Έξοδος από την αγορά της Ρωσίας, "business as usual" στη Ρωσία ή κάτι... ενδιάμεσο; Αυτό είναι ερώτημα που καλούνται να απαντούν όλο και συχνότερα οι μεγαλύτεροι όμιλοι διεθνώς, μετά την έναρξη του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία και την επιβολή πρωτοφανών κυρώσεων από τις ανεπτυγμένες χώρες στην οικονομία της. Η πληρέστερη λίστα που αποτυπώνει τη συμπεριφορά των επιχειρηματικών ομίλων δημιουργήθηκε λίγο μετά την έναρξη του πολέμου από τον καθηγητή του αμερικανικού πανεπιστημίου Yale, Τζέφρι Σόνενφελντ και ενημερώνεται συνεχώς από μια ομάδα δεκάδων ερευνητών.
Όπως προκύπτει από τη λίστα, με ταξινόμηση με βάση την προέλευση από την Ελλάδα, ελληνικές επιχειρήσεις που περιλαμβάνονται στη λίστα του Yale και ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα στη Ρωσία δεν έχουν δείξει έντονη διάθεση να τερματίσουν τις δραστηριότητές τους. Αντίθετα, οι περισσότερες βρίσκονται σε κάποια από πέντε ενδιάμεσες κατηγορίες αξιολόγησης, δηλαδή καταγράφεται ότι με κάποιο τρόπο συνεχίζουν ορισμένες δουλειές στη χώρα που εξαπέλυσε τον πρώτο μεγάλο πόλεμο στην Ευρώπη μετά το 1945, ενώ μόνο δύο όμιλοι έχουν διακόψει εντελώς τις δραστηριότητές τους.
Σημειώνεται ότι ο καθηγητής Σόνενφελντ, μετά τη δημοσιοποίηση της πρώτης του λίστας με επιχειρήσεις που έμειναν ή έφυγαν από τη Ρωσία αντιλήφθηκε ότι το ερώτημα δεν μπορούσε να απαντηθεί με ένα απλό «ναι» ή «όχι», καθώς οι επιχειρήσεις παρουσίαζαν πολλές ενδιάμεσες συμπεριφορές. Έτσι, η μεθοδολογία της λίστας διαφοροποιήθηκε και άρχισαν να παρουσιάζονται βαθμολογίες... σχολικού τύπου, με έξι κλιμάκια από το "A" (πλήρης αποχώρηση) έως το "F" (business as usual), οι οποίες ενημερώνονται συνεχώς με βάση τα νεότερα στοιχεία που συλλέγουν οι επενδυτές.
Η λίστα του Yale και η μεγάλη προβολή που έλαβε από τα μέσα ενημέρωσης στη Δύση συνέβαλε αποφασιστικά στην αλλαγή συμπεριφοράς των επιχειρήσεων, που άρχισαν να δέχονται μεγάλη πίεση για να τερματίσουν τις δραστηριότητες που ενισχύουν τη ρωσική οικονομία και συμβάλλουν στη χρηματοδότηση του πολέμου του Πούτιν. Ο καθηγητής Σόνενφελντ για το έργο του αυτό έχει... τιμηθεί από τη ρωσική κυβέρνηση: κατατάσσεται στην έκτη θέση της λίστας των ξένων εχθρών της Ρωσίας (μια μορφή αντί-κυρώσεων από το ρωσικό καθεστώς), πάνω ακόμη και από επιφανείς Αμερικανούς γερουσιαστές.
Όπως σημειώνεται στη σχετική ιστοσελίδα του Yale (δείτε την εδώ), «από τότε που ξεκίνησε η εισβολή στην Ουκρανία, παρακολουθούμε τις αντιδράσεις πάνω από 1.200 εταιρειών και μετράμε. Πάνω από 1.000 εταιρείες έχουν ανακοινώσει δημόσια ότι περιορίζουν εθελοντικά τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία σε κάποιο βαθμό πέρα από το ελάχιστο που απαιτείται νομικά από τις διεθνείς κυρώσεις, αλλά ορισμένες εταιρείες συνέχισαν να λειτουργούν στη Ρωσία απτόητες».
«Όταν αυτή η λίστα δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά την εβδομάδα της 28ης Φεβρουαρίου», τονίζεται, «μόνο αρκετές δεκάδες εταιρείες είχαν ανακοινώσει την αποχώρησή τους. Η λίστα μας βοήθησε να κινητοποιηθούν σχεδόν 1.000 εταιρείες και να αποσυρθούν τους δύο μήνες που ακολούθησαν».
Η μόνιμη απώλεια περισσότερων από 1.000 παγκόσμιων πολυεθνικών επιχειρήσεων από τη Ρωσία, σε συνδυασμό με τις κλιμακούμενες οικονομικές κυρώσεις έπληξαν έντονα τη ρωσική οικονομία και περιόρισαν τη δυνατότητα του Πούτιν να χρηματοδοτεί τον επιθετικό του πόλεμο.
