Δεν απειλείται η... βασιλεία του δολαρίου στα συναλλαγματικά αποθέματα

Μπορεί η ισχύς του να μειώνεται αλλά το δολάριο δεν πρόκειται να χάσει τη θέση του ως το βασικό νόμισμα των διεθνών συναλλαγματικών αποθεμάτων, όπως εκτιμά ο Μπάρρυ Άισενγκριν, οικονομολόγος και καθηγητής Οικονομίας και Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ, σύμφωνα με έκθεση της HSBC. 

Η συμμετοχή του αμερικανικού νομίσματος στα διεθνή συναλλαγματικά αποθέματα έχει υποχωρήσει κατά 10% από την αρχή του 21ου αιώνα, καθώς καταγράφεται στροφή σε άλλα νομίσματα, όπως ευρώ, δολάριο Αυστραλίας, δολάριο Καναδά, σουηδική κορώνα αλλά και γουάν. Πρόκειται για κινήσεις που εντάσσονται στην προσπάθεια κυβερνήσεων και κεντρικών τραπεζών να δημιουργήσουν ένα πολυεθνικό και με διαφορετικούς πυλώνες στήριξης οικονομικό και νομισματικό σύστημα. 

Όλα δείχνουν ότι η ηγεμονική θέση της αμερικανικής οικονομίας θα υποχωρήσει στα επόμενα χρόνια, καθώς νέες δυνάμεις αναδεικνύονται, ενώ οι διαχειριστές αποθεμάτων αναζητούν και εναλλακτικές λύσεις, πέραν του δολαρίου, το οποίο, πάντως, συνεχίζει να αποτελεί κατά 60% το βασικό «συστατικό» των συναλλαγματικών διαθεσίμων σε παγκόσμιο επίπεδο. 

Όπως σημειώνει ο Άισενγκριν υπάρχουν πολλές αιτίες για το ότι τα υπόλοιπα νομίσματα δεν θα μπορέσουν, τελικά, να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις το δολάριο ως αποθεματικό εργαλείο. Σύμφωνα με τον κορυφαίο οικονομολόγο, οι αιτίες είναι οι ακόλουθες: 

• Ευρώ: Οι πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις μπορεί να αποτελέσουν ευκαιρία για να προωθηθεί η δημοσιονομική ένωση στην ευρωζώνη, εξέλιξη που θα ενίσχυε τη θέση του ευρώ ως αποθεματικού νομίσματος. Συνήθως κατά τη διάρκεια πολέμων οι χώρες έχουν την τάση να διακρατούν περισσότερα νομίσματα από τα γειτονικά τους κράτη και αυτό, στην τρέχουσα συγκυρία, ευνοεί το ευρώ. Όμως, δεν μπορεί μόνο ο πόλεμος στην Ουκρανία να αλλάξει τα δεδομένα στα συναλλαγματικά αποθέματα. Μεγάλη σημασία έχει και η ρευστότητα μίας αγοράς. Θα πρέπει να εκδοθούν περισσότερα ομόλογα σε ευρώ, τα οποία θα λάβουν αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας. Ένας παράγοντας που μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη πρόκληση είναι η ολοκλήρωση των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, η οποία, πέραν όλων των άλλων, θα οδηγήσει και σε μείωση του όγκου συναλλαγών στις αγορές ομολόγων. Οι επενδυτές θα παρακολουθούν προσεκτικά τις κινήσεις της ΕΚΤ και τον τρόπο με τον οποίο αποχωρεί από τις αγορές ομολόγων και κυρίως εάν το πράττει χωρίς αυτό να έχει δυσμενείς συνέπειες για τα spreads. Το ευρώ, πάντως, παραμένει, μαζί με το δολάριο, ένα από τα δύο κυρίαρχα αποθεματικά νομίσματα. 
• Γουάν: Το γουάν έχει προσελκύσει το 25% της στροφής σε άλλα αποθεματικά νομίσματα πέραν του δολαρίου. Παρά τη σταθερότητά του, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, το βασικό χαρακτηριστικό της αγοράς του είναι η έλλειψη ικανοποιητικής ρευστότητας. Οι ξένοι επενδυτές δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε καταθέσεις σε γουάν ή σε απόκτηση ομολόγων σε γουάν. Προκειμένου το γουάν να καταστεί ένα ανταγωνιστικό αποθεματικό νόμισμα, θα πρέπει να διευρυνθεί η χρήση του εκτός Κίνας, να αυξηθεί η ρευστότητα στη συναλλαγματική αγορά του και να διευκολυνθεί η πρόσβασή των ξένων επενδυτών σε αυτήν. 
• Άλλα νομίσματα: Νομίσματα όπως το δολάριο Αυστραλίας, το δολάριο Καναδά, η σουηδική κορώνα και το ελβετικό φράγκο συγκαταλέγονται μεταξύ αυτών που έχουν ευνοηθεί από τη στροφή στις συνθέσεις των συναλλαγματικών αποθεμάτων. Πρόκειται για νομίσματα στα οποία οι επενδυτές έχουν εύκολη πρόσβαση και παράλληλα διαθέτουν χαμηλό κόστος συναλλαγών. Όμως αντιστοιχούν μόλις στο 8% των παγκόσμιων αποθεμάτων, ενώ σε καμία περίπτωση, τουλάχιστον βάσει των όσων ισχύουν αυτή τη στιγμή, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελούν ένα απόλυτα ασφαλές καταφύγιο. 
• Χρυσός: Ο χρυσός αποτελεί παραδοσιακά συστατικό των συναλλαγματικών αποθεμάτων και χρησιμοποιείται κυρίως ως ασφάλεια έναντι του πληθωρισμού. Όμως, όπως δείχνουν και οι πρόσφατες κυρώσεις στη Ρωσία, έχει το μειονέκτημα ότι μπορεί να υπάρχει αδυναμία ρευστοποίησής του σε περιόδους κρίσης. Οι κεντρικές τράπεζες μπορεί να θέλουν να τον ρευστοποιήσουν αλλά να μην… βρίσκουν αγοραστές. 
• Ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών: Δεν αναμένεται να δημιουργήσουν κάποια σημαντική αλλαγή στα «συστατικά» των συναλλαγματικών αποθεμάτων, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον. Η μεγαλύτερη προσοχή έχει στραφεί στο ψηφιακό γουάν, το οποίο, όμως, έχει τη μεγαλύτερη χρήση στο εσωτερικό της Κίνας. Διαθέτουν, όμως, ορισμένα θετικά χαρακτηριστικά με πιο βασικό την ευκολία χρήσης και το χαμηλότερο κόστος συναλλαγών ακόμη και εάν γίνονται διασυνοριακά. 
• Κρυπτονομίσματα: Η έντονη μεταβλητότητα που χαρακτηρίζει τη συγκεκριμένη κατηγορία αλλά και οι αρκετές δυσκολίες που υπάρχουν στις συναλλαγές, ιδιαίτερα εάν θα πρέπει να είναι μεγάλες σε όγκους, τα καθιστά μη επιλέξιμα για τους διαχειριστές αποθεμάτων.