Σε πλήρη εξέλιξη περνά το Εθνικό Διαστημικό Πρόγραμμα, με την εκτόξευση δύο επιχειρησιακών δορυφόρων τεχνολογίας Radar (SAR) της ICEYE και τριών πειραματικών μικροδορυφόρων να έχει προγραμματιστεί για τον Νοέμβριο του 2025. Οι νέοι δορυφόροι αναμένεται να ενισχύσουν σημαντικά τις εθνικές δυνατότητες σε προηγμένες τεχνολογίες, ανοίγοντας τον δρόμο για καινοτόμες εφαρμογές. Σε επόμενα στάδια, προβλέπεται η εκτόξευση επτά οπτικών και τεσσάρων θερμικών δορυφόρων, οι οποίοι θα προσφέρουν πλήρη ημερήσια κάλυψη του ελληνικού εναέριου χώρου.
Το φιλόδοξο αυτό πρόγραμμα υλοποιείται από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, τη Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων και το Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος, υπό την τεχνική επίβλεψη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Η χρηματοδότηση εξασφαλίζεται μέσω του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0».
Σύμφωνα με τον υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρη Παπαστεργίου, η αρχική απόφαση για επένδυση σε μικροδορυφόρους που παρέχουν κρίσιμα δεδομένα για πολιτική προστασία, πολεοδομία και περιβάλλον αντιμετωπίστηκε με επιφυλακτικότητα. Ωστόσο, μέσα από τη συνεργασία με την ESA, οι διαδικασίες επιταχύνθηκαν και η εκτόξευση του πρώτου μικροδορυφόρου αναμένεται εντός ενός έτους στο πλαίσιο του "Εθνικού Προγράμματος Μικροδορυφόρων".
Βασικός στόχος του προγράμματος είναι η απόκτηση άμεσης επιχειρησιακής ικανότητας σε δορυφορικά δεδομένα και υπηρεσίες, ενισχύοντας την προστασία του περιβάλλοντος, την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και της κλιματικής αλλαγής, καθώς και την εθνική ασφάλεια. Παράλληλα, το πρόγραμμα προωθεί την ανάπτυξη της εγχώριας διαστημικής βιομηχανίας, με επενδύσεις σε γραμμές παραγωγής δορυφόρων και υποσυστημάτων.
Η στρατηγική του προγράμματος επικεντρώνεται τόσο στην άμεση πρόσβαση σε δορυφορικά δεδομένα για κρίσιμες υπηρεσίες, όσο και στη σταδιακή αυτονομία στην παραγωγή δορυφόρων και τεχνολογιών αιχμής. Ήδη έχουν δρομολογηθεί επενδύσεις σε γραμμές παραγωγής, υποδομές δοκιμών και σταθμούς εδάφους, όπως η δημιουργία καθαρού χώρου AIT Facility στην Τανάγρα και η αναβάθμιση τριών τηλεσκοπίων σε οπτικούς σταθμούς εδάφους για οπτικές και κβαντικές επικοινωνίες.
Ανάπτυξη διαστημικής βιομηχανίας και νέες επιχειρησιακές δυνατότητες
Ο επικεφαλής της ICEYE, Βασίλης Χαλουλάκος, σημειώνει ότι η επόμενη φάση περιλαμβάνει την ολοκληρωμένη παραγωγή δορυφόρων στην Ελλάδα για την παγκόσμια αγορά, με έμφαση στην τεχνολογική βάση και τις δραστηριότητες R&D. Το σύστημα SAR των δορυφόρων ICEYE παράγει δεδομένα που επιτρέπουν στις αρμόδιες Αρχές να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά σε επιχειρησιακές ανάγκες, όπως η διαχείριση φυσικών καταστροφών και η ενίσχυση της ασφάλειας και άμυνας.
Οι θερμικοί δορυφόροι του προγράμματος θα συμβάλλουν στη διαχείριση δασικών πυρκαγιών, την παρακολούθηση θερμοκρασίας σε θάλασσα, έδαφος και αστικά κέντρα, καθώς και στην ανίχνευση θαλάσσιων καυσώνων. Τα δεδομένα SAR θα αξιοποιούνται για ακριβή χαρτογράφηση πλημμυρών, εντοπισμό σκαφών και οχημάτων, αλλά και για την επιτήρηση κρίσιμων υποδομών και περιστατικών ρύπανσης.
Οι οπτικοί δορυφόροι θα διευκολύνουν την παραγωγή χαρτογραφικών υποβάθρων υψηλής ακρίβειας, την παρακολούθηση οικοσυστημάτων και αγροτικής παραγωγής, καθώς και την εκτίμηση εδαφικής υγρασίας. Επιπλέον, τα δεδομένα θα χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση αστικών θερμικών νησίδων, της ποιότητας αέρα και εδαφικών παραμορφώσεων, παρέχοντας πολύτιμα εργαλεία σε δημόσιους φορείς και ερευνητικά ιδρύματα.
Σημαντικό βήμα αποτελεί η δημιουργία του Κυβερνητικού Γεωπληροφοριακού Κόμβου, που θα επιτρέπει την ενιαία συλλογή, επεξεργασία και διάχυση δεδομένων από ελληνικούς, ευρωπαϊκούς και διεθνείς δορυφόρους. Η πρωτοβουλία αυτή ενισχύει περαιτέρω τη χρήση δορυφορικών πληροφοριών για πολιτική προστασία, έρευνα, ασφάλεια και βιομηχανική ανάπτυξη.
Όπως αναφέρει ο Δημήτρης Παπαστεργίου, η Ελλάδα αποκτά για πρώτη φορά τα δικά της μάτια στο διάστημα, δίνοντας τη δυνατότητα σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς να σχεδιάζουν αποτελεσματικές πολιτικές και να υλοποιούν έξυπνες λύσεις. Από το 2026, η χώρα θα διαθέτει πλήρη γραμμή παραγωγής δορυφόρων υψηλής τεχνολογίας, made in Greece, γεγονός που αναμένεται να συμβάλει σημαντικά και στην επιστροφή Ελλήνων επιστημόνων και μηχανικών στη χώρα.