Στην κριτική που δέχεται από πολλούς τραπεζίτες της Ευρώπης ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός της ΕΚΤ, για υπερβολική απαισιοδοξία και παρεμβάσεις στη διοίκηση των τραπεζών, απαντά ο επικεφαλής της εποπτείας, Αντρέα Ενρία. Τονίζει, μεταξύ άλλων, σε συνέντευξη στη γερμανική Süddeutsche Zeitung, ότι είναι δουλειά του SSM να υπενθυμίζει στις τράπεζες τον κίνδυνο να υπάρξει μια σοβαρή ύφεση, έστω και αν μερικοί τραπεζίτες αισθάνονται ότι «χαλάει το πάρτι».
«Μερικές φορές δυσκολεύομαι να κοιμηθώ», απαντά ο Ενρία σε ερώτηση για την πίεση που δέχεται, ασκώντας τα εποπτικά του καθήκοντα. Και προσθέτει: «Έχουμε δύο προβλήματα. Πρώτον, η οικονομία επιδεινώνεται. Οι τράπεζες πρέπει να το διαχειριστούν αυτό και εμείς ως επόπτες εργαζόμαστε για να διασφαλίσουμε ότι είναι σε θέση να το πράξουν. Αλλά το δεύτερο πρόβλημα είναι πώς θα αντιδράσουν συνολικά οι χρηματοπιστωτικές αγορές στις προκλήσεις που παρουσιάζονται από την επιδείνωση των οικονομικών προοπτικών και τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής με την αύξηση των επιτοκίων. Αυτό είναι κάτι που είναι πολύ πιο δύσκολο να προβλεφθεί».
Αναφορικά με τις επιθέσεις που δέχεται το τελευταίο διάστημα ο SSM από πολλές πλευρές -και κυρίως από κορυφαίους τραπεζίτες της ευρωζώνης- ο Ενρία σημειώνει: «Για μένα είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η δουλειά μας δεν είναι να είμαστε αρεστοί στις τράπεζες, αλλά να λαμβάνουμε τις σωστές αποφάσεις. Αυτό το κάνουμε όχι μόνο για να προστατεύσουμε τους πελάτες, τους φορολογούμενους και τους επενδυτές – το κάνουμε και για τις ίδιες τις τράπεζες. Μακροπρόθεσμα, η ισχυρή εποπτεία είναι κάτι καλό για όλους».
Και προσθέτει, αναφερόμενος σε επικριτικά σχόλια των επικεφαλής της Societe Generale και της Deutsche Bank: «Οι ευρωπαϊκές τράπεζες αντιμετωπίζουν μια δύσκολη κατάσταση – αφενός, οι τιμές των μετοχών τους είναι πολύ χαμηλές. Από την άλλη, το 2022 ήταν αρκετά καλό για πολλές τράπεζες – παρά τον πόλεμο και το ενεργειακό σοκ. Πολλοί τραπεζίτες είναι πρόθυμοι να διατηρήσουν την καλή διάθεση. Παρακαλώ μην με παρεξηγείτε - δεν είμαι όλος καταστροφή και κατήφεια, αλλά είναι δουλειά μας να υπενθυμίσουμε στις τράπεζες ότι θα μπορούσε να υπάρξει σοβαρή ύφεση. Λέμε, λοιπόν, ότι πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση. Αλλά, φυσικά, κάποιοι μπορεί να αισθάνονται σαν να χαλάμε το πάρτι».
