Σύμφωνα με έκθεση της μη κυβερνητικής οργάνωσης Cristosal, το δικαστικό σύστημα στη Γουατεμάλα αξιοποιείται για την καταστολή της κοινωνίας των πολιτών και αγωνιστών κατά της διαφθοράς. Πολλοί εξ αυτών έχουν οδηγηθεί στην εξορία τα τελευταία χρόνια.
Η γενική εισαγγελέας Κονσουέλο Πόρας, στην οποία έχουν επιβληθεί κυρώσεις για διαφθορά από τις ΗΠΑ και την ΕΕ, έχει ξεκινήσει έρευνες εναντίον περισσότερων από εκατό πρώην εισαγγελικών λειτουργών, δικαστών, ηγετών κοινοτήτων, δημοσιογράφων και ακτιβιστών την τελευταία πενταετία.
Η Cristosal επισημαίνει πως παρατηρείται «συστηματική κατάχρηση» των δικαστικών διαδικασιών με στόχο τον «διωγμό, την ποινικοποίηση και τη φίμωση» υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δικαιοσύνης και δημοσιογράφων στη Γουατεμάλα.
Σύμφωνα με την οργάνωση, οι διώξεις ξεκινούν με «εκστρατείες δυσφήμισης, ψηφιακής παρενόχλησης και δικαστικών εκφοβισμών», ενώ στη συνέχεια ακολουθούν «ποινικές διώξεις», συχνά «χωρίς βάση» και με «χειραγώγηση» των διαδικασιών μέσω «παράνομων ή κατασκευασμένων τεκμηρίων».
Η έρευνα της Cristosal βασίστηκε σε ανοικτές πηγές και συνεντεύξεις με περισσότερα από εκατό άτομα. Πολλοί από τους ερωτηθέντες αναφέρθηκαν σε έξαρση των διώξεων κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεων των δεξιών προέδρων Τζίμι Μοράλες (2016-2020) και Αλεχάντρο Γιαματέι (2020-2024), με την Κονσουέλο Πόρας να παραμένει στη θέση της καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Ο νυν πρόεδρος, σοσιαλδημοκράτης Μπερνάρντο Αρέβαλο, βρίσκεται σε ανοιχτή αντιπαράθεση με την Κονσουέλο Πόρας, καταγγέλλοντας ότι επιχείρησε να εμποδίσει την ανάληψη των καθηκόντων του τον Ιανουάριο του 2024 μέσω ανυπόστατων ερευνών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πρόεδρος δεν διαθέτει τη νομική δυνατότητα απομάκρυνσης της Κονσουέλο Πόρας, της οποίας η θητεία ολοκληρώνεται τον Μάιο του 2026, αν και έχει καταθέσει σχετικά νομοσχέδια που μέχρι στιγμής δεν έχουν προχωρήσει.