Η μετάβαση των κρατών-μελών της ΕΕ σε κεφαλαιοποιητικά ή μικτά συνταξιοδοτικά συστήματα αναδεικνύεται ως βασική προϋπόθεση για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας. Αυτό επισημαίνεται σε νέα μελέτη του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ) και του European Liberal Forum (ELF), με τίτλο «Future-Proofing the EU Budget: A Pension System for Our Common Future», την οποία συνέταξε ο Γιώργος Αρχόντας, διευθυντής σπουδών στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Επικοινωνίας και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΚΕΦΙΜ.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει μία από τις σημαντικότερες δημοσιονομικές προκλήσεις των επόμενων δεκαετιών, καθώς η γήρανση του πληθυσμού υπονομεύει τη βιωσιμότητα των διανεμητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων.
Τα βασικά ευρήματα της μελέτης αναφέρουν πως οι συντάξεις αντιστοιχούν σε πάνω από το 75% των δαπανών κοινωνικής προστασίας στην ΕΕ, απορροφώντας έως και 15% του ΑΕΠ σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Γαλλία. Η μείωση του πληθυσμού της ΕΕ αναμένεται να επιβαρύνει περαιτέρω τα διανεμητικά συστήματα.
Η καθυστέρηση στην ανάπτυξη κεφαλαιοποιητικών συστημάτων στερεί από την ευρωπαϊκή οικονομία περίπου 350 δισ. ευρώ ετησίως σε χαμένα επενδυτικά έσοδα. Παραδείγματα χωρών όπως η Δανία, η Ολλανδία και η Ισλανδία δείχνουν ότι τα κεφαλαιοποιητικά συστήματα ενισχύουν την ανάπτυξη, τη σταθερότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Η μελέτη προτείνει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο μεταρρυθμίσεων για μια βιώσιμη ευρωπαϊκή στρατηγική συντάξεων που περιλαμβάνει:
- Αναθεώρηση του κριτηρίου του Μάαστριχτ ώστε να συνυπολογίζονται οι υπόρρητες συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις και να ενθαρρύνονται επενδύσεις στη μετάβαση.
- Ανάπτυξη ή επέκταση κεφαλαιοποιητικών πυλώνων από τα κράτη-μέλη, αξιοποιώντας βέλτιστες πρακτικές από ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές αγορές συντάξεων.
- Ενίσχυση ατομικών και επαγγελματικών συνταξιοδοτικών λογαριασμών, ειδικά για τους νέους εργαζόμενους.
- Άρση κρατικών μονοπωλίων στη διαχείριση του δεύτερου πυλώνα συντάξεων και προώθηση ανταγωνισμού και καινοτομίας.
- Διοχέτευση συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων σε παραγωγικές επενδύσεις, ευθυγραμμισμένες με την Πράσινη Συμφωνία και την Ψηφιακή Στρατηγική της ΕΕ.
- Καλλιέργεια χρηματοοικονομικού εγγραμματισμού και ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στα κεφαλαιοποιητικά συστήματα.
- Ενίσχυση της φορητότητας των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων για εργαζόμενους που μετακινούνται εντός της ΕΕ.
Ο πρόεδρος του ΚΕΦΙΜ, Νίκος Ρώμπαπας, υπογράμμισε ότι «η μετάβαση σε κεφαλαιοποιητικά συστήματα είναι για την Ευρώπη προϋπόθεση δημοσιονομικής βιωσιμότητας και πράξη διαγενεακής δικαιοσύνης. Η συμπερίληψη στο κριτήριο του Μάαστριχτ για το χρέος των υπόρρητων συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων με την παράλληλη εξασφάλιση κινήτρων και τεχνογνωσίας για τη μετάβαση θα επιτρέψει στους Ευρωπαίους να αποταμιεύσουν, να επενδύσουν και να οικοδομήσουν το μέλλον τους πάνω σε σταθερά θεμέλια».