Το Υπουργείο Πολιτισμού προχώρησε στην υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ) και το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» (ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος), με προϋπολογισμό 660.000 ευρώ, χρηματοδοτούμενο αποκλειστικά από ίδιους πόρους του υπουργείου.
Στόχος της σύμβασης είναι η εκπόνηση του ερευνητικού έργου «AmphiPoly», που εστιάζει στη μελέτη και την ανάδειξη της πολυχρωμίας του ταφικού μνημείου του Τύμβου Καστά στην Αμφίπολη.
Το έργο AmphiPoly στοχεύει στην επιστημονικά τεκμηριωμένη ανασύσταση της αρχικής όψης του διακόσμου του μνημείου, συμπεριλαμβανομένης της πολυχρωμίας και της εικονογραφίας του, σε όλες τις ιστορικές φάσεις του.
Η προσέγγιση βασίζεται σε αρχαιομετρικές μετρήσεις, χρήση ψηφιακών εργαλείων και ιστορική-αρχαιολογική έρευνα, με αποτέλεσμα την τρισδιάστατη ψηφιακή απεικόνιση και αισθητική αποκατάσταση των στοιχείων του μνημείου.
Η υλοποίηση του έργου αποσκοπεί στην καλύτερη αξιολόγηση της σημασίας, της χρήσης και της χρονολόγησης του μνημείου, αλλά και στην τεκμηριωμένη ανάδειξη της αρχικής διακόσμησής του, που λόγω φθοράς παραμένει σε μεγάλο βαθμό δυσδιάκριτη.
Παράλληλα, το πρόγραμμα προσφέρει μια καινοτόμο, διαδραστική μουσειακή εμπειρία, ενσωματώνοντας ψηφιακές τεχνολογίες για εικονική περιήγηση, διαδραστική εξερεύνηση και οπτικοποίηση αρχαιομετρικών δεδομένων.
Στο πλαίσιο του έργου θα αξιοποιηθούν αποτελέσματα αρχαιομετρικών μετρήσεων από εξειδικευμένα εργαστήρια του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», σε συνεργασία με ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού. Επιπλέον, θα παραχθεί ψηφιακό υλικό υψηλής τεχνολογίας, τρισδιάστατης σάρωσης, καθώς και εφαρμογές οπτικοποίησης και διάδρασης.
Θα δημιουργηθούν φυσικά αντίγραφα επιλεγμένων τμημάτων του διακόσμου, ψηφιακά μοντέλα και βίντεο εικονικής πραγματικότητας (VR) για χρήση σε μουσειακούς χώρους.
Εικαστικοί καλλιτέχνες θα συμβάλουν στην ψηφιακή αποκατάσταση, με τη χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης και αρχαιομετρικών δεδομένων, για την αποτύπωση φθαρμένων ή απολεσμένων εικονογραφικών στοιχείων.
Συγκριτικά στοιχεία από φασματοσκοπικές αναλύσεις και φωτογράφιση σύγχρονων ταφικών ζωγραφικών έργων της αρχαίας Μακεδονίας, καθώς και εργαστηριακές αναλύσεις χρονολόγησης, θα ενισχύσουν τη μελέτη.
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη τόνισε ότι το μνημείο του Τύμβου Καστά απαιτεί ενιαία, ολιστική προσέγγιση για την πλήρη προστασία και ανάδειξή του.
Όπως σημείωσε, το Υπουργείο Πολιτισμού, με συνολική χρηματοδότηση άνω των 11 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ 2021-2027 και εθνικούς πόρους, υλοποιεί την τελευταία φάση των έργων αποκατάστασης, με στόχο την ολοκλήρωση έως το τέλος του 2027.
Η πρώτη φάση των παρεμβάσεων αφορά την αποκατάσταση μέρους του περιβόλου, την εξωτερική διαμόρφωση του περιδρόμου, καθώς και την προστασία και ανάδειξη του ορύγματος της ταφικής θήκης, με επανατοποθέτηση της μαρμάρινης δίφυλλης θύρας.
Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει την ανέγερση μουσειακού και εκθεσιακού χώρου, υποδομών εξυπηρέτησης του κοινού και διαδρομών εντός του αρχαιολογικού χώρου.
Η Υπουργός υπογράμμισε ότι λόγω της ιδιαιτερότητας του μνημείου, που επιτρέπει περιορισμένο αριθμό επισκεπτών, ο εκθεσιακός χώρος θα αξιοποιήσει ψηφιακές και πολυμεσικές εφαρμογές σε συνδυασμό με ευρήματα από τον Τύμβο.
Μέσω της σύμβασης, το Υπουργείο Πολιτισμού αναθέτει στα κορυφαία ερευνητικά ιδρύματα της χώρας ένα σημαντικό πρόγραμμα, αξιοποιώντας την αιχμή της επιστημονικής γνώσης και της τεχνολογίας για την αποκατάσταση της αρχικής πολυχρωμίας και την κατανόηση του μνημείου.
Ο Πρόεδρος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Δημοσθένης Σαρηγιάννης, ανέφερε ότι η σύμβαση αποτελεί σημαντικό βήμα για την επιστημονική έρευνα και τον σύγχρονο τρόπο διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Μέσω προηγμένων μεθοδολογιών και ψηφιακών εφαρμογών, επιδιώκεται η πληρέστερη ανασύσταση του αρχικού χρωματικού πλούτου και η ανάδειξη νέων πτυχών της μακεδονικής ταφικής αρχιτεκτονικής.
Ο Πρόεδρος και Διευθυντής του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», Ευάγγελος Καρκαλέτσης, σημείωσε πως η συμμετοχή του κέντρου αποτελεί συνέχεια της πολυετούς εμπειρίας στην αρχαιομετρία και στις φασματοσκοπικές τεχνικές μελέτης της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Τόνισε ότι οι ερευνητικές ομάδες, με σύγχρονα εργαστήρια και διεθνείς συνεργασίες, θα συμβάλουν στην εις βάθος κατανόηση της σημασίας του ταφικού μνημείου του Τύμβου Καστά στην αρχαιότητα.