Με πρότυπο τις πρακτικές της Ισπανίας, της Ιταλίας και των ΗΠΑ, η Ελλάδα προχωρά στη θεσμοθέτηση της προδιαγεγραμμένης καύσης μέσω του νέου νομοσχεδίου του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, με τίτλο «Ενεργή Μάχη». Για πρώτη φορά, η χώρα θα ορίσει νομικά την προγραμματισμένη και ελεγχόμενη χρήση φωτιάς, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, αναγνωρίζοντάς τη ως μέσο πρόληψης πυρκαγιών και διαχείρισης της καύσιμης ύλης. Τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των καύσεων θα αναλάβουν η Δασική Υπηρεσία και το Πυροσβεστικό Σώμα, ενώ θεσμοθετείται η συμμετοχή της επιστημονικής κοινότητας, ΜΚΟ και ιδιωτών.
Σύμφωνα με πηγές της Πολιτικής Προστασίας, η προδιαγεγραμμένη καύση θα πραγματοποιείται υπό συγκεκριμένες συνθήκες και για σκοπούς όπως η διαχείριση δασικής βλάστησης, η πρόληψη πυρκαγιών, η βελτίωση οικοτόπων, η προστασία της βιοποικιλότητας, ο έλεγχος ασθενειών και εντόμων, η αντιμετώπιση εισβλητικών φυτών και η επιχειρησιακή εκπαίδευση του πυροσβεστικού προσωπικού.
Ο σχεδιασμός κάθε καύσης θα γίνεται από την τοπική δασική υπηρεσία σε συνεργασία με την αρμόδια Περιφερειακή Πυροσβεστική Διοίκηση, βάσει ειδικών μελετών που θα εγκρίνονται από την Πυροσβεστική. Το Πυροσβεστικό Σώμα θα μπορεί να προτείνει περιοχές υψηλού κινδύνου, ενώ οι δύο φορείς θα συνεργάζονται με επιστημονικά και ερευνητικά ιδρύματα. Προβλέπεται η δυνατότητα σύναψης μνημονίων συνεργασίας με ακαδημαϊκούς, τεχνολογικούς φορείς, ΜΚΟ και ιδιώτες με σχετική τεχνογνωσία, διευρύνοντας τη συμμετοχή της επιστημονικής κοινότητας στον σχεδιασμό.
Κάθε εγκεκριμένη μελέτη καύσης θα ενεργοποιείται μετά από αίτημα του διοικητή της τοπικής Πυροσβεστικής ή του τοπικού δασάρχη. Αν δεν υπάρξει αντίρρηση εντός πέντε εργάσιμων ημερών, το σχέδιο θα τίθεται σε εφαρμογή.
Η υλοποίηση θα γίνεται από μικτά κλιμάκια στελεχών της δασικής υπηρεσίας και του Πυροσβεστικού Σώματος, μετά από κοινή απόφαση των γενικών γραμματέων Δασών και Πολιτικής Προστασίας. Η συμμετοχή εξειδικευμένου προσωπικού, όπως δασολόγοι και μέλη της ΕΜΟΔΕ, διασφαλίζει ενιαία διοίκηση και επιχειρησιακή ευθύνη πυρασφάλειας. Επιπλέον, πανεπιστημιακά ιδρύματα και ΜΚΟ σχετικοί με τη δασοπροστασία θα μπορούν να συμμετέχουν ως παρατηρητές ή τεχνικοί σύμβουλοι για ερευνητικούς σκοπούς.
Για καύσεις σε ιδιωτικά δάση ή εκτάσεις απαιτείται έγγραφη συναίνεση του ιδιοκτήτη. Ωστόσο, αν τεκμηριωθεί η αναγκαιότητα για την προστασία του οικοσυστήματος, προβλέπεται δυνατότητα επέμβασης χωρίς συναίνεση, με κοινή απόφαση των αρμοδίων.
