ΓΔ: 1422.03 0.31% Τζίρος: 355.01 εκ. € Τελ. ενημέρωση: 17:25:03 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΓΟΡΑΣ
pension
Πηγή: Shutterstock

Τομή στο ασφαλιστικό σύστημα: Τι θα αλλάξει στις επικουρικές

Μείωση εισφορών και μετάβαση σε πλήρως κεφαλαιοποιητικό σύστημα για τις επικουρικές συντάξεις προτείνει η Επιτροπή Πισσαρίδη. Θα δημιουργηθεί «κουμπαράς» 99 δισ. ευρώ.

Μια βαθιά διαρθρωτική μεταρρύθμιση στο ασφαλιστικό σύστημα προτείνει με επιτακτικό τρόπο η Επιτροπή Πισσαρίδη. Όπως υπογραμμίζει η επιτροπή σοφών στην έκθεση που δημοσιοποιήθηκε χθες, ο μόνος τρόπος για να μειωθεί ουσιαστικά η επιβάρυνση της εργασίας με εισφορές και του κράτους με συνταξιοδοτικές δαπάνες είναι να δημιουργηθεί ένας κεφαλαιοποιητικός πυλώνας για τις επικουρικές συντάξεις, ο οποίος, σε βάθος 40ετίας, μπορεί να δημιουργήσει ένα «κουμπαρά» αποταμιεύσεων 99 δισ. ευρώ και να συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη της οικονομίας.

Μάλιστα, η Επιτροπή προτείνει ο κεφαλαιοποιητικός πυλώνας για τις επικουρικές συντάξεις να τεθεί άμεσα σε ισχύ για όλους τους νέους ασφαλισμένους και, προαιρετικά, για όσους παλιούς το επιλέξουν, ενώ εισηγείται τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, όπως και των εισφορών για την υγεία.

Στο κεφάλαιο που αναφέρεται στο συνταξιοδοτικό σύστημα, η Επιτροπή αναφέρει ότι:

  • «Παρά τις παρεμβάσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια και βελτίωσαν σημαντικά τους δείκτες μακροχρόνιας βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος, η συνταξιοδοτική δαπάνη στην Ελλάδα παραμένει ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό του ΑΕΠ (16,5% έναντι 13,2% κατά μ.ό. στην Ευρωζώνη), με τη χώρα να βρίσκεται στην υψηλότερη θέση στην Ευρωζώνη, παρά τις διαδοχικές περικοπές και αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα από το 2010.
  • Επιβαρυντικά για τα δημόσια οικονομικά δρα το υψηλό ποσοστό κρατικής επιχορήγησης για την κάλυψη συντάξεων σε ύψος 10,1% του ΑΕΠ το 2018, έναντι 3,1% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο στην ΕΕ. Σε συνδυασμό με την υψηλή μισθολογική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης (11,7% έναντι 9,9% κατά μέσο όρο στην Ευρωζώνη), το ελληνικό δημόσιο καταλήγει να δαπανά το υψηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ (28,4%) σε μισθούς και συντάξεις στην Ευρωζώνη (έναντι 23,1% κατά μέσο όρο). Ως αποτέλεσμα της άνισης κατανομής των δαπανών, κρίσιμοι τομείς όπως η παιδεία, η υγεία και οι δημόσιες επενδύσεις υποχρηματοδοτούνται».

Οι δαιπάνες για μισθούς και συντάξεις

dapanes_syntaxeis

 

Κίνδυνος εκτροχιασμού

Η Επιτροπή προειδοποιεί για μελλοντικό κίνδυνο εκτροχιασμού των δαπανών για συντάξεις, ιδιαίτερα λόγω της πανδημίας. Όπως επισημαίνει,

  • «Πολιτικές προσαρμογής που υιοθετήθηκαν τα περασμένα έτη στοχεύουν στην σταδιακή αποκλιμάκωση των συνταξιοδοτικών παροχών ως ποσοστού του ΑΕΠ, και στη μείωση της επιχορήγησης από τον κρατικό προϋπολογισμό ως ποσοστό των συνολικών δαπανών του.
  • Είναι σημαντικό, κατά την ερχόμενη δεκαετία, να μην εκτροχιαστεί η χώρα από το πορεία αυτή, έτσι ώστε η συνταξιοδοτική και μισθολογική δαπάνη του δημοσίου ως ποσοστό του ΑΕΠ να μειωθεί σταδιακά, συγκλίνοντας προς τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και κλείνοντας μερικώς την ψαλίδα. Ένα τέτοιο ρίσκο προέρχεται από την κρίση της πανδημίας και την επίπτωσή της στην πορεία του ΑΕΠ».

