Η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΕΛΚ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετήσει μια φιλόδοξη και τολμηρή στρατηγική για την «Ασπίδα της Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας», με αφορμή την πρόσφατη παρουσίαση της πρωτοβουλίας.
Σε μια περίοδο όπου η Ρωσία και άλλοι παράγοντες επιχειρούν να επηρεάσουν παράνομα τις δημοκρατικές διαδικασίες στην Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της οφείλουν να ενισχύσουν τους μηχανισμούς αντιμετώπισης αυτών των απειλών.
Τα τελευταία χρόνια, έχουν καταγραφεί πολλαπλές προσπάθειες από τη Ρωσία για παρέμβαση σε ευρωπαϊκές εκλογικές διαδικασίες, μέσω παραπληροφόρησης και άλλων μεθόδων που στοχεύουν στην υπονόμευση της εμπιστοσύνης στους δημοκρατικούς θεσμούς. Πρόσφατα, αποκαλύφθηκαν ρωσικές παρεμβάσεις στις κοινοβουλευτικές εκλογές της Τσεχίας με τη χρήση «εργοστασίων τρολ» και ξένων επιχειρήσεων.
Αντίστοιχα, κατά τις εκλογές στη Γερμανία, το φαινόμενο «Doppelgänger» ανέδειξε τη δημιουργία αντιγράφων γνωστών ειδησεογραφικών ιστοσελίδων από ρωσικά συμφέροντα, με στόχο τη διάδοση ψευδών, φιλορωσικών αφηγήσεων.
Στη Ρουμανία, οι περσινές προεδρικές εκλογές χρειάστηκε να επαναληφθούν λόγω αναφορών για ρωσική επιρροή. Οι υπηρεσίες ασφαλείας εντόπισαν μαζική χρήση ψεύτικων λογαριασμών στα κοινωνικά δίκτυα, ενώ η εκλογική αρχή της χώρας έγινε στόχος κυβερνοεπιθέσεων μεγάλης κλίμακας. Το TikTok ανακοίνωσε ότι διέγραψε 175.000 ψεύτικους ή spam λογαριασμούς μετά τις εκλογές.
Η κατάσταση αυτή καθιστά επιτακτική την ανάγκη για μια ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή προσέγγιση στην προστασία των δημοκρατικών θεσμών από εξωτερικές παρεμβάσεις.
Παρότι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την «Ασπίδα της Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας» ήρθε με καθυστέρηση, περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δημοκρατιών της Ευρώπης απέναντι σε εξωτερικές απειλές.
Το μήνυμα της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΕΛΚ προς την Επιτροπή είναι ξεκάθαρο: η εποχή των αποσπασματικών και εφησυχαστικών λύσεων έχει παρέλθει. Απαιτείται μια φιλόδοξη και αποφασιστική μεταρρυθμιστική ατζέντα για την υπεράσπιση της δημοκρατίας.
Βασικοί άξονες ενίσχυσης της δημοκρατικής ανθεκτικότητας
Η ΕΕ καλείται να αναλάβει δράση στους εξής βασικούς τομείς:
1. Ενίσχυση της επιχειρησιακής ικανότητας
Οι μηχανισμοί αναγνώρισης και αντιμετώπισης ξένης παρέμβασης και παραπληροφόρησης πρέπει να αναβαθμιστούν. Στόχος είναι ο εντοπισμός και η αντιμετώπιση επιχειρήσεων επιρροής σε πραγματικό χρόνο. Τα ευρωπαϊκά αντίμετρα, όπως οι κυρώσεις, πρέπει να ενσωματωθούν αποτελεσματικά. Το υπό σύσταση «Ευρωπαϊκό Κέντρο Δημοκρατικής Ανθεκτικότητας» οφείλει να λειτουργήσει ως ανεξάρτητο κέντρο αριστείας με επαρκή χρηματοδότηση.
2. Ενδυνάμωση εκλογικών συστημάτων και υποδομών
Παρά τις εθνικές ιδιαιτερότητες, απαιτούνται κοινά πρότυπα και ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνεργασίας για τις Εκλογές (ECNE). Η ταξινόμηση των εκλογικών συστημάτων ως κρίσιμη υποδομή της ΕΕ πρέπει να υλοποιηθεί άμεσα.
3. Θέσπιση σαφών ψηφιακών κανόνων
Η ελευθερία έκφρασης στο διαδίκτυο είναι θεμελιώδης, ωστόσο απαιτούνται κανόνες. Ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA) επιβάλλει υποχρεώσεις στις μεγάλες πλατφόρμες για την προστασία των χρηστών και την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, ειδικά κατά τις εκλογές. Η εφαρμογή του DSA πρέπει να ενταθεί, ενώ απαιτείται αντιμετώπιση της συγκεκαλυμμένης αγοράς πολιτικής υποστήριξης από influencers.
4. Στήριξη ανεξάρτητων ΜΜΕ και κοινωνίας των πολιτών
Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κοινωνιών απέναντι σε εκστρατείες επιρροής είναι κρίσιμη. Η προστασία της ελευθερίας των ΜΜΕ, η ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών και η προώθηση της παιδείας στα μέσα ενημέρωσης αποτελούν βασικούς πυλώνες για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης.
5. Ενίσχυση της αντιμετώπισης υβριδικών απειλών
Η ΕΕ πρέπει να εξοπλίσει επαρκώς τους οργανισμούς της ώστε να υποστηρίζουν τα κράτη μέλη στην αντιμετώπιση υβριδικών επιθέσεων, όπως η εργαλειοποίηση μεταναστών ή το σαμποτάζ ενεργειακών υποδομών. Αυτό συνεπάγεται ενίσχυση και σαφή προσδιορισμό των αρμοδιοτήτων οργανισμών όπως η Europol, η Frontex και η Eurojust.
6. Υποστήριξη γειτονικών χωρών
Οι χώρες που γειτνιάζουν με την ΕΕ είναι ακόμη πιο ευάλωτες σε ξένες παρεμβάσεις, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Μολδαβία. Η ενίσχυση της στήριξης των χωρών αυτών πρέπει να αποτελέσει βασικό πυλώνα της «Ασπίδας της Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας».
Σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας αβεβαιότητας, η διασφάλιση της ευρωπαϊκής συνεργασίας, της δημοκρατίας και των κοινών αξιών παραμένει προτεραιότητα. Η ατζέντα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναμένεται να συμβάλει ουσιαστικά στην επίτευξη αυτού του στόχου.