Σύμφωνα με το Yale,
- «Οι περισσότερες από 1.000 παγκόσμιες εταιρείες που επέλεξαν οικειοθελώς να αποχωρήσουν από τη Ρωσία σε μια άνευ προηγουμένου, ιστορική μαζική έξοδο μετά τον Φεβρουάριο του 2022, όπως έχουμε καταγράψει και ενημερώσει πιστά μέχρι σήμερα, έχουν τηρήσει σε μεγάλο βαθμό τις δεσμεύσεις τους και είτε έχουν εκποιήσει πλήρως είτε βρίσκονται στη διαδικασία πλήρους διαχωρισμού από τη Ρωσία χωρίς σχέδια επιστροφής. Αυτές οι εθελοντικές επιχειρηματικές έξοδοι εταιρειών με έσοδα από τη χώρα που ισοδυναμούν με το 35% του ΑΕΠ της Ρωσίας και οι οποίες απασχολούν το 12% του εργατικού δυναμικού της χώρας συνδυάστηκαν με την επιβολή μακροχρόνιων διεθνών κυβερνητικών κυρώσεων άνευ προηγουμένου στην κλίμακα και το πεδίο εφαρμογής τους».
Τι έκαναν οι ελληνικές επιχειρήσεις
Οι επιχειρηματικοί όμιλοι που καταγράφονται στη λίστα του Yale και προέρχονται από την Ελλάδα βρίσκονται στις χαμηλότερες θέσεις με κριτήριο τις αποφάσεις τους για αποχώρηση από τη ρωσική αγορά ή παραμονή.
Είναι χαρακτηριστικό ότι πέντε από τις 11 ελληνικές επιχειρήσεις της λίστας συνεχίζουν κανονικά τις δραστηριότητές τους (ποσοστό 45%) και μόνο δύο (ποσοστό 18%) τις έχουν διακόψει εντελώς. Οι ελληνικές εταιρείες κατατάσσονται στην έκτη θέση ανάμεσα στις πιο... φιλορωσικές, μετά τις επιχειρήσεις από την Κίνα, την Ουγγαρία, τη Σλοβενία, την Ινδία, και την Αυστρία.
Ειδικότερα, σύμφωνα με στοιχεία του Yale που έχουν ενημερωθεί εντός του Φεβρουαρίου 2023,
- Στην κατηγορία «Αψηφώντας τις απαιτήσεις για έξοδο ή μείωση δραστηριοτήτων» (βαθμός "F") όπου συμπεριλαμβάνονται συνολικά 240 διεθνείς όμιλοι, εντάσσονται οι: Alumil, Chipita, Frigoglass, Kleemann και Πλαστικά Κρήτης. Όλες αυτές οι εταιρείες δεν έχουν δώσει στη δημοσιότητα στοιχεία για τις δουλειές τους στη Ρωσία, όπως καταγράφει το Yale, που έχει αντλήσει τα στοιχεία από άλλες πηγές.
- Στην κατηγορία «Διατήρηση επενδύσεων/εργασιών» (βαθμός: "D"), όπου συνολικά καταγράφονται 180 διεθνείς όμιλοι, το Yale κατατάσσει την Helleniq Energy και τη Μύλοι Λούλη, σημειώνοντας ότι αναζητούν εναλλακτικούς προμηθευτές για να υποκαταστήσουν τις εισαγωγές από τη Ρωσία.
- Στην κατηγορία «Μείωση τρεχουσών εργασιών» (βαθμός "C"), όπου μετέχουν συνολικά 151 εταιρείες, κατατάσσεται η Coca Cola HBC, που σύμφωνα με το Yale αναστέλλει κάποιες εργασίες στη Ρωσία. Η εταιρεία εμφιάλωσης της Coca Cola (όπως έγραψε πρόσφατα το BD) διέκοψε τη διακίνηση των σημάτων της αμερικανικής Cola Cola στη Ρωσία, μετά την απόφαση που ανακοίνωσε ο αμερικανικός όμιλος, όμως διατηρεί τα δέκα εργοστάσιά της στη χώρα και διακινεί αναψυκτικά με τοπικά σήματα.
- Στην κατηγορία «Διατηρώντας τις επιλογές ανοιχτές για επιστροφή», όπου κατατάσσονται 497 εταιρείες διεθνώς (Βαθμός: Β) περιλαμβάνονται εταιρείες που περιορίζουν προσωρινά τις περισσότερες ή σχεδόν όλες τις λειτουργίες, διατηρώντας παράλληλα ανοιχτές τις επιλογές επιστροφής. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται από το Yale η εταιρεία Μύλοι Κεπενού, που σταμάτησε τις παραγγελίες σιταριού.
- Στην κορυφαία κατηγορία, «Clean Break - Χειρουργική Αφαίρεση Δραστηριοτήτων» (βαθμός "A"), όπου περιλαμβάνονται 518 εταιρείες της λίστας του Yale, οι οποίες έχουν αποχωρήσει εντελώς από τη ρωσική αγορά, βρίσκονται δύο ελληνικοί όμιλοι: η Intracom Telecom και ο Όμιλος Σαράντη.