Οι αναμνήσεις από τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά του παρελθόντος παραμένουν ζωντανές για πολλούς, όπως αποτυπώνεται στις αφηγήσεις του συνταξιούχου εκπαιδευτικού Μανώλη Λαγουδιανάκη από το Σμάρι Πεδιάδος στο Ηράκλειο Κρήτης. Με έντονη νοσταλγία, ο κ. Λαγουδιανάκης θυμάται τις γιορτές των παιδικών του χρόνων, όταν το χωριό δεν είχε ηλεκτρικό ρεύμα και οι οικογενειακές στιγμές αποκτούσαν ξεχωριστή σημασία.
Όπως ανέφερε σε συνέντευξή του, τα παιδιά τότε ζούσαν μια ανέμελη καθημερινότητα, «έτσι όπως πρέπει να είναι η ζωή των παιδιών». Οι προετοιμασίες για τις γιορτές ξεκινούσαν με τα παραδοσιακά χοιροσφάγια, όπου οι άνδρες του χωριού αλληλοβοηθούνταν και τα παιδιά ανυπομονούσαν να παίξουν με τη "φούσκα" του χοίρου. Παράλληλα, οι γυναίκες ζύμωναν ψωμί και ετοίμαζαν γλυκίσματα όπως κουραμπιέδες, μελομακάρονα και ξεροτήγανα, διατηρώντας τα τοπικά έθιμα.
Η παραμονή των Χριστουγέννων ήταν αφιερωμένη στα κάλαντα, με τους μικρούς να ετοιμάζουν το "φωτιστικό" τους και να διασχίζουν το χωριό με φακούς ή λαδοφάναρα. Η ανταπόκριση των συγχωριανών ήταν χαρακτηριστική, ενώ η αμοιβή για τα κάλαντα περιοριζόταν συνήθως σε μισή δραχμή ή έναν κουραμπιέ.
Η προετοιμασία του χοιρινού συνεχιζόταν με συνέπεια για το εορταστικό τραπέζι. Τα διάφορα μέρη του ζώου αξιοποιούνταν πλήρως για την παρασκευή παραδοσιακών εδεσμάτων, όπως λουκάνικα και «πηχτή», ενώ το χοιρομέρι καπνιζόταν στο τζάκι, προσφέροντας ξεχωριστές γεύσεις στις γιορτές.
Η Πρωτοχρονιά συνοδευόταν από τις «καλές χέρες», το χαρτζιλίκι που περίμεναν με ανυπομονησία τα παιδιά, και το ποδαρικό με την πέτρα, έθιμο που συμβόλιζε τη δύναμη και την ευημερία για τη νέα χρονιά. Οι επισκέψεις στα συγγενικά σπίτια και η ανταλλαγή ευχών διατηρούσαν το εορταστικό κλίμα μέχρι το απόγευμα της Πρωτοχρονιάς, δημιουργώντας αναμνήσεις που παραμένουν ανεξίτηλες.
Ο Μανώλης Λαγουδιανάκης τονίζει πως οι γιορτές εκείνης της εποχής, παρά την απουσία υλικών αγαθών και ηλεκτρισμού, ήταν οι πιο φωτεινές της ζωής του, χάρη στη ζεστασιά της οικογένειας και της κοινότητας.