Κραχ στα κρυπτονομίσματα προκαλεί η απειλούμενη χρεοκοπία της FTX

Σε υπαρξιακή κρίση, που χθες μετέδωσε κλυδωνισμούς ακόμη και στο αμερικανικό χρηματιστήριο, συντελώντας στη «βουτιά» των βασικών δεικτών κατά 2%, έχει βυθιστεί η αγορά των κρυπτονομισμάτων, καθώς επιβεβαιώθηκε χθες ότι ένα από τα μεγαλύτερα ανταλλακτήρια, το FTX, βρίσκεται στο χείλος της χρεοκοπίας, αφού το κορυφαίο ανταλλακτήριο, Binance, ανακοίνωσε ότι αποσύρει την πρότασή του για εξαγορά και διάσωση της FTX, αφήνοντας «κλειδωμένους» όσους επενδυτές διατηρούσαν λογαριασμούς κρυπτονομισμάτων.

Η αγορά των κρυπτονομισμάτων κλυδωνίζεται από μια κρίση που θυμίζει τραπεζικές κρίσεις παλαιών εποχών, πριν επιβληθούν κανόνες διαφάνειας και εποπτείας και πριν οι κεντρικές τράπεζες πάρουν τον ρόλο του δανειστή εσχάτης καταφυγής. Χιλιάδες ανά τον κόσμο επενδυτές σε κρυπτονομίσματα, ακόμη και σοβαροί θεσμικοί επενδυτές όπως το συνταξιοδοτικό ταμείο των δασκάλων του Οντάριο στον Καναδά, ή εταιρείες όπως η Tesla του Έλον Μασκ βλέπουν τώρα την κρίση που άρχισε τους προηγούμενους μήνες οδηγώντας σε αδιέξοδο μικρότερες εταιρείες και επενδυτικά οχήματα να περνά στην «καρδιά» του συστήματος των κρυπτονομισμάτων, καθώς αμφισβητείται η σταθερότητα των ανταλλακτηρίων, μέσω των οποίων διεκπεραιώνονται οι περισσότερες συναλλαγές και τα οποία κρατούν στους ισολογισμούς τους τεράστια ποσά για λογαριασμό πελατών.

Το πλήγμα στην εμπιστοσύνη γίνεται ακόμη πιο επικίνδυνο επειδή ο 30χρονος ιδρυτής της FTX, Σαμ Μπάνκμαν Φράιντ, είχε γίνει ο παγκόσμιος πρεσβευτής των κρυπτονομισμάτων, η επιτομή της επιτυχίας του, αφού από το μηδέν κατάφερε να συγκεντρώσει μια περιουσία αξίας 26 δισ. δολ. Μάλιστα, από τότε που άρχισαν να κλονίζεται εταιρείες του συστήματος, ο Μπάνκμαν Φράιντ είχε αναμιχθεί σε διασώσεις εταιρειών, με δικά του κεφάλαια και υποστήριξη άλλων επενδυτών, κάνοντας πολλούς να τον ονομάσουν Τζον Πίρμοντ Μόργκαν των κρυπτονομισμάτων, καθώς ανέλαβε ένα ρόλο που θύμιζε αυτόν του ιδρυτή της JP Morgan στις τραπεζικές κρίσης των αρχών του περασμένου αιώνα. Σήμερα, μετά την κατάρρευση της FTX, είναι πλέον αμφίβολο αν το «χρυσό αγόρι» των κρυπτονομισμάτων παραμένει δισεκατομμυριούχος.

Τα επόμενα 24ωρα θα είναι κρίσιμα όχι μόνο για την FTX, αλλά συνολικά για την αγορά κρυπτονομισμάτων, καθώς θα κριθεί αν η εταιρεία θα οδηγηθεί στην πτώχευση, αφήνοντας όλους τους επενδυτές που διατηρούσαν κρυπτονομίσματα υπό τη φύλαξή της μετέωρους και εγκλωβισμένους σε μια δικαστική διαδικασία με αβέβαιη κατάληξη. Η Binance, που έχει κυρίαρχη θέση στο χώρο των ανταλλακτηρίων και είχε προσφερθεί αρχικά να διασώσει την FTX επισημοποίησε με ανακοίνωση ότι αποσύρεται, αφού προχώρησε σε ένα αρχικό οικονομικό έλεγχο. Ο Σαμ Μπάνκμαν Φράιντ, νωρίτερα, διέψευδε μιλώντας σε μετόχους ότι αποσύρεται η Binance, ενώ απηύθυνε έκκληση σε επενδυτές να εισφέρουν κεφάλαια, λέγοντας ότι το άνοιγμα της εταιρείας είναι περίπου 8 δισ. δολ.. και χρειάζεται τουλάχιστον επιπλέον 4 δισ. σε κεφάλαια ή δανεισμό. Αναλαμβάνοντας την ευθύνη για την κατάρρευση, είπε χαρακτηριστικά: «Τα σκ....α».

