Με αργούς ρυθμούς προχωρά η διαδικασία επιδότησης της δόσης στεγαστικού δανείου για τους ευάλωτους οφειλέτες που κινδυνεύει η πρώτη κατοικία τους, παρά το γεγονός ότι έχει ψηφιστεί εδώ και περίπου ένα μήνα το σχετικό νομοσχέδιο. Πηγές με γνώση των διαδικασιών κάνουν λόγο για περίπου 3.000 δικαιούχους, οι οποίοι αναμένεται να αξιώσουν το μέγιστο της επιδότησης των 210 ευρώ μηνιαίως.
Το ενδιάμεσο -όπως αποκαλείται- πρόγραμμα λειτουργεί ουσιαστικά ως γέφυρα στήριξης των «κόκκινων» οφειλετών που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν το στεγαστικό δάνειο α΄ κατοικίας μέχρις ότου συσταθεί ο Φορέας Ακινήτων, όπως ορίζει ο νέος πτωχευτικός νόμος. Υψηλόβαθμες τραπεζικές πηγές, στις οποίες απευθύνθηκε το BusinessDaily, διατυπώνουν εκτιμήσεις ότι η καταβολή των δόσεων δεν θα ξεκινήσει πριν τον Μάιο ή ακόμη και τον Ιούνιο, παρότι η πλατφόρμα για το σκανάρισμα των αιτήσεων έχει ήδη ανοίξει, αριθμώντας ήδη 2.000 επισκέψεις. Ωστόσο, οι αιτήσεις που έχουν ολοκληρωθεί και υποβληθεί δεν ξεπερνούν τις 250, από τις οποίες έχουν ελεγχθεί -και κριθεί ευάλωτοι στη συντριπτική τους πλειονότητα- οι 100 εξ αυτών.
Μόνιμη λύση για την πρώτη κατοικία
Είναι η πρώτη φορά που θεσπίζεται στην Ελλάδα μόνιμο πλαίσιο στήριξης της πρώτης κατοικίας. Μέχρι και πρόσφατα, δόθηκαν εξαντλητικές μάχες ανάμεσα στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης και τους Θεσμούς προκειμένου να δοθεί πράσινο φως στο ενδιάμεσο πλαίσιο στήριξης των ευάλωτων. Τόσο το ΥΠΟΙΚ, όμως, όσο και οι τράπεζες κατόρθωσαν να πείσουν τους δανειστές ότι, εάν δεν υπάρξει σχετική πρόβλεψη τώρα, που εκπνέουν τα μέτρα στήριξης των πληγέντων από την πανδημία, 3.000 αδύναμοι δανειολήπτες θα χάσουν το σπίτι τους και θα βρεθούν στον δρόμο -κάτι που αποτελεί απευκταίο σενάριο και για τις τράπεζες που θα «φορτωθούν» μικρά ακίνητα με χαμηλή αξία μεταπώλησης και υψηλό κόστος επισκευής και συντήρησης.
Ο Φώτης Κουρμούσης, ο οποίος διετέλεσε ειδικός γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους από το 2016 μέχρι τον προηγούμενο μήνα, αναφέρει στο BusinessDaily ότι «από το 2017 μέχρι σήμερα αναπτύξαμε διάφορα προγράμματα στήριξης της πρώτης κατοικίας, όπως η βελτίωση-ψηφιοποίηση του νόμου υπερχρεωμένων νοικοκυριών (Ν3869) το 2018, το πρόγραμμα ρύθμισης και επιδότησης δανείων (Ν4605) το 2019, το πρόγραμμα Γέφυρα Ι για τα κορoνόπληκτα νοικοκυριά (Ν4714) το 2020, το πρόγραμμα Γέφυρα ΙΙ για τους κορoνόπληκτους επιχειρηματίες (Ν4790) το 2021, το ενδιάμεσο πρόγραμμα επιδότησης δανείων ευάλωτων νοικοκυριών (Ν4912) το 2022 και, τελευταίο, τον νόμο για τη ρύθμιση οφειλών και την παροχή 2ης Ευκαιρίας (Ν4738) που αποτελεί ένα μόνιμο καθεστώς στήριξης της πρώτης κατοικίας ευάλωτων νοικοκυριών, είτε μέσω μακροχρόνιας ρύθμισης σε έως 420 δόσεις και επιδότηση δόσης για 5 έτη ή μέσω πλήρους απαλλαγής οφειλών και προσχώρηση στον Ειδικό φορέα απόκτησης, μίσθωσης και επαναγοράς».