Με αφορμή τη δυσφορία που εκφράζουν τραπεζικές διοικήσεις της ευρωζώνης για τη συμμετοχή της ΕΚΤ σε συνεδριάσεις των εποπτικών συμβουλίων των τραπεζών, ο Ενρία σημειώνει ότι «πρόκειται για παρανόηση». Όπως εξηγεί, «δεν συμμετέχουμε στις συνεδριάσεις των εποπτικών συμβουλίων των τραπεζών σε τακτική βάση, απλώς περιστασιακά και με συγκεκριμένο στόχο την κατανόηση του τρόπου διακυβέρνησης μιας τράπεζας. Όταν οι τράπεζες δυσκολεύονται, αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι τα εποπτικά συμβούλια δεν έχουν εξετάσει κάποια θέματα αρκετά προσεκτικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θέλουμε να γνωρίζουμε πώς τα εποπτικά συμβούλια συζητούν τα πράγματα εσωτερικά και αν είναι αποτελεσματικά στην αμφισβήτηση της διαχείρισης».
Απαντώντας στον προβληματισμό περί υπερβολικού εφησυχασμού των τραπεζών, σχεδόν 15 χρόνια μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, ο επικεφαλής του SSM υπογραμμίζει ότι από τότε οι τράπεζες έχουν σίγουρα βελτιώσει τη διαχείριση κινδύνων. Σπεύδει όμως να προσθέσει ότι «αυτό που έχω δει είναι η ιστορία να ξεχνιέται κάπως. Αυτό το βλέπουμε στη συζήτηση σχετικά με τους κεφαλαιακούς κανόνες της Βασιλείας ΙΙΙ, οι οποίοι καθορίζουν αυστηρότερα πρότυπα για τον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων. Υπάρχουν νέοι άνθρωποι στο τιμόνι των υπουργείων Οικονομικών και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι οποίοι δεν φαίνεται να θυμούνται καλά τη χρηματοπιστωτική κρίση. Και υπάρχουν πολιτικοί που πιστεύουν και πάλι ότι πρέπει να αποκτήσουν πιο χαλαρούς κανόνες για τις εγχώριες τράπεζές τους, με την εσφαλμένη πεποίθηση ότι αυτό θα στηρίξει τον δανεισμό και την ανάπτυξη».
Σχετικά με την υποστήριξη που έλαβαν οι τράπεζες από κυβερνήσεις και την ΕΚΤ στη διάρκεια της πανδημίας, ώστε να συνεχίσουν να δανείζουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά, ο Ενρία τονίζει ότι «αυτή η υποστήριξη τελείωσε. Οι κεντρικές τράπεζες εξομαλύνουν τη νομισματική πολιτική και οι κυβερνήσεις έχουν λιγότερα δημοσιονομικά περιθώρια και συνειδητοποιούν ότι η μαζική δημόσια στήριξη θα τροφοδοτούσε πληθωριστικές πιέσεις. Υπάρχει κίνδυνος οι τράπεζες να μην έχουν παρατηρήσει ακόμη ότι η κατάσταση έχει αλλάξει και ότι η δημόσια στήριξη, εάν υπάρξει, θα είναι πολύ πιο στοχευμένη και λιγότερο σημαντική από ό,τι κατά τη διάρκεια της πανδημίας».
Ο επικεφαλής της εποπτείας, απαντώντας σε ερώτηση για τις ριψοκίνδυνες συναλλαγές πολλών μεγάλων τραπεζών, όπως η Deutsche Bank και σχετικά με τον υπάρχει κίνδυνος επανάληψης της κρίσης του 2008, τονίζει ότι οι τράπεζες χρησιμοποιούν παράγωγα προϊόντα για στοιχήματα σε διάφορες κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού, κάτι που θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα στο μέλλον.