Η περιπέτεια της FTX προκάλεσε μαζική φυγή κεφαλαίων από τα κρυπτονομίσματα από επενδυτές που προσπαθούσαν να ρευστοποιήσουν, έχοντας τον φόβο ότι θα μπορούσαν να «κλειδωθούν» σε κάποιο ανταλλακτήριο λόγω οικονομικών προβλημάτων του, χωρίς να μπορούν να πουλήσουν, ή απλώς για να προλάβουν μεγαλύτερη κατάρρευση των τιμών. Το bitcoin, ο «βασιλιάς» των κρυπτονομισμάτων, είναι χαρακτηριστικό ότι είχε και χθες απώλειες που ξεπέρασαν το 10% και έπεσε κάτω από τα 16.000 δολάρια, ενώ τις πρώτες πρωινές ώρες υπήρξε μια αντίδραση και ξεπέρασε το επίπεδο αυτό, που ήταν το χαμηλότερο από το 2020. Από το υψηλό του Νοεμβρίου 2021, το bitcoin έφθασε να χάνει 75%. Παράπλευρη απώλεια ήταν και η μετοχή της Tesla, με πτώση που ξεπέρασε το 7%.

Τα κρυπτονομίσματα περνούν υπαρξιακή κρίση, καθώς έχουν καταρρεύσει όλα τα βασικά επιχειρήματα των υποστηρικτών τους. Το bitcoin δεν έχει καταφέρει να γίνει μέσο πληρωμών, καθώς η αστάθειά του είναι αποτρεπτική. Το γεγονός βρίσκεται μακριά από το καθιερωμένο χρηματοπιστωτικό σύστημα, σε μια περιοχή... ελευθερίας από την κυριαρχία των κεντρικών τραπεζών, γίνεται πλέον μπούμερανγκ, καθώς η ελευθερία συνοδεύεται από αδιαφάνεια και έλλειψη εποπτείας, που αφήνουν τους επενδυτές εντελώς εκτεθειμένους σε απώλεια της περιουσίας τους. Προ πολλού έχει διαψευσθεί ότι θα αποτελούσε ένα επενδυτικό μέσο προστατευμένο από τις διακυμάνσεις των αγορών και τις πολιτικές των κεντρικών τραπεζών, ένα νέο «χρυσό», αφού, ιδιαίτερα μετά τις αυξήσεις επιτοκίων από τη Fed, συμπεριφέρεται σαν να ήταν η πιο κερδοσκοπική μετοχή. Έτσι, εκτός από το να αποτελούν μέσα για τζόγο, από τον οποίο πλουτίζουν λίγοι τυχεροί, θα πρέπει να απαντηθεί ποια χρησιμότητα έχουν τα κρυπτονομίσματα.

Ο «ξαφνικός θάνατος» της FTX

Ο δημιουργός της FTX.com, Σαμ Μπάνκμαν-Φριντ αποτελεί τον ορισμό του παιδιού – θαύματος. Στα 30 του χρόνια και όντας ιδιαίτερα ταλαντούχος στα μαθηματικά έκτισε μία αυτοκρατορία στον χώρο των κρυπτονομισμάτων και ταυτόχρονα κατόρθωσε να ξεπεράσει χωρίς προβλήματα τα μεγάλα σκαμπανεβάσματα της αγοράς το περασμένο καλοκαίρι. 

Όλα έδειχναν τέλεια όταν ξαφνικά με ένα tweet ο μύθος κατέρρευσε, καθώς η FTX έκανε γνωστό ότι χρειάζεται άμεσα διάσωση και αυτός που έσπευσε να τη σώσει ήταν ο βασικός ανταγωνιστής, το ανταλλακτήριο Binance, ενώ η πορεία που οδήγησε σε αυτήν την κατάσταση έχει και χαρακτηριστικά... κινηματογραφικού θρίλερ.. 