Οι προτάσεις πολιτικής

Εξετάζοντας τη μελλοντική πορεία του ασφαλιστικού συστήματος, υπό το πρίσμα της αναμενόμενης ραγδαίας δημογραφικής γήρανσης, που θα οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση του δείκτη εξάρτησης συνταξιούχων σε σχέση με τον ενεργό πληθυσμό επιβαρύνοντας δυσανάλογα τις επόμενες γενεές αλλά και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, η Επιτροπή καταλήγει σε μία κεντρική πρόταση πολιτικής:

  • «Για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης πρέπει να ενισχυθούν οι κεφαλαιοποιητικοί πυλώνες ώστε να επιμεριστεί το βάρος της χρηματοδότησης των συντάξεων και ένα μέρος της να καλυφθεί από συσσωρευμένη αποταμίευση».

Ουσιαστικά, δηλαδή, προτείνεται η μετάβαση από ένα σύστημα διανεμητικό, όπου κάθε γενιά πληρώνει για τις συντάξεις της προηγούμενης, σε ένα σύστημα με περισσότερα κεφαλαιοποιητικά χαρακτηριστικά, όπου κάθε εργαζόμενος θα εισφέρει στο κράτος για τη βασική του σύνταξη, αλλά για την επικουρική θα δημιουργεί το δικό του «κουμπαρά».

Ειδικότερα, όπως τονίζεται στην έκθεση,

  • «Οι κεφαλαιοποιητικοί πυλώνες είναι επιθυμητό να δρουν συμπληρωματικά με τον κύριο, έχοντας ένα δευτερεύοντα αλλά κρίσιμο ρόλο. Τα κύρια οφέλη από αυτή τη μετάβαση σε ένα σύγχρονο σύστημα, που θα έφερνε την Ελλάδα πλησιέστερα στον μέσο όρο των συστημάτων της Ευρώπης, αφορούν κυρίως την ενίσχυση των κινήτρων για περισσότερη και επίσημη εργασία όσο και για αποταμίευση των νοικοκυριών, με άμεσα αναπτυξιακά οφέλη για την οικονομία.
  • Τα νοικοκυριά θα έχουν ισχυρότερα κίνητρα προσφοράς εργασίας, στον τυπικό τομέα της οικονομίας, όταν θα έχουν σε μεγάλο βαθμό έλεγχο των αποταμιεύσεών τους και όταν με υψηλότερες εισφορές κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου θα μπορούν να αναμένουν μεγαλύτερη σύνταξη. Τα οφέλη αφορούν επίσης τη μεγαλύτερη διασπορά ρίσκου και άρα διαχρονικά μεγαλύτερη ασφάλεια για τις συντάξεις.
  • Σήμερα, μόνο περίπου το 5% των πληρωμών ασφαλισμένων για συντάξιμες εισφορές είναι κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα. Αντίστοιχα, το σύνολο του ενεργητικού των κεφαλαιοποιητικών προγραμμάτων σύνταξης είναι κοντά στο 1% του ΑΕΠ, σε αντιδιαστολή με 50% για τον μέσο όρο των μελών του ΟΟΣΑ. Επίσης, το σημερινό ύψος των υποχρεωτικών εισφορών για κύρια και επικουρική σύνταξη στον δημόσιο διανεμητικό πυλώνα (26,5%) είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη και 8 π.μ. υψηλότερο από τον μ.ό. των μελών του ΟΟΣΑ.
dianemitiko_systima
  • Η σταδιακή μετατροπή μέρους των εισφορών αυτών σε εισφορές κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα θα έχει ευεργετική επίδραση στις εγχώριες αποταμιεύσεις και επενδύσεις, όπως παρατηρείται σε χώρες με πιο ισορροπημένα συνταξιοδοτικά συστήματα.
  • Δεδομένης της υφιστάμενης δομής του ασφαλιστικού συστήματος, ο βέλτιστος τρόπος συμπλήρωσης του κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα είναι ο μετασχηματισμός της επικουρικής σύνταξης (σήμερα νοητής κεφαλαιοποίησης) σε νέα επικουρική που θα λειτουργεί πλήρως κεφαλαιοποιητικά.
  • Δεδομένης της καθυστέρησης της ανάπτυξης του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στη χώρα, η μεταρρύθμιση της επικουρικής πρέπει να προχωρήσει τάχιστα και με ευρύ πεδίο εφαρμογής (ενδεικτικά, για όλους τους νέους εργαζόμενους και εθελοντικά για όσους παλαιότερους ασφαλισμένους το επιλέξουν). Η εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα αποτελεί πράξη διαγενεακής αλληλεγγύης και συντείνει στη διασφάλιση της βιωσιμότητας της οικονομίας στο απώτερο μέλλον.
  • Συμπληρωματικά προς την παραπάνω κατεύθυνση, είναι ιδιαίτερα σημαντική η θέσπιση αποτελεσματικού και αυστηρού κανονιστικού πλαισίου για τα ασφαλιστικά ταμεία στον δεύτερο και τρίτο πυλώνα κατά τα πρότυπα πολλών χωρών της ΕΕ, όπως και η λειτουργία ενός δημόσιου ασφαλιστικού ταμείου στον δεύτερο πυλώνα, με κεφαλαιοποίηση.
  • Υπολογίζεται ότι μια ασφαλιστική μεταρρύθμιση σε συνδυασμό με στοχευμένα φορολογικά κίνητρα για τοποθετήσεις στην εγχώρια κεφαλαιαγορά, με βάση καλών πρακτικών της ΕΕ, δημιουργεί νέα αποθεματικά προς επένδυση ύψους έως και €99 δισεκ. σε 40 χρόνια. Η ενίσχυση της αποταμίευσης και των επενδύσεων με αυτό τον τρόπο εκτιμάται ότι οδηγεί σε υψηλότερο πραγματικό ΑΕΠ κατά €6,9 δισεκ. και 81 χιλ. περισσότερες θέσεις εργασίας (ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης) κατά μέσο όρο ετησίως για τα επόμενα 40 χρόνια».