«Ευτυχώς», αναφέρει, «ζούμε σε έναν κόσμο διαφορετικό από τη φρενίτιδα των ετών πριν από το 2008. Οι τράπεζες διαχειρίζονται καλύτερα τους κινδύνους τους, ακόμη και σε συναλλαγές που αφορούν πολύπλοκους τίτλους. Αλλά υπάρχει ένα διαφορετικό πρόβλημα: ορισμένα παράγωγα είναι κατάλληλα για την αντιστάθμιση των κινδύνων που προκύπτουν στις συνήθεις επιχειρήσεις. Αλλά τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αγοράζουν επίσης αυτά τα παράγωγα όταν δεν υπάρχει τίποτα για αντιστάθμιση - βασικά όταν θέλουν να κάνουν ένα μοχλευμένο στοίχημα σε ορισμένα περιουσιακά στοιχεία. Εμείς, ως επόπτες, δεν διαφοροποιούμαστε σε τέτοιες περιπτώσεις, καθώς οι παγκόσμιες ρυθμιστικές αρχές έχουν αποφασίσει ότι δεν πρέπει να διαφοροποιούμε τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα ανάλογα με τον σκοπό που εξυπηρετούν, καθώς αυτό θα ήταν πολύ δύσκολο. Και όσο όλα πάνε καλά, δεν υπάρχει πρόβλημα. Όταν όμως τα πράγματα πάρουν και πάλι την κατηφόρα»...
Ο Α. Ενρία τονίζει ότι η ΕΚΤ προσπαθεί να ελέγξει τα ρίσκα στα τραπεζικά χαρτοφυλάκια και «στέλνει τακτικά ομάδες εποπτείας στις τράπεζες. Κάνουν τυχαίους ελέγχους, εξετάζουν τους ισολογισμούς και τις αποτιμήσεις των τίτλων. Εάν τα μοντέλα αποτίμησης είναι κακά, επιμένουμε σε άμεσες βελτιώσεις. Αλλά δεν μπορούμε να στέλνουμε μια στρατιά εποπτών κάθε χρόνο για να ελέγξουν όλα τα επικίνδυνα προϊόντα μιας τράπεζας και να εντοπίσουν πού έγιναν λάθη στις αποτιμήσεις. Αυτό δεν είναι εφικτό. Η ίδια η τράπεζα πρέπει να διασφαλίσει ότι διαθέτει αυστηρούς εσωτερικούς ελέγχους. Καταβάλλουμε μεγάλη προσπάθεια για να διασφαλίσουμε ότι αυτό θα συμβεί».
Σχετικά με τις συγχωνεύσεις τραπεζών και ιδιαίτερα όσες έχουν διασυνοριακό χαρακτήρα, υπογραμμίζει ότι «θα μπορούσαν επίσης να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των αγορών μας σε περίπτωση κλυδωνισμού», αλλά σημειώνει ότι «εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές πολιτικές συζητήσεις σχετικά με αυτό». Όπως εξηγεί, «όταν μια μεγάλη τράπεζα σε μια χώρα αναλαμβάνει μια άλλη τράπεζα σε μια γειτονική χώρα, ακούς αμέσως: "Χάνουμε τις αποταμιεύσεις μας. τα χρήματά μας χρησιμοποιούνται για τη στήριξη άλλων ανθρώπων". Αλλά αυτό είναι παραπλανητικό. Ένας πιο ενοποιημένος τραπεζικός τομέας θα ήταν ισχυρότερος και θα ευνοούσε την καλύτερη κατανομή της μεγάλης δεξαμενής αποταμιεύσεων που διαθέτουμε στην τραπεζική ένωση, προς όφελος των οικονομιών και των πολιτών μας. Ελπίζω ότι οι πολιτικοί θα το καταλάβουν τελικά αυτό».
Για την πρόσφατη διάσωση της ελβετικής Credit Suisse από το κρατικό επενδυτικό κεφάλαιο της Σαουδικής Αραβίας, το οποίο είχε εκδηλώσει πρόσφατα ενδιαφέρον και για τις μετοχές της Εθνικής που κατέχει το ΤΧΣ, ο Α. Ενρία εμφανίζεται αρκετά επιφυλακτικός. «Η Ευρώπη πρέπει να παραμείνει μια ανοικτή οικονομία, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει, γενικά, να παραμείνουμε ανοικτοί για ξένους επενδυτές. Αλλά, φυσικά, πρέπει να ελέγξουμε την ποιότητα των επενδυτών και την προέλευση των κεφαλαίων, διότι θέλουμε μόνο καθαρά χρήματα εδώ».