Παρατεταμένα lockdown λόγω κορονοϊού. Δυσκολίες στην εφοδιαστική αλυσίδα αλλά και στην παραγωγή των εργοστασίων και πλέον καθυστερήσεις καταβολής μισθών, δημιουργούν ένα ιδιαίτερα δυσμενές σκηνικό για την κινεζική οικονομία.
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα κινεζικά νοικοκυριά είναι πιο απαισιόδοξα για τη μελλοντική αύξηση του εισοδήματος απ' ό,τι ήταν ποτέ -ακόμα και κατά την έναρξη της πανδημίας το 2020 ή μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Αυτό τους παρακινεί να μειώσουν το χρέος και να αυξήσουν τις αποταμιεύσεις, μια τάση που θα μπορούσε να συμπιέσει την οικονομική ανάπτυξη για χρόνια.
Τα νοικοκυριά συγκέντρωσαν 10,3 τρισεκατομμύρια γιουάν σε τραπεζικές καταθέσεις το πρώτο εξάμηνο του 2022, αύξηση σχεδόν 13% σε σχέση με την ίδια περίοδο ένα χρόνο νωρίτερα και το μεγαλύτερο άλμα που έχει καταγραφεί. Ο δανεισμός τους αυξήθηκε κατά περίπου 8%, ο πιο αργός ρυθμός από το 2007. Τα κινεζικά νοικοκυριά έχουν πολλούς λόγους να μην αισθάνονται ασφαλή. Η οικονομία επιβραδύνεται εξαιτίας της δρακόντειας στάσης του Πεκίνου έναντι στην πανδημία και της βαθιάς ύφεσης στον τομέα των ακινήτων, μεταξύ άλλων παραγόντων. Ο πλούτος των νοικοκυριών έχει υποστεί πλήγμα από την πτώση των τιμών των κατοικιών και η ανεργία των νέων έφτασε σε ιστορικό υψηλό σχεδόν 20% τον Ιούλιο, ποσοστό υπερδιπλάσιο από το αντίστοιχο των ΗΠΑ.
Οι αξιωματούχοι έχουν παραδεχτεί κατ' ιδίαν ότι ο φετινός επίσημος στόχος για ετήσια αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος κατά «περίπου 5,5%» δεν είναι εφικτός. Η αύξηση του εισοδήματος των νοικοκυριών στις αστικές περιοχές ανήλθε σε μόλις 1,9% το πρώτο εξάμηνο του έτους, προσαρμοσμένο για τον πληθωρισμό, σε σύγκριση με 10,7% την ίδια περίοδο το 2021, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Οι καταναλωτικές δαπάνες επιβραδύνθηκαν ακόμη ταχύτερα, με τις λιανικές πωλήσεις να συρρικνώνονται σχεδόν 1% την ίδια περίοδο.
Η Κίνα έχει εδώ και καιρό υψηλό ποσοστό αποταμίευσης σε σύγκριση με άλλες χώρες, εν μέρει επειδή δεν διαθέτει πολύ εκτεταμένο δίχτυ ασφαλείας, οπότε οι οικογένειες βασίζονται περισσότερο στους δικούς τους πόρους για ιατρική περίθαλψη και συνταξιοδότηση. Το ποσοστό αποταμίευσης μειώθηκε σταδιακά με την πάροδο των ετών, από περίπου 40% του διαθέσιμου εισοδήματος το 2010 σε περίπου 35% το 2019, σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, πράγμα που σημαίνει ότι η αύξηση της κατανάλωσης ξεπερνούσε την αύξηση του εισοδήματος.
Μέχρι πρόσφατα, τα κινεζικά νοικοκυριά είχαν αρκετή αυτοπεποίθηση για τις δυνατότητες αύξησης των εισοδημάτων τους ώστε να δανείζονται, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο τις δαπάνες τους. Ο λόγος του χρέους των νοικοκυριών προς το ΑΕΠ υπερδιπλασιάστηκε σε περίπου 60% τη δεκαετία πριν από την πανδημία, μια εποχή κατά την οποία οι τράπεζες διευκόλυναν τη λήψη ενυπόθηκων δανείων, τροφοδοτώντας την έκρηξη της αγοράς ακινήτων.
