Έρμαιο των παρατάσεων των προγραμμάτων «Εξοικονομώ» είναι η αγορά, εν μέσω καθυστερήσεων και γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, με φόντο την αδυναμία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) να προχωρήσει σε μία ουσιαστική παρέμβαση που θα επιτάχυνε την υλοποίηση των έργων.
Σύμφωνα με όσα ανέφεραν πηγές του ΥΠΕΝ στο BD, οι παρατάσεις κρίθηκαν αναγκαίες καθώς τα χρονοδιαγράμματα δεν ήταν ρεαλιστικά. Στόχος είναι να διασφαλιστεί η ομαλή υλοποίηση των έργων και η πλήρης αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Χωρίς αυτές, υπάρχει κίνδυνος απώλειας σημαντικών χρηματοδοτήσεων.
Την ίδια στιγμή βρίσκεται «στα σκαριά» το νέο «Εξοικονομώ», όπου από το 2026 και μετά, τον ρόλο του ενδιάμεσου θα αναλάβουν οι πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι θα προσφέρουν υπηρεσίες τύπου ESCO, αναλαμβάνοντας χρηματοδότηση, μελέτη, κατασκευή και διαχείριση έργων ενεργειακής αναβάθμισης.
Πού οφείλονται οι καθυστερήσεις
Η γραφειοκρατία των προγραμμάτων (από την υποβολή της αίτησης έως την έναρξη εργασιών μεσολαβούν επτά στάδια), οι καθυστερήσεις στην έκδοση των σχετικών υπουργικών αποφάσεων, σε συνδυασμό με τη γραφειοκρατία των τραπεζών στις περιπτώσεις που ο καταναλωτής επιλέξει να καλύψει τη συμμετοχή του με δανεισμό, κρατούν τα προγράμματα «παγωμένα».
Σύμφωνα με όσα μετέφεραν στο BD κύκλοι του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ), το ίδιο έχει αναλάβει πλέον τη διαχείριση του πληροφοριακού συστήματος των προγραμμάτων αυτών «ακριβώς για να λύσει δεκάδες γραφειοκρατικά προβλήματα που υπήρχαν. Από τα εκατοντάδες γραφειοκρατικά έχουμε πέσει στα δεκάδες. Υπάρχουν καθυστερήσεις, όμως τα προγράμματα προχωρούν, δηλαδή είναι επιτυχημένα. Ήταν ένα κρίσιμο βήμα για να ξεμπλοκάρουν πολλά πράγματα».
Όπως ανέφεραν οι ίδιες πηγές, «τα προγράμματα “Εξοικονομώ” είναι εξαιρετικά χρήσιμα. Δεν μπορεί να υπάρξει συνολικά ενεργειακή μετάβαση χωρίς επιδοτήσεις για εξοικονόμηση ενέργειας στον κτηριακό τομέα. Η προσπάθεια που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια, παρά τα προβλήματα, είναι εξαιρετικά σημαντική. Τα έργα που υλοποιήθηκαν τα τελευταία 5-6 χρόνια είναι πολλαπλάσια από αυτά που έγιναν τις προηγούμενες δεκαετίες, με πολύ περισσότερους πόρους και ακίνητα».
«Αγκάθι» το «Εξοικονομώ 2025»
Το μόνο πρόγραμμα που προχωρά με ικανοποιητικούς ρυθμούς είναι το «Εξοικονομώ 2021», ενώ τα υπόλοιπα αντιμετωπίζουν σοβαρές καθυστερήσεις. «Αγκάθι» αποτελεί το «Εξοικονομώ 2025» - συνολικού προϋπολογισμού 434 εκατ. ευρώ - καθώς μέχρι σήμερα δεν έχει εκδοθεί η Υπουργική Απόφαση για την έγκριση των αιτήσεων, καθιστώντας τον χρόνο υλοποίησης μη ρεαλιστικό, ακόμη και μετά τη νέα παράταση.
Παράλληλα, ο σχεδιασμός του προγράμματος δεν προβλέπει «ταβάνι» - όπως τα υπόλοιπα- με αποτέλεσμα το κόστος των εργασιών να είναι αυξημένο, ενώ το κριτήριο των βαθμοημερών για την προτεραιοποίηση των αιτήσεων δημιουργεί σημαντικά προβλήματα.
«Στα προηγούμενα προγράμματα οι προϋπολογισμοί δεσμεύονταν ανά τεμάχιο ή ανά τετραγωνικό μέτρο, ανάλογα με την εργασία που πραγματοποιούσες. Στο ''Εξοικονομώ 2025'', οι προϋπολογισμοί δεσμεύονταν ανάλογα με την εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται, χωρίς περιορισμό ανά εργασία. Ούτε το ένα είναι σωστό, ούτε το άλλο, αν θέλεις να ωφελήσεις πραγματικά το σύνολο των δικαιούχων», σύμφωνα με πηγές του κατασκευαστικού κλάδου.
