Την ανάπτυξη ανθεκτικών συστημάτων απέναντι στις κυβερνοαπειλές και τον υβριδικό πόλεμο που έχει ξεκινήσει η Ρωσία και οι σύμμαχοι της τα τελευταία χρόνια σχεδιάζει το ΝΑΤΟ, καθώς δεν είναι λίγες οι φορές που μέλη του έχουν δεχθεί επίθεση, με στόχο την αποσταθεροποίηση των κοινωνιών και την αποδυνάμωση της Συμμαχίας.
Όπως αναφέρει το NATO Review, οι υβριδικές απειλές της Ρωσίας έκαναν την εμφάνισή τους στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές της Ρουμανίας αποδεικνύοντας ότι τα δημοκρατικά συστήματα παραμένουν ανεπαρκώς εξοπλισμένα για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής, όπου εχθρικοί κρατικοί φορείς και ιδιωτικές οντότητες εκμεταλλεύονται τρωτά σημεία στην κυβερνοασφάλεια, τη διακυβέρνηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και την ευαισθητοποίηση του κοινού.
Η ρωσική παρέμβαση οδήγησε στην ακύρωση των προεδρικών εκλογών της Ρουμανίας μετά τις αποκαλύψεις των μυστικών υπηρεσιών για ξένη ανάμιξη. Ωστόσο ο ρωσικός στόχος είχε επιτευχθεί καθώς το Κρεμλίνο είχε καταφέρει να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στους δημοκρατικούς θεσμούς της Ρουμανίας αλλά και να δείξει στα άλλα κράτη του ΝΑΤΟ ότι οι εκλογές τους είναι εξίσου ευάλωτες.
Η περίπτωση της Ρουμανίας λειτούργησε ως «καμπανάκι» για το ΝΑΤΟ, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη να μεταβούν από την διαχείριση κρίσεων όταν συμβεί ένα περιστατικό, στην προληπτική, συστημική ανθεκτικότητα έναντι του υβριδικού πληροφοριακού πολέμου.
Το σχέδιο του ΝΑΤΟ για την αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών
Σύμφωνα με το NATO Review, για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το ΝΑΤΟ θα πρέπει να υιοθετήσει ένα πλαίσιο δυναμικής ανθεκτικότητας στις πληροφορίες (DIR), το οποίο έχει σχεδιαστεί για να διαταράξει τη στρατηγική της Ρωσίας για συνεχείς επιχειρησιακές τριβές.
Το πλαίσιο απαιτεί την αποδόμηση των μακροπρόθεσμων μηχανισμών μέσω των οποίων οι αντίπαλοι ενσωματώνουν και διατηρούν οικοσυστήματα παραπληροφόρησης και, δεύτερον, την αποτροπή της τακτικής εκμετάλλευσης αυτού του υπόβαθρου σε κρίσιμες συγκυρίες, όπως εκλογές ή γεωπολιτικές κρίσεις.
Θα δομηθεί γύρω από τέσσερις αλληλένδετους πυλώνες, οι δύο πρώτοι από τους οποίους θα είναι ευθυγραμμισμένοι με τη διάλυση των μακροχρόνιων οικοσυστημάτων παραπληροφόρησης και οι δύο δεύτεροι θα επικεντρωθούν στην πρόληψη της τακτικής εκμετάλλευσής τους σε κρίσιμες στιγμές.
Ποιοι είναι οι 4 πυλώνες:
1.Θα δημιουργηθεί ένας κόμβος πληροφοριών (Information Threat Intelligence Hub-ITIH) για τον εντοπισμό και την εξάρθρωση κακόβουλων δικτύων που δημιουργούν μακροχρόνια οικοσυστήματα παραπληροφόρησης σε χώρες μέλη του ΝΑΤΟ. Αξιοποιώντας την Τεχνητή Νοημοσύνη και την ανάλυση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, ο κόμβος ITIH θα μπορούσε να εντοπίζει ύποπτους χειρισμούς και να διασφαλίζει την άμεση αντιμετώπισή τους.
Στην περίπτωση της Ρουμανίας, το ITIH θα μπορούσε να έχει παρακολουθήσει τα μοτίβα παραπληροφόρησης στο TikTok, αποκαλύπτοντας την αλληλεπίδραση μεταξύ των ρωσικών αφηγήσεων και της κινεζικής αλγοριθμικής ενίσχυσης, παρέχοντας αξιοποιήσιμες πληροφορίες για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των απειλών πληροφόρησης πριν αυτές κλιμακωθούν.
