Μετά την ειρηνευτική συμφωνία που διαμόρφωσαν οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται υπό αυξανόμενη πίεση για να αναπροσδιορίσει τον ρόλο της στη Μέση Ανατολή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωκοινοβούλιο έχουν εκφράσει την πρόθεσή τους να μεταβούν από την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε έναν πιο ενεργό πολιτικό ρόλο στη μεταπολεμική ανοικοδόμηση και διακυβέρνηση της Γάζας.
Τα κράτη-μέλη της ΕΕ, τα οποία βρέθηκαν διχασμένα μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ τον Οκτώβριο του 2023, επιδιώκουν τώρα να ανακτήσουν ηγετικό ρόλο στην εφαρμογή του ειρηνευτικού σχεδίου για τη Γάζα. Η διασφάλιση της ειρήνης χαρακτηρίζεται ως «εξαιρετικά περίπλοκη» από την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική, Κάγια Κάλας. Όπως σημείωσε, το ειρηνευτικό σχέδιο απαιτεί σημαντική διεθνή υποστήριξη και η Ευρώπη επιθυμεί να συμβάλει ουσιαστικά.
Σε πρόσφατη τελετή στην Αίγυπτο, οι ηγέτες των ΗΠΑ, Κατάρ, Αιγύπτου και Τουρκίας υπέγραψαν έγγραφο για την εδραίωση της κατάπαυσης του πυρός, βασισμένο στο σχέδιο 20 σημείων του Αμερικανού προέδρου. Αν και υπογραμμίστηκε η δέσμευση για ειρήνη και σταθερότητα, τα συγκεκριμένα μέτρα παραμένουν ασαφή.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλωσόρισαν το ειρηνευτικό σχέδιο. Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, τόνισαν τη σημασία μιας μόνιμης κατάπαυσης του πυρός και τη συνέχιση της παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας. Η φον ντερ Λάιεν ανέφερε ότι η ΕΕ θα είναι έτοιμη να συμβάλει στην ανάκαμψη και ανοικοδόμηση της Γάζας όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες.
Προκλήσεις στην επανεκκίνηση της αποστολής της ΕΕ στη Ράφα
Η ανοικοδόμηση της Γάζας εκτιμάται πως θα έχει υψηλό κόστος, με τουλάχιστον 55 εκατομμύρια τόνους μπάζων να πρέπει να απομακρυνθούν, σύμφωνα με το UNDP. Το κόστος ενδέχεται να φθάσει τα 17 εκατ. ευρώ μόνο για τα επόμενα τρία χρόνια.
Η ΕΕ υποστηρίζει διαχρονικά τη λύση των δύο κρατών ως τη μόνη βιώσιμη προοπτική για μακροχρόνια ειρήνη. Για να επιτευχθεί αυτή η λύση, η Παλαιστινιακή Αρχή πρέπει να ενισχύσει την αξιοπιστία της, με την ΕΕ να δηλώνει έτοιμη να συμβάλει στη μεταρρύθμισή της.
Ωστόσο, καθυστερήσεις παρατηρούνται στην επανεκκίνηση της πολιτικής αποστολής της ΕΕ για την επίβλεψη του συνοριακού περάσματος της Ράφα. Η ανάπτυξη της αποστολής έχει ανασταλεί, καθώς το Ισραήλ ζητά από τη Χαμάς να παραδώσει τα λείψανα των τελευταίων ομήρων.
Η αποστολή EUBAM Rafah, που ιδρύθηκε το 2005, είχε ως στόχο την επιτήρηση του συνοριακού περάσματος, αλλά ανεστάλη όταν η Χαμάς ανέλαβε τον έλεγχο της Γάζας. Παρά τις προσπάθειες επαναδραστηριοποίησης, παραμένει σε αναμονή.
Διεύρυνση του ρόλου της Ευρώπης και πολιτικές ανησυχίες
Η ΕΕ, ως βασικός χρηματοδότης των Παλαιστινίων, έχει ήδη διαθέσει πάνω από 550 εκατ. ευρώ από τον Οκτώβριο του 2023. Επιπλέον, η Επιτροπή έχει ανακοινώσει πρόγραμμα χρηματοδότησης ύψους έως 1,6 δισ. ευρώ για την παλαιστινιακή ανάκαμψη.
Η ΕΕ δηλώνει έτοιμη να συμμετάσχει ενεργά σε μεταβατικές δομές διακυβέρνησης στη Γάζα, αξιοποιώντας υπάρχουσες αποστολές για συνοριακή ασφάλεια, εκπαίδευση αστυνομικών και ενίσχυση θεσμών. Η φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε τη διάθεση της Ένωσης να συμβάλει με όλα τα διαθέσιμα εργαλεία, περιλαμβανομένης της υποστήριξης στη διακυβέρνηση και τη μεταρρύθμιση της Παλαιστινιακής Αρχής.
Παράλληλα, η ΕΕ επιδιώκει να συμμετάσχει στο Συμβούλιο Ειρήνης που θα εποπτεύσει την ανάκαμψη της Γάζας, επιδιώκοντας κεντρικότερο πολιτικό ρόλο. Όπως δήλωσε η Κάλας, η Ευρώπη δεν θα πρέπει μόνο να χρηματοδοτεί, αλλά και να δρα ουσιαστικά.
Παραμένουν όμως αβεβαιότητες σχετικά με το κατά πόσον το ειρηνευτικό σχέδιο θα διασφαλίσει μακροπρόθεσμη σταθερότητα. Οι λεπτομέρειες θα αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε επόμενη φάση, ενώ η ειρήνη παραμένει εύθραυστη. Υπάρχουν ανησυχίες για τη στάση της Χαμάς, που δηλώνει αποφασισμένη να συνεχίσει τον αγώνα κατά του Ισραήλ.
Το ζήτημα της διακυβέρνησης της Λωρίδας της Γάζας θεωρείται κρίσιμο για τη σταθερότητα της περιοχής. Ένα κενό εξουσίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω αποσταθεροποίηση ή ακόμα και εμφύλια σύγκρουση. Ισραήλ και ΗΠΑ επιμένουν ότι η Χαμάς δεν μπορεί να έχει ρόλο στη μελλοντική διακυβέρνηση.
Η ΕΕ καλεί όλες τις πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να αποφύγουν ενέργειες που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την κατάπαυση του πυρός. Σύμφωνα με εκπρόσωπο της Κάλας, η ΕΕ επαναβεβαιώνει ότι η Χαμάς δεν πρέπει να έχει μελλοντικό ρόλο στη διοίκηση της Γάζας.
Αναφορές για εσωτερική βία μεταξύ μελών της Χαμάς και άλλων ενόπλων ομάδων στη Γάζα προκαλούν ανησυχία στις Βρυξέλλες, ενώ υπάρχουν πληροφορίες ότι η Χαμάς στοχοποιεί άτομα που θεωρεί συνεργάτες του Ισραήλ.
Τέλος, η ΕΕ παραμένει διαιρεμένη σχετικά με τον ρόλο της κυβέρνησης του Ισραήλ και του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου στη σύγκρουση. Αυτές οι διαφορές συχνά οδηγούν σε μεμονωμένες τοποθετήσεις αντί για ενιαίες ευρωπαϊκές θέσεις, περιορίζοντας τον πολιτικό της ρόλο στην περιοχή.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
