Η Τράπεζα της Ιαπωνίας (BoJ) τερμάτισε οκτώ χρόνια αρνητικών επιτοκίων και άλλα απομεινάρια της ανορθόδοξης πολιτικής της την Τρίτη, κάνοντας μια ιστορική στροφή μακριά από την εστίαση στην αναθέρμανση της ανάπτυξης με συνεχή τόνωση της οικονομίας μέσω της νομισματικής πολιτικής.
Ενώ η κίνηση αυτή ήταν η πρώτη αύξηση των επιτοκίων της Ιαπωνίας εδώ και 17 χρόνια, εξακολουθεί να διατηρεί τα επιτόκια «κολλημένα» γύρω στο μηδέν, καθώς η εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη αναγκάζει την κεντρική τράπεζα να προχωρήσει με αργό ρυθμό σε οποιαδήποτε περαιτέρω αύξηση του κόστους δανεισμού, λένε οι αναλυτές.
Η αλλαγή αυτή καθιστά την Ιαπωνία την τελευταία κεντρική τράπεζα που βγαίνει από τα αρνητικά επιτόκια και τερματίζει μια εποχή κατά την οποία οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε όλο τον κόσμο προσπαθούσαν να στηρίξουν την ανάπτυξη μέσω φθηνού χρήματος και μη συμβατικών νομισματικών εργαλείων.
«Η BoJ έκανε σήμερα το πρώτο, διστακτικό βήμα προς την ομαλοποίηση της πολιτικής της», δήλωσε ο Frederic Neumann, επικεφαλής οικονομολόγος Ασίας της HSBC στο Χονγκ Κονγκ. «Η κατάργηση των αρνητικών επιτοκίων σηματοδοτεί ιδίως την εμπιστοσύνη της BoJ ότι η Ιαπωνία έχει βγει από τη μέγγενη του αποπληθωρισμού».
Σε μια ευρέως αναμενόμενη απόφαση, η BoJ εγκατέλειψε μια πολιτική που εφαρμόστηκε από το 2016 και εφάρμοζε επιβάρυνση 0,1% σε ορισμένα πλεονάζοντα αποθεματικά που τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στάθμευαν στην κεντρική τράπεζα.
Η BoJ όρισε το επιτόκιο όψεως ως το νέο επιτόκιο πολιτικής της και αποφάσισε να το καθοδηγήσει σε ένα εύρος 0-0,1%, εν μέρει καταβάλλοντας τόκο 0,1% στις καταθέσεις στην κεντρική τράπεζα.
Η κεντρική τράπεζα εγκατέλειψε επίσης τον έλεγχο της καμπύλης αποδόσεων (YCC), μια πολιτική που είχε εφαρμοστεί από το 2016 και η οποία περιόριζε τα μακροπρόθεσμα επιτόκια γύρω στο μηδέν.
Ωστόσο, σε ανακοίνωσή της για την ανακοίνωση της απόφασης, η BoJ δήλωσε ότι θα συνεχίσει να αγοράζει «σε γενικές γραμμές την ίδια ποσότητα» κρατικών ομολόγων όπως και πριν και θα αυξήσει τις αγορές σε περίπτωση που οι αποδόσεις αυξηθούν γρήγορα.
Η BoJ αποφάσισε επιπλέον να διακόψει τις αγορές επικίνδυνων περιουσιακών στοιχείων, όπως τα διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια (ETF) και τα ιαπωνικά επενδυτικά εμπιστεύματα ακινήτων.
«Κρίναμε ότι η βιώσιμη, σταθερή επίτευξη του στόχου μας για τις τιμές ήρθε στον ορίζοντα», ανέφερε η κεντρική τράπεζα σε ανακοίνωσή της εξηγώντας την απόφαση να διαλύσει το μαζικό πρόγραμμα τόνωσης του πρώην διοικητή Χαρούχικο Κουρόντα.
Με τον πληθωρισμό να έχει υπερβεί τον στόχο του 2% της BoJ για πάνω από ένα χρόνο, πολλοί παράγοντες της αγοράς είχαν προβλέψει τον τερματισμό των αρνητικών επιτοκίων είτε τον Μάρτιο είτε τον Απρίλιο.
Σε μια ένδειξη ότι οποιαδήποτε μελλοντική αύξηση των επιτοκίων θα είναι μέτρια, η BoJ ανέφερε στην ανακοίνωση ότι αναμένει ότι «οι διευκολυντικές χρηματοπιστωτικές συνθήκες θα διατηρηθούν προς το παρόν».
Η διατύπωση αυτή συγκρίθηκε με την πιο ήπια καθοδήγηση που αφαιρέθηκε από τη δήλωση, στην οποία η BoJ δεσμεύτηκε να αυξήσει τα κίνητρα ανάλογα με τις ανάγκες και να συνεχίσει να αυξάνει τον ρυθμό εκτύπωσης χρήματος έως ότου ο πληθωρισμός ξεπεράσει σταθερά το 2%.
Οι ιαπωνικές μετοχές ήταν ευμετάβλητες την Τρίτη. Το γιεν υποχώρησε σχεδόν στα 150 ανά δολάριο, καθώς οι επενδυτές εξέλαβαν την ήπια καθοδήγηση της BoJ ως ένδειξη ότι η διαφορά επιτοκίων μεταξύ Ιαπωνίας και Ηνωμένων Πολιτειών πιθανότατα δεν θα μειωθεί πολύ.
Το διακύβευμα είναι υψηλό. Μια εκτίναξη των αποδόσεων των ομολόγων θα ενίσχυε το κόστος χρηματοδότησης του τεράστιου δημόσιου χρέους της Ιαπωνίας, το οποίο, με διπλάσιο μέγεθος από την οικονομία της, είναι το μεγαλύτερο μεταξύ των προηγμένων οικονομιών.
Το τέλος του τελευταίου εναπομείναντος παρόχου φθηνών κεφαλαίων στον κόσμο θα μπορούσε επίσης να ταρακουνήσει τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, καθώς οι Ιάπωνες επενδυτές, οι οποίοι συγκέντρωσαν επενδύσεις στο εξωτερικό σε αναζήτηση αποδόσεων, θα μεταφέρουν τα χρήματα πίσω στη χώρα τους.
Υπό τον προηγούμενο Διοικητή Κουρόντα, η BoJ ανέπτυξε ένα τεράστιο πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων το 2013, με αρχικό στόχο την αύξηση του πληθωρισμού στο στόχο του 2% εντός περίπου δύο ετών.
Η κεντρική τράπεζα εισήγαγε αρνητικά επιτόκια και το YCC το 2016, καθώς ο χλιαρός πληθωρισμός την ανάγκασε να προσαρμόσει το πρόγραμμα τόνωσης σε ένα πιο βιώσιμο πρόγραμμα.
Ωστόσο, καθώς η απότομη πτώση του γεν ανέβασε το κόστος των εισαγωγών και ενέτεινε τις δημόσιες επικρίσεις σχετικά με τα μειονεκτήματα των εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων της Ιαπωνίας, η BoJ τσίμπησε πέρυσι το YCC για να χαλαρώσει τη λαβή της στα μακροπρόθεσμα επιτόκια.