Ο πολλαπλασιασμός των εταιρειών παροχής καταναλωτικών δανείων εκτόξευσε τις καταναλωτικές δαπάνες, οι οποίες κατέγραψαν, ευθυγραμμισμένη με τον πληθωρισμό, αύξηση σχεδόν 7% ετησίως τα έξι χρόνια πριν από την πανδημία, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. «Ένας από τους πιο ολέθριους μύθους για την κινεζική οικονομία είναι ότι δεν έχει ως γνώμονα τον καταναλωτή», τονίζει ο Andrew Batson, διευθυντής έρευνας για την Κίνα στην Gavekal Dragonomics. «Στην πραγματικότητα, ο συνδυασμός της κατανάλωσης των νοικοκυριών και των επενδύσεων αντιπροσωπεύει σταθερά το 50% ή και περισσότερο του ΑΕΠ της Κίνας. Η κακοδαιμονία της κινεζικής οικονομίας τους τελευταίους μήνες δείχνει ακριβώς τι συμβαίνει όταν το μισό ΑΕΠ αποφασίζει να… εξαφανιστεί».
Ο λόγος του χρέους των νοικοκυριών προς το ΑΕΠ παρέμεινε αμετάβλητος από το τελευταίο τρίμηνο του 2020 και ορισμένοι οικονομολόγοι θεωρούν ότι αυτό σηματοδοτεί μια μόνιμη αλλαγή. «Έχουμε περάσει την εποχή που η οικονομική ανάπτυξη μπορεί να οδηγηθεί από την υψηλότερη μόχλευση», λέει ο Gan Li, διευθυντής του Κέντρου Έρευνας και Έρευνας για τα Οικονομικά των Νοικοκυριών της Κίνας στο Νοτιοδυτικό Πανεπιστήμιο Οικονομικών και Οικονομίας της Κίνας.
Ο αντίκτυπος είναι σαφής για τις πολυεθνικές εταιρείες που βασίζονται στην Κίνα για ένα μεγάλο μέρος των εσόδων τους. Η Starbucks ανέφερε μείωση 44% στις πωλήσεις στην Κίνα κατά το τρίμηνο που έληξε στις 3 Ιουλίου. Οι πωλήσεις της Nike στην Κίνα μειώθηκαν κατά 20% κατά το πιο πρόσφατο τρίμηνο. Ακόμη και οι μέχρι πρότινος ανθεκτικοί στην πανδημία online όμιλοι λιανικών πωλήσεων αρχίζουν να ταλαιπωρούνται, καθώς τα έσοδα της Alibaba Group από το ηλεκτρονικό εμπόριο στην Κίνα μειώθηκαν κατά 1% το τρίμηνο που έληξε τον Ιούνιο.
Η προ της πανδημίας συσσώρευση του χρέους των νοικοκυριών είχε προκαλέσει ανησυχίες για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Τα παραδείγματα από την Ιαπωνία μετά το σκάσιμο της φούσκας των τιμών των περιουσιακών στοιχείων τη δεκαετία του 1990 και στις ΗΠΑ μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 δείχνουν ότι μια παρατεταμένη περίοδος κατά την οποία τα νοικοκυριά μειώνουν το χρέος τους μπορεί να έχει αρνητικές μακροπρόθεσμες συνέπειες για τις αξίες των ακινήτων και την κατανάλωση, σύμφωνα με έκθεση της BCA Research Inc.
Σε μια ένδειξη της αλλαγής της στάσης απέναντι στο χρέος, η Bank of Communications προκάλεσε δημόσια κριτική στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αφού ανήρτησε ανακοίνωση αυτόν τον μήνα λέγοντας ότι σχεδιάζει να θεσπίσει ποινή για τους δανειολήπτες που αποπληρώνουν πρόωρα τα στεγαστικά δάνεια. Η τράπεζα απέσυρε την ανακοίνωση από την επίσημη ιστοσελίδα της μετά από μόλις μία ημέρα.
«Αυτή η τάση θα διαρκέσει μέχρι η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας να μειώσει τα επιτόκια για να αποθαρρύνει τις αποταμιεύσεις και να ενθαρρύνει τον δανεισμό, οι τιμές των κατοικιών να αρχίσουν να αυξάνονται σημαντικά και η βελτίωση της απασχόλησης και του εισοδήματος να αναζωογονήσει την εμπιστοσύνη», εκτιμά ο Arthur Budaghyan, αναλυτής αναδυόμενων αγορών στην BCA Research.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