Τρεις δρόμοι για τους «κόκκινους» οφειλέτες
Το ενδιάμεσο πρόγραμμα αποτελεί μια ακόμη προσωρινή λύση στο ζήτημα της πρώτης κατοικίας και προπομπό για την πρώτη μόνιμη λύση που εφαρμόζεται τη χώρα μας. Ουσιαστικά, προστατεύει τους ευάλωτους οφειλέτες από τον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας τους, λαμβάνοντας ωστόσο μέριμνα προκειμένου να ξεχωρίσει η ήρα από το στάρι. Έτσι, για τους επόμενους 15 μήνες, οι δικαιούχοι του προγράμματος θα λαμβάνουν από 70 έως 210 ευρώ έναντι της δόσης του στεγαστικού τους ταμείου από το κράτος.
Μετά το πέρας αυτού του διαστήματος, είτε θα εξυπηρετούν τη δόση τους μόνοι τους, ή θα κηρύξουν πτώχευση. Σε αυτή την περίπτωση, θα διαγραφούν οριστικά όλα τους τα χρέη (ανεξαρτήτως πιστωτή, φορέα Δημοσίου κ.λπ.) αλλά θα έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν να μένουν στο σπίτι τους, παρότι θα έχουν χάσει την κυριότητά του, καταβάλλοντας ενοίκιο. Έναντι του ενοικίου θα λαμβάνουν νέα κρατική επιδότηση ύψους 210 ευρώ για 12 χρόνια. Μόλις εκπνεύσει αυτό το διάστημα, και εφόσον πληρώνουν τυπικά το ενοίκιο, θα έχουν δικαίωμα επαναγοράς του σπιτιού τους.
Εναλλακτικά οι οφειλέτες μπορούν, εάν δεν θέλουν να κηρύξουν πτώχευση, να αιτηθούν ρύθμιση χρεών μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού που απευθύνεται πλέον και στα φυσικά πρόσωπα. Ο νέος εξωδικαστικός μηχανισμός προβλέπει έως 420 δόσεις (35 έτη) για όλες τις οφειλές ιδιωτών και επιχειρήσεων (τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, ιδιωτικούς φορείς κ.λπ.). Η λύση αυτή είναι μόνιμη και βιώσιμη, αρκεί ο οφειλέτης να είναι διατεθειμένος να αντιμετωπίσει με τρόπο συντεταγμένο το σύνολο των οφειλών τους γλιτώνοντας έτσι την πτώχευση. Για τους ευάλωτους οφειλέτες προβλέπεται και σε αυτή την περίπτωση επιδότηση 210 ευρώ.
Επανεκκίνηση των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας
Το ενδιάμεσο πρόγραμμα αναμένεται να λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης για τους ευάλωτους οφειλέτες, ώστε να υποβάλλουν αίτηση στη σχετική πλατφόρμα εάν δεν θέλουν να βρεθούν αντιμέτωποι με το «σφυρί». Τραπεζικά στελέχη παραδέχονται ότι, μόλις ενεργοποιηθεί το νέο πλαίσιο, το ερώτημα που θα τίθεται στους οφειλέτες με κόκκινα στεγαστικά δάνεια πρώτης κατοικίας είναι «επιδότηση ή πλειστηριασμός». Θα τους παροτρύνουν, δηλαδή, να υποβάλλουν αίτηση ώστε εάν είναι δικαιούχοι να προστατευθούν για τους επόμενους 15 μήνες. Εναλλακτικά, δεδομένου ότι δεν κρίνονται ευάλωτοι σύμφωνα με τα τυπικά κριτήρια της Πολιτείας, ο πλειστηριασμός είναι μονόδρομος.
Οι ίδιες πηγές αναφέρουν, μάλιστα, ότι ήδη έχουν ξεκινήσει οι πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας στις περιπτώσεις που δεν προστατεύονται ούτε από τη Γέφυρα ΙΙ ούτε από τον Νόμο Κατσέλη, συνεπώς δεν εμπίπτουν στο καθεστώς του ευάλωτου οφειλέτη. Μετά την ενεργοποίηση του ενδιάμεσου προγράμματος, προειδοποιούν, οι πιστωτές θα εκκινήσουν πολύ πιο αποφασιστικά τη διαδικασία της εκποίησης της πρώτης κατοικίας.