Το «Εξοικονομώ 2025» δε φαίνεται να είναι το μοναδικό πρόβλημα, αφού πηγές του ΤΕΕ αναφέρουν ότι «στο ‘’Εξοικονομώ για νέους’’ υπάρχει σοβαρό πρόβλημα σχεδιασμού, διότι δεν έχουν λυθεί θέματα συναρμοδιοτήτων, το οποίο δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην επιλεξιμότητα και στο πώς δηλώνονται ή προχωρούν οι δαπάνες».
Η αγορά κρούει τον κώδωνα του κινδύνου
Οι παρατάσεις στα προγράμματα «Εξοικονομώ» έχουν σημαντικές συνέπειες για την αγορά, η οποία έχει ουσιαστικά παγώσει σε μεγάλο βαθμό λόγω της αβεβαιότητας που έχει δημιουργηθεί στους ωφελούμενους και τους επαγγελματίες του κλάδου.
Μάλιστα, οι καθυστερήσεις συμπίπτουν με την αύξηση των τιμών στα υλικά, λόγω πληθωρισμού, με αποτέλεσμα αρκετοί ωφελούμενοι να υπαναχωρούν. «Όταν ένα πρόγραμμα ξεκινάει με τη διαχείριση και την κατάθεση αίτησης τον μακρινό Ιούνιο του 2023 και φτάνει σε διαδικασία κατασκευής έως και δύο χρόνια μετά, αντιλαμβανόμαστε ότι τα κόστη της αγοράς και τα κόστη των υλικών δεν μπορεί να είναι τα ίδια», επιβεβαιώνει η αγορά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με στοιχεία του ΤΕΕ, περίπου 10% των ωφελουμένων αποσύρονται στο στάδιο υποβολής ηλεκτρονικής ταυτότητας και επιπλέον 10-15% στη συνέχεια. Το 35% των έργων δεν ολοκληρώνεται εμπρόθεσμα, κυρίως σε περιπτώσεις με δανειοδότηση. Έτσι, τελικά υλοποιείται μόλις το 52% των αρχικά αιτηθέντων έργων.
Την ίδια στιγμή, υπάρχουν καθυστερήσεις στις πληρωμές προς τις εταιρείες που έχουν ήδη χρηματοδοτήσει έργα, «γεγονός που έχει ωθήσει ένα μεγάλο μέρος εργολάβων και κατασκευαστών να μένουν εκτός. Έτσι, εμείς πρέπει να διαχειριστούμε μεγαλύτερο όγκο πελατών, κάτι που εμποδίζει την εύκολη επιλογή και την ένταξη συνεργείων. Μπορεί ένας κατασκευαστής να αναμένει να πληρωθεί για έργα που έχουν ολοκληρωθεί, ενώ τα χρήματα έχουν ήδη δοθεί και φορολογηθεί από την πλευρά του», μεταφέρουν στο BD πηγές από τον κατασκευαστικό κλάδο.
«Δεν γίνεται ένας μηχανικός που διαχειρίζεται μία αίτηση να στέλνει φάκελο για έλεγχο και να παίρνει απάντηση μετά από τρεις μήνες», συνεχίζουν.
«Όλο αυτό έχει τεράστιες συνέπειες για την αγορά, καθώς αυτή τη στιγμή κινείται κατά κύριο λόγο μέσα από τα προγράμματα αυτά. Οι εκταμιεύσεις προς τις εταιρείες που συμμετέχουν στα προγράμματα μέσω των πελατών τους έχουν καθυστερήσει δραματικά, με αποτέλεσμα πολλές να έχουν εξαντλήσει τα διαθέσιμά τους, περιμένοντας την πληρωμή», αναφέρει στο BD ο Παντελής Πατενιώτης, Γενικός Διευθυντής του Πανελλήνιου Συνδέσμου Διογκωμένης Πολυστερίνης (ΠΑΣΥΔΙΠ).
Σύμφωνα με τον ίδιο, «υπάρχει μια αίσθηση στην αγορά ότι όλο αυτό το σκηνικό είναι στημένο επίτηδες, ώστε να υπάρχει η δικαιολογία για να τρέξουν τα προγράμματα του 2026 μέσω των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία έχουν ήδη ψηφιστεί. Μάλιστα, έχει οριστεί ότι θα ξεκινήσουν για τις επιχειρήσεις από το τρίτο τρίμηνο του 2026 και για τους ιδιώτες από το τέταρτο τρίμηνο».