Όλα ξεκίνησαν στις 6 Νοεμβρίου, όταν ο Τσ. Ζάομ διευθύνων σύμβουλος της Binance, ανακοίνωσε την απόφασή του να ρευστοποιήσει τα κουπόνια (token) FTT, το επίσημο κουπόνι του FTX, που αποτελεί ένα μέσο επιβράβευσης των μετόχων του και το οποίο η εταιρεία χρησιμοποιούσε ως εγγύηση για δανεισμό. Η δήλωσή του προκάλεσε εκτεταμένο πανικό, αναγκάζοντας τους κατόχους να πουλήσουν τα token τους, η αξία των οποίων σχεδόν εκμηδενίστηκε. Ο Ζάου αποφάσισε να πουλήσει τα tokens FTT «λόγω των πρόσφατων αποκαλύψεων που ήρθαν στο φως» για την εταιρεία, μια κίνηση που στη «γλώσσα» των κρυπτονομισμάτων είναι γνωστή ως «μεγάλη ρευστοποίηση από φάλαινα». Ένα «whale dump» συμβαίνει όταν ένας χρήστης που κατέχει ένα μεγάλο ποσό token αποφασίζει να τα πουλήσει, πιέζοντας την τιμή του.

Το FTT, το οποίο διαπραγματευόταν γύρω στα 22 δολάρια τη Δευτέρα, βυθίστηκε κάτω από τα 5 δολάρια το απόγευμα της Τρίτης στη Νέα Υόρκη. Το ξεπούλημα εξαφάνισε ουσιαστικά πάνω από 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε αξία μέσα σε 24 ώρες. Το FTX βρισκόταν πλέον σε μεγάλη «κρίση ρευστότητας», γιατί εξαϋλώθηκαν οι εγγυήσεις που είχε δώσει για δανεισμό. Ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της FTX, Σαμ Μπάνκμαν-Φριντ, αρχικά προσπάθησε να αντικρούσει τους ισχυρισμούς για πρόβλημα ρευστότητας, λέγοντας ότι τα περιουσιακά στοιχεία της FTX «είναι μια χαρά» και διαβεβαιώνοντας ότι διαθέτει αρκετά κεφάλαια για να καλύψει όλες τις συμμετοχές των πελατών και ότι δεν επενδύει περιουσιακά στοιχεία των πελατών, ούτε καν σε κρατικά ομόλογα. Στη συνέχεια απευθύνθηκε στην Binance για βοήθεια.

Μπορεί οι ξαφνικές καταρρεύσεις στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων να μην είναι κάτι νέο, με απτά πρόσφατα παραδείγματα το σταθερό νόμισμα TerraUSD, το hedge fund Three Arrows Capital και την εταιρεία παροχής δανείων Celsius Network, αλλά δείχνουν ότι παρά την υποτιθέμενη ελευθερία του και αυτός ο κλάδος αποτελείται – όπως οι «κλασικές» αγορές- από συγκοινωνούντα δοχεία. Ως εκ τούτου το πρόβλημα ενός, διαχέεται και μάλιστα με μεγαλύτερη ταχύτητα απ’ ότι στα χρηματιστήρια σε όλο τον τομέα. 

Παράλληλα το FTX.com ήταν το «στολίδι» του κλάδου. Δεν ήταν απλά ένα ανταλλακτήριο, αλλά μία εταιρεία με μεγάλη επιρροή, ακόμη και σε επίπεδο lobbing στις ΗΠΑ, ενώ μέχρι σήμερα είχε αυτό το ρόλο του «επικεφαλής διασώσεων» όταν εμφανίζονταν κάποια προβλήματα σε άλλες μικρότερες εταιρείες.  

Τα κορυφαία ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων 

Η επιρροή της FTX και του Μπάνκμαν-Φριντ είναι αναμφισβήτητα μεγαλύτερη από εκείνη της Three Arrows Capital, η κατάρρευση της οποίας προκάλεσε κατάρρευση στον τομέα πριν από λίγους μήνες. Στη λίστα των χαμένων της κατάρρευσης περιλαμβάνονται και οι επενδυτές του ανταλλακτηρίου, το οποίο αποτιμήθηκε σε σχεδόν 32 δισεκατομμύρια δολάρια στις αρχές του έτους.  Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται μεγάλα ονόματα της παγκόσμιας επενδυτικής κοινότητας όπως το Vision Fund της SoftBank Group, το Ontario Teachers' Pension Plan, fund της Temasek Holdings, το hedge fund Tiger Global Management και η Lightspeed Venture Partners. Μετά τη συγκέντρωση κεφαλαίων τον Ιανουάριο, ο Μπάνκμαν-Φριντ είχε δηλώσει στο Bloomberg ότι τα κεφάλαια θα κατευθυνθούν πιθανότατα προς συγχωνεύσεις και εξαγορές, με πιθανούς στόχους, μεταξύ άλλων, επιχειρήσεις πληρωμών, επιχειρήσεις με επίκεντρο το NFT και το metaverse.