Ο 21ος αιώνας επαναπροσδιορίζει τις παγκόσμιες εμπορικές οδούς, με την Ινδία, τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη να προωθούν τη δημιουργία του Οικονομικού Διαδρόμου Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC). Το φιλόδοξο αυτό εγχείρημα παρουσιάστηκε το 2023 στο Νέο Δελχί, με τη συμμετοχή οκτώ διεθνών δυνάμεων, ανάμεσα στις οποίες η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Στόχος του έργου είναι η ενίσχυση της οικονομικής, ενεργειακής και ψηφιακής συνδεσιμότητας μεταξύ τριών ηπείρων.
Όπως επισημαίνει ο Gérard Mestrallet, ειδικός απεσταλμένος του Προέδρου της Γαλλίας για τον IMEC, ο διάδρομος δεν περιορίζεται μόνο στις υποδομές, αλλά ενσωματώνει ένα ευρύτερο γεωπολιτικό όραμα. Το σχέδιο ξεκίνησε με τη συμφωνία οκτώ αρχηγών κρατών στη σύνοδο της G20, με στόχο την ενίσχυση των δεσμών μεταξύ Ινδίας, Μέσης Ανατολής και Ευρώπης καθώς και τον διπλασιασμό των εμπορικών ροών μέσα σε δέκα χρόνια.
Ο IMEC στηρίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες: διακίνηση εμπορευμάτων, πράσινη ενέργεια (υδρογόνο, ηλεκτρική ενέργεια) και μεταφορά ψηφιακών δεδομένων μέσω καλωδίων και υποδομών. Το έργο περιλαμβάνει θαλάσσια και χερσαία τμήματα που διασχίζουν την Ινδία, την Αραβική Χερσόνησο και καταλήγουν σε ευρωπαϊκά λιμάνια, όπως ο Πειραιάς και η Θεσσαλονίκη.
Η Ελλάδα, αν και δεν είναι επίσημα υπογράφουσα χώρα, κατέχει κρίσιμο ρόλο λόγω της γεωγραφικής της θέσης και των λιμενικών της υποδομών. Η συμμετοχή της μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και οι επενδύσεις σε λιμάνια, σιδηροδρομικές συνδέσεις και ψηφιακά έργα, ενισχύουν τη θέση της ως διαμετακομιστικού κόμβου στην περιοχή.
Στα έργα προτεραιότητας περιλαμβάνονται η αναβάθμιση των λιμανιών Πειραιά και Θεσσαλονίκης, η ανάπτυξη εναλλακτικών επιλογών όπως η Πάτρα και η Καβάλα, η βελτίωση των logistics, αλλά και η συμμετοχή σε ενεργειακά και ψηφιακά δίκτυα διασύνδεσης με χώρες της Ανατολικής Μεσογείου.
Προκλήσεις και χρηματοδότηση του IMEC
Παρά τις περιφερειακές εντάσεις που προκαλούν καθυστερήσεις, το έργο παραμένει προτεραιότητα για τους συμμετέχοντες, με τις περισσότερες χώρες να επιβεβαιώνουν τη δέσμευσή τους. Ήδη εκπονούνται μελέτες κυκλοφορίας, σκοπιμότητας και επενδυτικές προτάσεις, με στόχο την αποτελεσματική οργάνωση και υλοποίηση του διαδρόμου.
Η χρηματοδότηση του IMEC θα προέλθει από εθνικούς και διεθνείς πόρους, ανάλογα με τις δυνατότητες κάθε χώρας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει να εντάξει το έργο στην πρωτοβουλία «Global Gateway», με προϋπολογισμό 300 δισ. ευρώ, ενώ οι οικονομικά ισχυρές χώρες θα χρηματοδοτήσουν αυτόνομα τις εθνικές τους υποδομές.
Ο Gérard Mestrallet τονίζει ότι ο IMEC αφορά βασικά ζητήματα για το μέλλον της Ευρώπης: οικονομική ασφάλεια, ενεργειακή ανθεκτικότητα, γεωπολιτική θέση, πρόσβαση σε αναδυόμενες αγορές και οικολογική μετάβαση. Ο διάδρομος θεωρείται έργο συνδεσιμότητας, ανάπτυξης και ειρήνης, με κάθε ευρωπαϊκή χώρα –συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας– να διαδραματίζει στρατηγικό ρόλο στη διαμόρφωση ενός σταθερότερου και ευημερέστερου μέλλοντος.