2. Ενίσχυση των εταιρικών σχέσεων μέσω μιας παγκόσμιας αντι-υβριδικής συμμαχίας (Global Counter-Hybrid Alliance- GCHA) που θα περιλαμβάνει το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και διεθνείς εταίρους (Νότια Κορέα, Αυστραλία, Ιαπωνία, Ινδία κ.λπ.) για την ανταλλαγή εκτιμήσεων απειλών, τον συντονισμό των αντιδράσεων και την εφαρμογή μέτρων, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων, της κυβερνοάμυνας και των στρατηγικών επικοινωνιών.
Στην περίπτωση της Ρουμανίας, η GCHA θα μπορούσε να ασκήσει διπλωματική πίεση στις πλατφόρμες που φιλοξενούν τέτοιο περιεχόμενο και να αποκαλύψει τη στρατηγική σύμπραξη μεταξύ ρωσικών και κινεζικών φορέων.
3.Ανάπτυξη ενός Πλαισίου Κλιμάκωσης Υβριδικών Απειλών (Hybrid Threat Escalation Framework-HTEF) για την αποτροπή της τακτικής εκμετάλλευσης απειλών πληροφοριών σε κρίσιμες στιγμές με τον καθορισμό σαφών ορίων για την παρέμβαση του ΝΑΤΟ.
Αυτό το πλαίσιο θα διασφαλίσει μια συντονισμένη αντίδραση σε υβριδικές ενέργειες κάτω του κατωφλίου, επιτρέποντας στο ΝΑΤΟ να αντιμετωπίσει την παραπληροφόρηση ή άλλες υβριδικές επιθέσεις χωρίς να κλιμακώσει στο άρθρο 5. Στη Ρουμανία, το HTEF θα μπορούσε να έχει ενεργοποιήσει συλλογικά αμυντικά μέτρα, όπως η ανάπτυξη εμπειρογνωμόνων ψηφιακής εγκληματολογίας ή η έναρξη κοινών επιχειρήσεων κυβερνοασφάλειας, για τη διακοπή της παραπληροφόρησης προτού αυτή αποσταθεροποιήσει τους δημοκρατικούς θεσμούς.
4.Ανάπτυξη μιας Ομάδας Δράσης Ανθεκτικών Αφηγήσεων (Resilient Narratives Task Force-RNTF) για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης σε πραγματικό χρόνο και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης του κοινού στο ΝΑΤΟ και τα μέλη του. Αποτελούμενη από εμπειρογνώμονες στρατηγικών επικοινωνιών του ΝΑΤΟ, συμμαχικές κυβερνήσεις, ειδικούς σε θέματα υβριδικού πολέμου και ανεξάρτητες φωνές (π.χ. DFRLab, Bellingcat), η ομάδα εργασίας θα επεκταθεί ανάλογα με τις ανάγκες για να συμπεριλάβει τοπικούς παράγοντες επιρροής, δημοσιογράφους και εμπειρογνώμονες κυβερνοασφάλειας.
Στη Ρουμανία, θα μπορούσε να έχει αναπτύξει επαληθευμένα μηνύματα στο TikTok και σε άλλες πλατφόρμες για να υπονομεύσει τα ψεύδη και να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στις δημοκρατικές διαδικασίες.
Σε αντίθεση με τις συμβατικές στρατιωτικές απειλές, οι οποίες συχνά παρουσιάζουν σαφή και αναγνωρίσιμα όρια επιθετικότητας, ο πόλεμος των πληροφοριών ευδοκιμεί στην ασάφεια. Οι αντίπαλοι σκοπίμως αποκρύπτουν την εμπλοκή τους, δρουν κάτω από τα παραδοσιακά όρια σύγκρουσης και εκμεταλλεύονται νομικά, θεσμικά και διαδικαστικά κενά για να χειραγωγήσουν τα οικοσυστήματα πληροφοριών. Αυτή η πολυπλοκότητα δυσχεραίνει τη δημιουργία σαφών μηχανισμών αντίδρασης, με αποτέλεσμα συχνά κατακερματισμένη, καθυστερημένη ή ασυνεπή δράση - αποδυναμώνοντας την αποτροπή και επιτρέποντας συνεχείς επιχειρήσεις επιρροής.
Μέσω των τεσσάρων βασικών διαστάσεών της, η Δυναμική Ανθεκτικότητα Πληροφοριών (Dynamic Information Resilience-DIR) δημιουργεί μια δομημένη και συντονισμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών. Πλέον τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ δεν θα αντιδρούν σε μια κυβερνοεπίθεση, αλλά σχεδιάζουν προληπτικές απαντήσεις ευθυγραμμίζοντας τις πληροφορίες, τη διπλωματία, την κυβερνοασφάλεια και τη στρατηγική επικοινωνία για τη συστηματική διακοπή των δικτύων παραπληροφόρησης και την αποτροπή της τακτικής αξιοποίησής τους σε κρίσιμες στιγμές.