Στην παγίδα των τεκμηρίων με χρέωση έξτρα φόρου και απώλεια απαλλαγών και επιδομάτων κινδυνεύουν να πέσουν φέτος εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενοι που κατοικούν σε ιδιόκτητη η μισθωμένη κατοικία καθώς και όσοι απέκτησαν ακίνητα το 2019.
Το τεκμήριο διαβίωσης για τις κατοικίες έχει γίνει πιο «τσουχτερό» μετά την τελευταία αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξίων με αποτέλεσμα πολλοί φορολογούμενοι να μην μπορούν να το καλύψουν και να φορολογηθούν με βάση το τεκμαρτό και όχι το δηλωθέν εισόδημα.
Στις περιοχές που οι αντικειμενικές τιμές ζώνης αυξήθηκαν τον Ιούνιο του 2018 πάνω από το όριο των 2.800 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, τα τεκμήρια διαβίωσης των κατοικιών που λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό του φορολογητέου εισοδήματος είναι αυξημένα κατά 40%.
Σε εκείνες που οι αντικειμενικές τιμές αυξήθηκαν πάνω από τις 5.000 ευρώ ανά τ.μ., τα τεκμήρια των κατοικιών είναι αυξημένα κατά 21,43%.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, το τεκμήριο διαβίωσης για την κύρια κατοικία υπολογίζεται κλιμακωτά με βάση την επιφάνειά της, ως ακολούθως:
- μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 40 ευρώ ανά τ.μ.
- από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ.
- από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ.
- από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ.
- από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ.
Για τους βοηθητικούς χώρους της κύριας κατοικίας, ισχύει τεκμήριο 40 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας του ακινήτου. Όλα τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται κατά 40% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ. και κατά 70% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 5.000 ευρώ ανά τ.μ. και άνω.
Για τις μονοκατοικίες τα παραπάνω ποσά λαμβάνονται υπόψη αυξημένα κατά 20%. Επίσης για τις δευτερεύουσες κατοικίες τα παραπάνω ποσά «αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης» λαμβάνονται υπόψη μειωμένα κατά 50%. Τα τεκμήρια διαβίωσης για τις κατοικίες βαρύνουν τους φορολογούμενους είτε είναι οι ίδιοι ιδιοκτήτες των ακινήτων αυτών είτε τα νοικιάζουν είτε τους έχουν παραχωρηθεί δωρεάν.
Την ίδια ώρα με απώλεια της απαλλαγής από τον ΕΝΦΙΑ κινδυνεύουν οι φορολογούμενοι που αν και το πραγματικό δηλωθέν εισόδημα τους είναι χαμηλό θα χάσουν το δικαίωμα μερικής ή ολικής απαλλαγής από τον φόρο καθώς το τεκμαρτό εισόδημα θα είναι υψηλότερο από το εισοδηματικό όριο απαλλαγής από τον ΕΝΦΙΑ. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, δικαιούχος απαλλαγής από το 50% του ΕΝ.Φ.Ι.Α. είναι κάθε φορολογούμενος ο οποίος μεταξύ άλλων είχε κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους «συνολικό ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα» έως 9.000 ευρώ. Το όριο αυτό προσαυξάνεται κατά 1.000 ευρώ για την σύζυγο και για κάθε εξαρτώμενο μέλος της οικογένειας. Ειδικά για οικογένειες που είναι τρίτεκνες ή πολύτεκνες ή περιλαμβάνουν ανάπηρα άτομα κατά ποσοστά 80% και άνω χορηγείται πλήρης απαλλαγή (100%) από τον ΕΝΦΙΑ, εφόσον, μεταξύ άλλων, το «συνολικό ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα» του προηγούμενου έτους, δεν έχει υπερβεί τις 12.000 ευρώ, προσαυξημένο κατά 1.000 ευρώ για τον ή την σύζυγο και κάθε εξαρτώμενο μέλος.
Παράλληλα χιλιάδες οικονομικά αδύναμοι φορολογούμενοι θα χάσουν κοινωνικά επιδόματα που δικαιούνται, παρά το γεγονός ότι έχουν πολύ χαμηλά πραγματικά εισοδήματα, επειδή το εισόδημά τους με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης θα ανέλθει σε επίπεδα υψηλότερα των εισοδηματικών ορίων που ισχύουν για την είσπραξη των επιδομάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα επιδόματα τέκνων που χορηγεί ο Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.
Με επιπλέον φόρο απειλούνται και όσοι αγόρασαν ακίνητο. Ως ποσό τεκμαρτής δαπάνης λαμβάνεται το ποσό της συνολικής επιβάρυνσης, όπως προκύπτει από τα οικεία πωλητήρια συμβόλαια, εκτός εάν από έλεγχο προκύπτει μεγαλύτερο ποσό, οπότε λαμβάνεται υπόψη αυτό.
Κρίσιμος χρόνος για να υπολογιστεί το ποσό της τεκμαρτής δαπάνης είναι ο χρόνος σύνταξης του συμβολαίου μεταβίβασης του ακινήτου, εφόσον καταβληθεί ολόκληρο το τίμημα και παραδοθεί η χρήση και η κυριότητα του ακινήτου, διαφορετικά, το ποσό της δαπάνης θα κατανέμεται στα φορολογικά έτη που καταβάλλονται οι δόσεις, όπως αυτό προκύπτει από σχετικά παραστατικά πληρωμής. Το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση σύνταξης προσυμφώνου αγοράς.
Σε ανέγερση οικοδομής εφόσον η ανέγερση διαρκέσει περισσότερο του ενός έτους, σε κάθε έτος ως ποσό δαπάνης θα ληφθεί το αντίστοιχο του κόστους ανέγερσης στο ίδιο έτος, εκτός εάν χρόνος καταβολής έχει ορισθεί διαφορετικά (π.χ. ο χρόνος αποπεράτωσης της οικοδομής).
Τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται για επισκευή και συντήρηση κατοικίας δεν υπολογίζονται ως δαπάνη απόκτησης περιουσιακού στοιχείου. Αν όμως πρόκειται για προσθήκες, επεκτάσεις, τότε τίθεται θέμα δαπάνης απόκτησης.
Σε περίπτωση αγοράς ακινήτου με συνιδιοκτησία ή σε περίπτωση που περισσότεροι από κοινού ανεγείρουν οικοδομή, σε κάθε έναν αναλογεί ποσό δαπάνης όσο το ποσοστό συμμετοχής του.
Σε περίπτωση που από διαφορετικό πρόσωπο αγοράζεται η ψιλή κυριότητα και από άλλο η επικαρπία ακινήτου, σε καθέναν θα υπολογισθεί ποσό δαπάνης απόκτησης που του αναλογεί επιμεριστικά κατά το ποσοστό που προβλέπεται από τη φορολογία κληρονομιών. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που ανεγείρεται οικοδομή σε οικόπεδο στο οποίο άλλο πρόσωπο είναι ψιλός κύριος και άλλο επικαρπωτής, δηλαδή η δαπάνη ανέγερσης επιμερίζεται στους δύο κατά τα ποσοστά που προβλέπονται από τη φορολογία κληρονομιών ανεξάρτητα σε ποιου το όνομα εκδίδεται η άδεια ανέγερσης οικοδομής.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
