Τον κίνδυνο να χάσει ακόμη και το 15% του ΑΕΠ της αντιμετωπίζει η οικονομία της ευρωζώνης εξαιτίας της έλλειψης υδάτινων πόρων, ενώ τη σοβαρότερη απειλή αντιμετωπίζουν οι μεσογειακές χώρες. Στην Ελλάδα πολλοί κλάδοι βρίσκονται σε κίνδυνο να χάσουν σημαντικό ποσοστό της παραγωγής τους: η γεωργία, η μεταλλευτική βιομηχανία, η μεταποίηση και άλλοι κλάδοι μπορεί να χάσουν έως και το 25%.
Σε νέα ανάλυση, οικονομολόγοι της ΕΚΤ εξηγούν πώς η έλλειψη υδάτινων πόρων απειλεί την ευρωζώνη και την οικονομική σταθερότητα.
Η οικονομία της Ευρωζώνης, με τους περίπλοκους μηχανισμούς και τις αλληλένδετες βιομηχανίες της, συχνά θεωρείται ως ένα αυτόνομο σύστημα, αποσυνδεδεμένο από τις φυσικές διεργασίες. Ωστόσο, τονίζουν, μια πιο προσεκτική ματιά αποκαλύπτει μια βαθιά και κρίσιμη εξάρτηση από τα φυσικά οικοσυστήματα και τις ζωτικές υπηρεσίες που παρέχουν.
Από το καθαρό νερό και την προστασία από τις πλημμύρες μέχρι τη δέσμευση άνθρακα και τα υγιή εδάφη, η φύση αποτελεί το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομείται η οικονομική μας ευημερία. Δυστυχώς, αυτή η θεμελιώδης σχέση τίθεται σε κίνδυνο, καθώς η φύση απειλείται όλο και περισσότερο, με την έλλειψη υδάτινων πόρων να αναδεικνύεται ως ο πιο πιεστικός και άμεσος κίνδυνος για την ανάπτυξη και την οικονομική σταθερότητα.
Οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν αφήσει ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα στα οικοσυστήματα του πλανήτη. Οι επιπτώσεις δεν περιορίζονται στο περιβαλλοντικό πεδίο, αλλά επεκτείνονται βαθιά στην οικονομία, απειλώντας την ίδια τη βάση της ανάπτυξης.
Έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αποκαλύπτει το εκπληκτικό εύρος αυτής της εξάρτησης, υπογραμμίζουν: ένα εντυπωσιακό 72% των επιχειρήσεων της ευρωζώνης εξαρτώνται κρίσιμα από τα οικοσυστήματα, ενώ πιο ανησυχητικό είναι ότι αυτές οι ίδιες επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν τα τρία τέταρτα του συνόλου των εταιρικών τραπεζικών δανείων στην περιοχή, καθιστώντας το ζήτημα της υποβάθμισης της φύσης ένα κεντρικό πρόβλημα για την οικονομική σταθερότητα.
Μέχρι πρότινος, αυτή η εξάρτηση εξεταζόταν κυρίως μέσω μεμονωμένων αναλύσεων. Ωστόσο, η ΕΚΤ, σε συνεργασία με το Resilient Planet Finance Lab του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, αναπτύσσει νέα εργαλεία για να επεκτείνει αυτή την κατανόηση πέρα από τις απλές αναλύσεις εξάρτησης. Ο στόχος είναι η ακριβέστερη χαρτογράφηση των οικονομικών και χρηματοοικονομικών κινδύνων που εγκυμονεί η υποβάθμιση των οικοσυστημάτων σε όλες τις περιοχές και τους κλάδους.
Από αυτή τη συνεργασία προέκυψε το πλαίσιο Nature Value at Risk (NVaR). Αυτό το πρωτοποριακό εργαλείο επιτρέπει μια βαθύτερη κατανόηση των πολύπλοκων αλληλεξαρτήσεων που προκύπτουν από την απώλεια των υπηρεσιών των φυσικών οικοσυστημάτων και τον αντίκτυπό τους στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Το πλαίσιο NVaR συνδυάζει τρία βασικά στοιχεία:
- Μια βαθμολογία συστημικού κινδύνου: Αυτή αποτυπώνεται μέσω πληροφοριών ειδικά για την τοποθεσία σχετικά με τις κλαδικές δραστηριότητες και την κατάσταση των υπηρεσιών των οικοσυστημάτων. Λαμβάνει υπόψη κινδύνους, εκθέσεις και τρωτά σημεία, υπολογιζόμενα με τη χρήση δεδομένων παρατήρησης της Γης, δεδομένων μοντέλων και δεδομένων ερευνών
- Κλαδική εξάρτηση: Αντικατοπτρίζει το πόσο έντονα εξαρτάται κάθε κλάδος από τις υπηρεσίες των οικοσυστημάτων.