Πέντε παρεμβάσεις

Όπως σημειώνει η Επιτροπή, «συνολικά, δεν επαρκούν οριακές παραμετρικές αλλαγές στο σημερινό ασφαλιστικό σύστημα. Συνιστάται ο εκσυγχρονισμός του συστήματος, ώστε η χρηματοδότησή του να μπει σε σταθερή μακροπρόθεσμη βάση, να μην δημιουργούνται αντικίνητρα στην εργασία και να αυξηθεί η ανταποδοτικότητα του συστήματος, συγχρόνως με μία ισχυρή ασφαλιστική βάση που να προστατεύει τους αδυνάμους.

Σε αυτή την κατεύθυνση, προκρίνονται οι εξής ειδικότερες παρεμβάσεις:

1. Μείωση του μη μισθολογικού κόστους της εργασίας (ασφαλιστικών εισφορών).

2. Μείωση του ανώτατου ορίου εισοδήματος (πλαφόν ασφαλιστέων αποδοχών) επί του οποίου επιβάλλονται αναλογικές ασφαλιστικές εισφορές για τους μισθωτούς εργαζόμενους, ώστε να προσεγγίσει τους μέσους όρους στην ΕΕ.

3. Αντικατάσταση της ποσοστιαίας εισφοράς υγείας των μισθωτών με ένα σταθερό ποσό ή ένα σύστημα λίγων κλάσεων, όπως ισχύει και με τους αυτοαπασχολούμενους. Εναλλακτικά, διατήρηση του ισχύοντος καθεστώτος αναλογικών εισφορών αλλά με ακόμα πιο χαμηλό πλαφόν ασφαλιστέων αποδοχών υγείας. Το σχετικό κενό θα καλυφθεί από γενικά φορολογικά έσοδα.

4. Αναπροσαρμογή των κανόνων υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης με τρόπο που να είναι αναλογιστικά και ουσιαστικά περισσότερο ανταποδοτική.

5. Πληρέστερη μετάβαση συντάξεων σε σύστημα τριών πυλώνων, με μείωση εισφορών και ενισχυμένους βαθμούς ελευθερίας των νοικοκυριών στη διαχείριση».

Google news logo Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

xatzidakis, energeia
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

«Τρύπα» 251 εκατ. στην έκδοση συντάξεων, σε ιδιώτες μάνατζερ περνά ο ΕΦΚΑ

Μεγάλη υστέρηση διαπιστώνουν οι Θεσμοί στις δεσμεύσεις για έκδοση συντάξεων, με στασιμότητα στους αριθμούς. Φέρνει μάνατζερ από τον ιδιωτικό τομέα και 600 άτομα προσωπικό το υπουργείο Εργασίας στον ΕΦΚΑ.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Θρίλερ με τις εκκρεμείς συντάξεις: 100 άτομα πρέπει να εκδώσουν 48.000

Ομάδα κρούσης αποτελούμενη από 100 συνταξιούχους του ΕΦΚΑ καλείται να «ξεβαλτώσει» την απονομή συντάξεων με ταχύτητες που ξεπερνούν κάθε προηγούμενο και γεννούν αμφιβολίες για την επιτυχία της προσπάθειας.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

«Νάρκη» η αύξηση σχεδόν κατά 50% των καθυστερούμενων συντάξεων

Η μαζική υποβολή αιτήσεων από αυτοαπασχολούμενους αυξάνει απειλητικά τις απλήρωτες συντάξεις και προκαλεί ανησυχίες των Θεσμών. Επανέρχονται στην υπηρεσία συνταξιούχοι του ΕΦΚΑ για να επιταχυνθούν οι διαδικασίες.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ποιοι επαγγελματίες θα πληρώσουν 20% αυξημένες εισφορές

Οι μη μισθωτοί που δήλωναν πολύ χαμηλά εισοδήματα στην εφορία θα επιβαρυνθούν από τη μεταρρύθμιση που έρχεται, ενώ κερδισμένοι θα είναι όσοι δήλωναν μεγαλύτερα εισοδήματα και επιβαρύνονταν με μεγάλες εισφορές.