Οι προτάσεις της αγοράς για να «ξεκολλήσουν» τα προγράμματα
Η αγορά εμφανίζεται με πληθώρα προτάσεων για να «ξεκολλήσει» το πρόγραμμα και να σταματήσει η σημερινή παράλυση.
Μάλιστα, πηγές του κατασκευαστικού κλάδου σημειώνουν πως το «Εξοικονομώ» θα πρέπει να είναι μόνιμα ανοιχτό, ώστε ο κάθε ωφελούμενος, σε συνεργασία με τον μηχανικό του, να μπορεί να καταθέτει στοχευμένη πρόταση προσαρμοσμένη στις ανάγκες του ακινήτου του. Όπως υπογραμμίζουν, η οριζόντια κοστολόγηση δημιουργεί στρεβλώσεις:
«Το 2021, περίπου 1 στους 3 ενδιαφερόμενους δεν προχώρησαν στο έργο λόγω κόφτη 200 ευρώ/τ.μ.», αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Από την πλευρά του, ο ΠΑ.ΣΥ.ΔΙ.Π έχει αποστείλει επανειλημμένα επιστολές προς το ΥΠΕΝ, καταγράφοντας σωρεία προβλημάτων, μεταξύ άλλων:
- ζητούνται εκ νέου στοιχεία σε έργα που έχουν ήδη ολοκληρωθεί και ελεγχθεί,
- καθυστερεί η διαδικασία δανειοδότησης και η έναρξη υλοποίησης για όσους προχωρούν με ίδια κεφάλαια,
- παρατηρούνται μεγάλες καθυστερήσεις στις πληρωμές, με αποτέλεσμα τη δραματική μείωση ρευστότητας στις επιχειρήσεις,
- ενώ η επικοινωνία με τον ελεγκτικό μηχανισμό είναι σχεδόν ανύπαρκτη.
«Η πρόθεση του Υπουργείου να αναθέσει τη διαχείριση των προγραμμάτων στους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκει αντίθετο το σύνολο του επιχειρηματικού κόσμου. Δεν μπορεί η εξοικονόμηση ενέργειας να ανατίθεται σε φορείς που έχουν άμεσο συμφέρον από την πώληση ενέργειας. Αυτό θα οδηγήσει σε καταστροφή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και σε περαιτέρω αύξηση του ενεργειακού κόστους για τον καταναλωτή», τονίζει, μεταξύ άλλων, ο Σύνδεσμος.
Επίσης, ζητά τη δημιουργία ειδικού προγράμματος αποκλειστικά για τη βελτίωση του κτιριακού κελύφους (οροφές, τοίχοι, δάπεδα) αλλά και τη δέσμευση ότι τα «Εξοικονομώ» θα υλοποιούνται κυρίως από ελεύθερους επαγγελματίες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες σήμερα στηρίζουν στην κυριολεξία τον κλάδο.
Παράλληλα, ο ΠΑ.ΣΥ.ΔΙ.Π, υιοθετεί πλήρως τις προτάσεις του ΤΕΕ - Τμήμα Ηπείρου, το οποίο προτείνει δέσμη μέτρων για να λειτουργήσει αποτελεσματικά το πρόγραμμα:
- Απλοποίηση διαδικασιών και τυποποίηση δικαιολογητικών, κατά το πρότυπο του «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη», όπου οι εκταμιεύσεις γίνονται σε 15 ημέρες.
- Αυστηρή εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας 2011/7/ΕΕ για τις καθυστερήσεις πληρωμών, που προβλέπει τόκους 12,5% σε καθυστερήσεις άνω των 60 ημερών.
- Αναβάθμιση της ψηφιακής πλατφόρμας, ώστε να αντέχει στις περιόδους αιχμής και να διευκολύνει την ορθή τεκμηρίωση των παρεμβάσεων.
- Δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα στους ελέγχους, ώστε να αποφεύγονται οι σημερινές αδικαιολόγητες καθυστερήσεις.
- Ενίσχυση προϋπολογισμού και επιδότησης, για να μην υπάρχουν άδικοι αποκλεισμοί και για να δοθεί πραγματικό κίνητρο στους οικονομικά ασθενέστερους.
- Αναπροσαρμογή εισοδηματικών κριτηρίων, με διαβαθμισμένα ποσοστά επιδότησης: 75% για εισόδημα έως 10.000 ευρώ, 65% για 10.001-20.000 ευρώ, 55% για 20.001-30.000 ευρώ και 45% για άνω των 30.000 ευρώ.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