- Συνδέσεις χρηματοοικονομικής αλυσίδας εφοδιασμού: Ανιχνεύουν τη ροή υπηρεσιών και εμπορευμάτων διασυνοριακά.
Τα αποτελέσματα αυτού του πλαισίου είναι αποκαλυπτικά και υπογραμμίζουν το μερίδιο της οικονομικής παραγωγής ενός κλάδου που χάνεται όταν υποχωρεί η υπηρεσία του οικοσυστήματος.
Η μέτρηση των πιθανών απωλειών παραγωγής
Τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν ότι η έλλειψη επιφανειακών υδάτων αποτελεί τον σημαντικότερο κίνδυνο για την οικονομία της ευρωζώνης. Υπό ένα ακραίο, αλλά εύλογο σενάριο ξηρασίας με περίοδο επανάληψης 25 ετών, σχεδόν το 15% της οικονομικής παραγωγής θα βρισκόταν σε κίνδυνο.
Αυτό προκαλείται από την ανεπάρκεια της παροχής νερού από ποτάμια, λίμνες, ταμιευτήρες και ανώτερα στρώματα εδάφους, και ενισχύεται από επίμονες συνθήκες ξηρασίας, υπερβολικές απολήψεις και μη βιώσιμη κατανάλωση.
Οποιαδήποτε πίεση στους υδάτινους πόρους μπορεί να έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε πολλαπλές οικονομικές δραστηριότητες. Για παράδειγμα, τα ξηρά εδάφη μειώνουν τις γεωργικές αποδόσεις, με άμεσες συνέπειες στην παραγωγή τροφίμων και την επισιτιστική ασφάλεια.
Η λειψυδρία επηρεάζει τη μεταποίηση διακόπτοντας τις λειτουργίες και αυξάνοντας το κόστος παραγωγής. Οι χαμηλές στάθμες των ποταμών μειώνουν την εισροή υδροηλεκτρικής ενέργειας, περιορίζοντας την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και εμποδίζοντας την εσωτερική ναυσιπλοΐα, που αποτελεί ζωτικό κομμάτι των εφοδιαστικών αλυσίδων.
Αν και η νότια Ευρώπη αντιμετωπίζει τις μεγαλύτερες πιέσεις λειψυδρίας, η ανάλυσή της ΕΚΤ δείχνει ότι οι χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης διατρέχουν επίσης αυξανόμενο κίνδυνο.
Αυτό υπογραμμίζει την παγκόσμια και συστημική φύση του προβλήματος. Από όλους τους κλάδους, η γεωργία είναι ο πιο εκτεθειμένος, υφιστάμενος τις μεγαλύτερες αναλογικά απώλειες στην παραγωγή.
Έως και 30% της γεωργικής κλαδικής παραγωγής βρίσκεται σε κίνδυνο στις χώρες της νότιας Ευρώπης, με τον κίνδυνο να μειώνεται βορειότερα – πέφτοντας σε περίπου 12% στη Φινλανδία. Όπως φαίνεται στο γράφημα, η Ελλάδα διατρέχει κινδύνους μεγάλης μείωσης παραγωγής σε πολλούς τομείς, με τη γεωργία και τη μεταλλευτική δραστηριότητα να απειλούνται με τις μεγαλύτερες απώλειες, έως 25%.
Πιθανές απώλειες παραγωγής σε επιμέρους κλάδους από λειψυδρία
Άλλοι κλάδοι, όπως η μεταποίηση, η εξόρυξη, οι επιχειρήσεις παροχής νερού, οι κατασκευές, καθώς και οι υπηρεσίες διαμονής και εστίασης, αντιμετωπίζουν σημαντικές επιπτώσεις. Πάνω από το 20% της παραγωγής τους κινδυνεύει στη νότια Ευρώπη και περισσότερο από το 10% αλλού.
Μακροπρόθεσμα, οι επιπτώσεις των επίμονων ελλείψεων νερού μπορούν να εξαπλωθούν στις αγορές εμπορευμάτων, αυξάνοντας τις τιμές του νερού και των τροφίμων και συμβάλλοντας σε ευρύτερες πληθωριστικές πιέσεις. Αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, όπου οι περιβαλλοντικές πιέσεις μετατρέπονται σε οικονομική αστάθεια και κοινωνική αναταραχή.
Είναι πλέον σαφές ότι η έλλειψη υδάτινων πόρων δεν είναι απλώς ένα περιβαλλοντικό ζήτημα, αλλά ένας θεμελιώδης κίνδυνος για την οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ευρωζώνης, τονίζουν οι αναλυτές της ΕΚΤ και προσθέτουν: Η «δίψα» της ανάπτυξης πρέπει να ικανοποιηθεί με βιώσιμους τρόπους, προτού οι φυσικοί μας πόροι εξαντληθούν ανεπανόρθωτα.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
