Το υπουργείο Πολιτισμού προχωρά στην ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης και ανάδειξης του ναού της Αγίας Σοφίας στη Δράμα, το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο της πόλης.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, μετά την ολοκλήρωση των ανασκαφικών εργασιών που αποκάλυψαν παλαιοχριστιανική φάση, ξεκινούν επεμβάσεις σε επιλεγμένα σημεία, βάσει των νέων δεδομένων.
Στόχος είναι η ανάδειξη της ιστορικής, θρησκευτικής και αισθητικής αξίας του μνημείου, το οποίο αποτελεί τοπόσημο για το ιστορικό κέντρο της Δράμας.
Το έργο έχει προϋπολογισμό 1.084.000 ευρώ και χρηματοδοτείται από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, μέσω ΕΣΠΑ 2021-2027.
Η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, τόνισε ότι η αποκατάσταση της Αγίας Σοφίας δεν είναι απλώς ένα τεχνικό έργο, αλλά «μια πράξη σεβασμού στην πολιτιστική κληρονομιά του τόπου».
Όπως ανέφερε, το έργο στοχεύει στη δομική και μορφολογική αποκατάσταση του ναού, διασφαλίζοντας την προστασία και ανάδειξη της ιδιαίτερης ιστορικής, αρχιτεκτονικής και πνευματικής του αξίας για τους κατοίκους της Δράμας.
Η Δράμα διαθέτει πλήθος μνημείων, λατρευτικών και οχυρωματικών, που καλύπτουν την περίοδο από την πρωτοβυζαντινή έως τη μεταβυζαντινή εποχή, καθώς και οθωμανικά τεμένη.
Ο ναός της Αγίας Σοφίας, που χρονολογείται στον 10ο αιώνα, θεωρείται χαρακτηριστικό δείγμα βυζαντινής ναοδομίας με τρούλο και τεκμήριο της ακμής της Δράμας κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο. Σήμερα λειτουργεί ως ενοριακός ναός της Μητρόπολης και αυτή η χρήση θα διατηρηθεί.
Η ιστορία του ναού περιλαμβάνει πέντε βασικές οικοδομικές περιόδους. Κατά την πρώτη (4ος-5ος αι.) θεμελιώθηκε η τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική. Στη δεύτερη (9ος-10ος αι.) ανεγέρθηκε βυζαντινός ναός με τρούλο στα ίδια θεμέλια.
Η τρίτη περίοδος (10ος-19ος αι.) χαρακτηρίζεται από την προσθήκη νότιου παρεκκλησίου και άλλες επεμβάσεις. Στην τέταρτη φάση (1829-1913), ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος, με εκτεταμένες αλλοιώσεις.
Από το 1913 έως σήμερα, μετά την επαναφορά στη χριστιανική λατρεία, πραγματοποιήθηκαν εργασίες συντήρησης και ανακαίνισης που οδήγησαν στη σημερινή του μορφή.
Η γενική κατάσταση διατήρησης του μνημείου θεωρείται ικανοποιητική, χάρη στη συνεχή συντήρηση. Ωστόσο, υπάρχουν προβλήματα λόγω γήρανσης των υλικών, καιρικών συνθηκών και μεταγενέστερων επεμβάσεων.
Ο βυζαντινός πυρήνας παρουσιάζει ρωγμές και μικρές καθιζήσεις, ενώ φθορές εντοπίζονται κυρίως στις πλίνθους και τα κονιάματα, εξαιτίας υγρασίας και μακροχρόνιας έκθεσης.
Το έργο αποκατάστασης επικεντρώνεται στη διάσωση και ανάδειξη του μνημείου με σεβασμό στις ιδιαιτερότητές του.
Προβλέπει στατική ενίσχυση, συντήρηση, απομάκρυνση νεότερων προσθηκών που αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία, μορφολογική αποκατάσταση τοιχοποιιών και ανοιγμάτων, συντήρηση ζωγραφικού διακόσμου και ολοκληρωμένη ανάδειξη του περιβάλλοντος χώρου, με πρόβλεψη προσβασιμότητας για άτομα με αναπηρία.
Παράλληλα, διασφαλίζεται η προστασία και ανάδειξη των αρχαιολογικών ευρημάτων της παλαιοχριστιανικής βασιλικής που βρίσκεται κάτω από τον ναό.