία η ύφεση μπορεί να περιορισθεί σε ποσοστό 5% αν από τον Μάιο αρχίσει η επανεκκίνηση της οικονομίας, αλλά θα φθάσει στο 9-10%, εάν διατηρηθούν τα περιοριστικά μέτρα και τον Ιούνιο.
Επισημαίνεται ότι η συρρίκνωση κατά 10% του ΑΕΠ και μάλιστα σε μια χρόνια ξεπερνάει κατά πολύ τη χειρότερη επίδοση που είχε η οικονομία στα χρόνια του Μνημονίου και ήταν το 2011 με ύφεση 7,1%. Επίσης θα πρέπει να επισημανθεί ότι αν επιβεβαιωθούν οι παραπάνω εκτιμήσεις το ΑΕΠ σε απόλυτους αριθμούς θα «χάσει» 19 δισ. ευρώ και θα προσγειωθεί στα 171 δισ. ευρώ όταν η χαμηλότερη στάθμη του ΑΕΠ ήταν το 2016 οπότε διαμορφώθηκε σε 174,199 δις. ευρώ.
Οι δημοσιονομικές «πληγές»
Την ίδια ώρα η οικονομική καραντίνα ανοίγει δημοσιονομικές πληγές. Το έλλειμμα με βάση τα μέχρι στιγμής μέτρα αυξάνεται κατά τουλάχιστον 2 ποσοστιαίες μονάδες ενώ με την επέκταση του πακέτου στήριξης τους επόμενους μήνες σε συνδυασμό με την ύφεση σύμφωνα με το ΔΝΤ θα εκτιναχθεί στο 9% το 2020 από πλεόνασμα γενικής κυβέρνησης 0,4% του ΑΕΠ το 2019 και θα περιορισθεί στο 7,9% το 2021. Σε επίπεδο πρωτογενούς αποτελέσματος μετά από πλεόνασμα 4% το 2019, αναμένεται πρωτογενές έλλειμμα 5,1% το 2020 και 4,4% του ΑΕΠ το 2021.
Αλυσιδωτά με το έλλειμμα έρχεται και το χρέος που όλα δείχνουν ότι θα ανέβει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα τινάζοντας στον αέρα τις σημερινές παραδοχές για τη βιωσιμότητα του και δημιουργώντας αρνητικό κλίμα και αβεβαιότητα στις αγορές και τους επενδυτές. Το ΔΝΤ και άλλοι διεθνείς οργανισμοί και αναλυτές κάνουν λόγο για εκρηκτική αύξηση του ελληνικού χρέους σε πάνω από 200% του ΑΕΠ φέτος και αργή αποκλιμάκωση του από το 2021.
Επισημαίνεται ότι το υψηλότερο ποσοστό ως προς το ΑΕΠ που έφθασε το χρέος ήταν το 2013 όταν είχε διαμορφωθεί στο 189,1% ενώ από το 184,8% του ΑΕΠ το 2018 διαμορφώθηκε πέρυσι στο 179,2%.