Η 1η Δεκεμβρίου έχει οριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, με βασικό στόχο την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση της κοινωνίας για τους τρόπους μετάδοσης, πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας του HIV.
Το φετινό μήνυμα του προγράμματος UNAIDS, «Overcoming disruption, transforming the AIDS response», εστιάζει στις επιπτώσεις από τη μείωση της διεθνούς χρηματοδότησης των προγραμμάτων αντιμετώπισης του AIDS. Σύμφωνα με το UNAIDS, η παγκόσμια ανταπόκριση κινδυνεύει λόγω περιορισμένων οικονομικών πόρων, περικοπών σε προγράμματα πρόληψης και νέων νόμων που ποινικοποιούν ευάλωτες ομάδες, περιορίζοντας την πρόσβασή τους σε υπηρεσίες υγείας. Το UNAIDS καλεί τα κράτη να επανεξετάσουν τις πολιτικές και τη χρηματοδότηση στον τομέα του HIV, ώστε να διασφαλιστεί μια συντονισμένη και αποτελεσματική ανταπόκριση με στόχο την εξάλειψη της επιδημίας.
Παρότι ο HIV αντιμετωπίζεται πλέον ως χρόνια νόσος με αποτελεσματική θεραπεία, τα επιδημιολογικά δεδομένα στην Ελλάδα αναδεικνύουν τη σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης. Όπως αναφέρει ο ΕΟΔΥ, οι νέες διαγνώσεις HIV παραμένουν σταθερές σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, ωστόσο πάνω από τους μισούς διαγνωσθέντες το 2025 προσέρχονται καθυστερημένα στο σύστημα υγείας. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για συνεχή ενημέρωση, έγκαιρο έλεγχο και απρόσκοπτη πρόσβαση στη θεραπεία.
Μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2025, στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 21.815 περιστατικά HIV λοίμωξης, εκ των οποίων 4.795 εξελίχθηκαν σε AIDS και 3.721 κατέληξαν. Εντός του 2025, αντιρετροϊκή αγωγή λάμβαναν 11.549 άτομα με HIV.
Οι νέες διαγνώσεις HIV το 2025 ανήλθαν σε 526 (5,1 ανά 100.000 πληθυσμού). Πιο συχνός τρόπος μόλυνσης παραμένει η σεξουαλική επαφή, κυρίως μεταξύ ανδρών (37,3%). Για το 35,7% των νέων διαγνώσεων ο τρόπος μετάδοσης παραμένει ακαθόριστος, γεγονός που δυσχεραίνει την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Το 52% των νέων περιστατικών διαγνώστηκε καθυστερημένα, με υψηλότερα ποσοστά στις γυναίκες, ετεροφυλόφιλα άτομα, ηλικίες 50+ και αλλοδαπούς.
Σε σχέση με τους στόχους 95-95-95 του UNAIDS, η Ελλάδα πλησιάζει στον πρώτο στόχο, καθώς έχει διαγνωστεί το 91% των ατόμων που εκτιμάται ότι ζουν με HIV. Ωστόσο, μόνο το 73% των διαγνωσμένων λαμβάνει αντιρετροϊκή θεραπεία, υπολειπόμενο περισσότερο από 10% από τον δεύτερο στόχο. Τέλος, το 94% όσων λαμβάνουν αγωγή έχει επιτύχει ιική καταστολή, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ.
Δράσεις ενημέρωσης και πρόληψης από τον ΕΟΔΥ
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας προγραμματίζει σειρά δράσεων ενημέρωσης και προληπτικού ελέγχου σε μεγάλες πόλεις της χώρας. Οι δράσεις περιλαμβάνουν δωρεάν, ανώνυμο και εμπιστευτικό έλεγχο με rapid test για HIV, Ηπατίτιδες B & C και άλλα Σεξουαλικά Μεταδιδόμενα Νοσήματα, καθώς και διανομή ενημερωτικού υλικού και προφυλακτικών.
Στην Αττική, κινητές μονάδες του ΕΟΔΥ θα βρίσκονται σε κεντρικές πλατείες της Αθήνας, Θεσσαλονίκης και Πάτρας στις 25 Νοεμβρίου. Παράλληλες δράσεις θα πραγματοποιηθούν στο Μοσχάτο, στην Πλατεία Κοραή και στον Πειραιά από 27 Νοεμβρίου έως 1 Δεκεμβρίου, προσφέροντας ενημέρωση, συμβουλευτική και προληπτικό έλεγχο στον γενικό πληθυσμό.
Στη Θεσσαλονίκη, δράσεις θα υλοποιηθούν στο παραλιακό μέτωπο, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και στο Κέντρο Υποστήριξης Γυναικών iasis Hypatia, με έμφαση στην ανώνυμη εξέταση και τη συμβουλευτική.
Στη Λάρισα, οι ενέργειες θα πραγματοποιηθούν στην κεντρική πλατεία της πόλης και στο Ιατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, διευκολύνοντας την πρόσβαση του κοινού σε δωρεάν προληπτικό έλεγχο.
Όλες οι παραπάνω δράσεις συνοδεύονται από ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, με στόχο την ενίσχυση της πρόληψης και την καταπολέμηση του στίγματος που σχετίζεται με τον HIV.
Ο ΕΟΔΥ υπενθυμίζει πως ο HIV δεν έχει εξαλειφθεί και η ενημέρωση, η έγκαιρη διάγνωση, η πρόσβαση στη θεραπεία και η εξάλειψη του στίγματος παραμένουν βασικοί πυλώνες της δημόσιας υγείας. Η συνεχής προσπάθεια για απρόσκοπτη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας αποτελεί προτεραιότητα για τη διασφάλιση της υγείας του πληθυσμού