Η συμμετοχή στην προδιαγεγραμμένη καύση προϋποθέτει την παρακολούθηση ειδικού εκπαιδευτικού προγράμματος, σχεδιασμένου από τη Γενική Διεύθυνση Δασών και το Αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος. Στόχος είναι η εξειδικευμένη εκπαίδευση και η ανάπτυξη κοινής επιχειρησιακής κουλτούρας μεταξύ δασικών και πυροσβεστικών στελεχών.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στις συνθήκες υλοποίησης των καύσεων. Αυτές θα πραγματοποιούνται εκτός αντιπυρικής περιόδου και μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας, με εξαιρέσεις που θα καθοριστούν μελλοντικά. Τα κλιματολογικά και μετεωρολογικά δεδομένα θα αποτελούν βασικά κριτήρια ασφαλείας, ενώ σε ημέρες με υψηλό δείκτη κινδύνου πυρκαγιάς (4 ή 5) θα απαγορεύονται οι καύσεις. Η ασφάλεια του προσωπικού, των πολιτών και του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί βασικό άξονα της ρύθμισης.
Χρονοδιάγραμμα εφαρμογής και πιλοτική φάση
Η πλήρης υλοποίηση του μέτρου αναμένεται μετά το τέλος του 2027, με μεταβατική περίοδο έως τις 30 Νοεμβρίου 2027. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, θα καταρτιστούν οι πρώτες κανονικές μελέτες καύσης. Το 2026 προβλέπεται πιλοτική εφαρμογή σε περιοχές προτεραιότητας, με βάση τεκμηριωμένα αιτήματα και έκδοση άδειας από την τοπική Πυροσβεστική Διοίκηση.
Οι πιλοτικές καύσεις θα πραγματοποιούνται από εξειδικευμένο προσωπικό, όπως οι μονάδες «δασοκομάντος», λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως τοποθεσία, σκοπό, καιρικές συνθήκες, μέτρα ασφαλείας και τεχνική ετοιμότητα. Η πιλοτική φάση λειτουργεί ως εργαλείο πρακτικής εκπαίδευσης και δοκιμής διαδικασιών πριν τη γενικευμένη εφαρμογή του θεσμού.
Το πιλοτικό πρόγραμμα στη Χίο (2022-2023), που υλοποιήθηκε από το WWF Ελλάς και το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ», ανέδειξε την ανάγκη σαφούς θεσμικού πλαισίου και καθορισμένων ρόλων και ευθυνών. Η νέα ρύθμιση έρχεται να καλύψει αυτό το κενό, μετατρέποντας την ελεγχόμενη φωτιά από απαγορευμένη πρακτική σε σύγχρονο εργαλείο δασοπροστασίας, με ασφάλεια και τεκμηρίωση.
Συστάσεις της ΕΕ και διεθνής εμπειρία
Η θεματική αξιολόγηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας για τη διαχείριση του κινδύνου δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα (2023-2024) υπογράμμισε ότι η χώρα εισέρχεται σε νέο «πυροκλιματικό καθεστώς», καθιστώντας αναγκαία την ενίσχυση της πρόληψης. Η μετάβαση αυτή απαιτεί ριζική αναδιάρθρωση πολιτικών διαχείρισης καύσιμης ύλης και ανασχεδιασμό επιχειρησιακών διαδικασιών, με χρήση επιστημονικών προβλέψεων και σύγχρονων δεικτών κινδύνου.
Η θεσμοθέτηση της προδιαγεγραμμένης καύσης αποτελεί μεταρρύθμιση εθνικής σημασίας, ενισχύοντας και τη δυνατότητα άντλησης ευρωπαϊκών πόρων μέσω προγραμμάτων όπως το «Antinero». Το νομοσχέδιο ενσωματώνει τις συστάσεις της ευρωπαϊκής αξιολόγησης, θεσμοθετώντας κοινές διαδικασίες σχεδιασμού και εφαρμογής, αναβαθμίζοντας τα περιφερειακά και τοπικά σχέδια, εισάγοντας κοινά όργανα λήψης αποφάσεων και ενισχύοντας τις δομές επιστημονικής υποστήριξης.
Παρά την αναγνώριση της προδιαγεγραμμένης καύσης σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, στην Ελλάδα παρέμενε επί δεκαετίες απαγορευμένη ή θεσμικά ανύπαρκτη, με εφαρμογή μόνο σε μικρής κλίμακας πιλοτικά εγχειρήματα. Η νέα θεσμική πρωτοβουλία φιλοδοξεί να αλλάξει το τοπίο της δασοπροστασίας στη χώρα, ενισχύοντας την πρόληψη και τη διαχείριση του κινδύνου πυρκαγιών.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
