Το «παζάρι» Τραμπ – Ερντογάν για F35, αμυντικά συστήματα και ενέργεια

Η επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Λευκό Οίκο σηματοδότησε την πρώτη δια ζώσης συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τραμπ έπειτα από έξι χρόνια, με τους δύο ηγέτες να δείχνουν αποφασισμένοι να επαναφέρουν τις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας σε τροχιά στενότερης συνεργασίας.

Οι δύο ηγέτες αντάλλαξαν φιλοφρονήσεις στην κοινή συνέντευξη Τύπου, απέφυγαν τις εντάσεις και τόνισαν τη βούληση για στενότερη συνεργασία.

Κεντρικό σημείο των συνομιλιών υπήρξε το ζήτημα των μαχητικών F-35, από το πρόγραμμα των οποίων η Τουρκία είχε αποκλειστεί λόγω της αγοράς των ρωσικών S-400. Ο Τραμπ εμφανίστηκε διατεθειμένος να εξετάσει άρση των κυρώσεων που ο ίδιος είχε επιβάλει το 2020, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να ξαναμπεί η Άγκυρα στο πρόγραμμα. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, «θα μπορούσα να το κάνω εύκολα αν ήθελα – εξαρτάται αν θα κάνει κάτι για εμάς», με τον Αμερικανό πρόεδρο να ρίχνει στο τραπέζι το «παζάρι» να ανταλλάξει στρατιωτική τεχνολογία με γεωπολιτικά και ενεργειακά ανταλλάγματα.

Ο Τραμπ ζήτησε από τον Ερντογάν να σταματήσει τις αγορές ρωσικού πετρελαίου, στο πλαίσιο της στρατηγικής του να αποδυναμώσει τη χρηματοδότηση της Μόσχας για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Εμφανίστηκε βέβαιος ότι η Τουρκία θα συμμορφωθεί, σημειώνοντας πως μπορεί να βρει προμηθευτές αλλού. Η δέσμευση αυτή, εφόσον υλοποιηθεί, θα συνιστά καίριο πλήγμα στη Ρωσία, δεδομένου ότι η Τουρκία παραμένει σημαντικός πελάτης της.

Η Άγκυρα υπέγραψε συμφωνία – μαμούθ 43 δισ. δολαρίων για εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις Ηνωμένες Πολιτείες για τα επόμενα είκοσι χρόνια. Παράλληλα, συμφωνήθηκε συνεργασία στον τομέα της ειρηνικής πυρηνικής ενέργειας, με την υπογραφή μνημονίου στρατηγικής συνεργασίας για την ανάπτυξη μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMRs). Επιπλέον, ολοκληρώθηκε εμπορικό deal με την Boeing για την αγορά περισσότερων από 200 επιβατικών αεροσκαφών, ενισχύοντας την οικονομική διάσταση της συνάντησης.

Οι ενεργειακές συμφωνίες επιβεβαιώνουν τη βούληση της Τουρκίας να μειώσει την εξάρτησή της από τη Ρωσία, αλλά και την πρόθεση της Ουάσινγκτον να προωθήσει τις δικές της εταιρείες και υποδομές σε μια κρίσιμη αγορά.

Στο ζήτημα της Συρίας, οι δύο χώρες εμφανίζονται πιο κοντά από ποτέ. Οι ΗΠΑ και η Τουρκία στηρίζουν πλέον την κεντρική κυβέρνηση, επιδιώκοντας σταθερότητα στην περιοχή. Ωστόσο, παραμένουν αποκλίσεις σε θέματα όπως η Γάζα, όπου η Άγκυρα κρατά σκληρή στάση απέναντι στο Ισραήλ, σε αντίθεση με την αμερικανική πολιτική.

Πως είδαν οι αναλυτές το παζάρι Ερντογάν - Τραμπ

Ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πειραιά, Θανάσης Πλατιάς, μιλώντας στο ΕΡΤnews, επισήμανε ότι τα συμφέροντα ΗΠΑ – Τουρκίας ταυτίζονται σε πολλά σημεία, όπως η Κεντρική Ασία και το Ιράν, αλλά υπάρχουν και τομείς όπου η συνεργασία δυσκολεύει.

Αναλυτές υπογραμμίζουν ότι το σημαντικότερο αποτέλεσμα δεν ήταν απαραίτητα οι ίδιες οι συμφωνίες, αλλά η αλλαγή κλίματος στις διμερείς σχέσεις. Η συνάντηση έβαλε τέλος σε μια εξαετή αποστασιοποίηση και έδειξε διάθεση αναθέρμανσης σε όλα τα επίπεδα – από την άμυνα και την ενέργεια έως το εμπόριο και τις περιφερειακές ισορροπίες. Μένει να φανεί αν οι εξαγγελίες για F-35 και κυρώσεις θα μετατραπούν σε συγκεκριμένες αποφάσεις.

Προς το παρόν, πάντως, η εικόνα της επίσκεψης εξυπηρετεί και τις δύο πλευρές: ο Ερντογάν παρουσιάζεται ως ηγέτης που αποκαθιστά τις σχέσεις με την υπερδύναμη, ενώ ο Τραμπ δείχνει ότι μπορεί να κλείνει συμφωνίες που ενισχύουν την αμερικανική οικονομία και φρενάρουν τη ρωσική επιρροή.