Η ιταλική κουζίνα, ήδη διάσημη παγκοσμίως, βρίσκεται ένα βήμα πριν την επίσημη αναγνώρισή της ως πολιτιστικού θησαυρού από την UNESCO, σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση του διεθνούς οργανισμού.
Η προκαταρκτική αξιολόγηση της UNESCO έχει εγκρίνει την ένταξη της ιταλικής κουζίνας στον κατάλογο της «Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Η τελική απόφαση αναμένεται να ληφθεί αύριο, Τετάρτη.
Η υποψηφιότητα, που κατατέθηκε τον Μάρτιο του 2023 από τα υπουργεία Γεωργίας και Πολιτισμού της Ιταλίας, αναδεικνύει την ιταλική κουζίνα ως κοινωνική τελετουργία που ενώνει οικογένειες και κοινότητες. Από τα ζυμαρικά και την πίτσα μέχρι το ριζότο και τα κανόλι, παρουσιάζεται ως ένα μωσαϊκό τοπικών εκφραστικών ποικιλομορφιών.
Όπως επισημαίνει η ιταλική κυβέρνηση, «δεν υπάρχει ενιαία ιταλική κουζίνα, αλλά ένα μωσαϊκό τοπικών εκφραστικών ποικιλομορφιών».
Από το οσομπούκο της Λομβαρδίας μέχρι τα ορεκιέτε με φύλλα γογγυλιού της Απουλίας, κάθε περιφέρεια εκφράζει τη βιοποικιλότητα και τη δημιουργικότητα της ιταλικής γαστρονομίας.
Πολιτιστικό και οικονομικό αποτύπωμα
Η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι στηρίζει την προσπάθεια, χαρακτηρίζοντας την ιταλική κουζίνα ως σύμβολο «πολιτισμού, ταυτότητας, παράδοσης και δύναμης».
Επαγγελματικοί φορείς εκτιμούν ότι η αναγνώριση από την UNESCO θα μπορούσε να αυξήσει τον τουρισμό έως και 8% σε δύο χρόνια, προσθέτοντας 18 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις. Παράλληλα, η ιταλική κουζίνα ενώνει 59 εκατομμύρια Ιταλούς με περίπου 85 εκατομμύρια ανθρώπους ιταλικής καταγωγής παγκοσμίως.
Σε διεθνές επίπεδο, η αγορά υπηρεσιών εστίασης της Ιταλίας ανήλθε στα 251 δισ. ευρώ το 2024, αποτελώντας το 19% της παγκόσμιας αγοράς εστιατορίων, σύμφωνα με στοιχεία της Deloitte. Ωστόσο, προϊόντα απομίμησης στο εξωτερικό κοστίζουν στην Ιταλία περίπου 120 δισ. ευρώ ετησίως.
Κριτική και διάλογος
Παρότι η προοπτική αναγνώρισης βρίσκει πολλούς υποστηρικτές, δεν λείπουν και οι επικριτές. Ο ιστορικός τροφίμων Αλμπέρτο Γκράντι χαρακτήρισε την υποψηφιότητα «απλώς μια επιχείρηση μάρκετινγκ».
Στο βιβλίο του «La cucina italiana non esiste» («Δεν υπάρχει ιταλική κουζίνα»), ο Γκράντι υποστηρίζει ότι πολλά φημισμένα πιάτα, όπως τα ζυμαρικά alla καρμπονάρα, είναι σχετικά σύγχρονες δημιουργίες με ξένες επιρροές.
Οι απόψεις του προκάλεσαν την αντίδραση της αγροτικής ένωσης Coldiretti, η οποία έκανε λόγο για «σουρεαλιστικές επιθέσεις στην εθνική γαστρονομική παράδοση».
Η τέχνη της φροντίδας
Για επαγγελματίες της εστίασης, όπως η Λουιτίνα Πανταλόνε, ιδιοκτήτρια του ιστορικού εστιατορίου Da Sabatino στη Ρώμη, η πιθανή αναγνώριση από την UNESCO αποτελεί πηγή υπερηφάνειας. Η ίδια τόνισε τη σημασία της προστασίας της αυθεντικής ιταλικής κουζίνας, θυμούμενη τις οικογενειακές παραδόσεις του εστιατορίου της.
Ο τριάστερος σεφ Μάσιμο Μποτούρα συνόψισε: «Η ιταλική κουζίνα είναι ένα αρχαίο, καθημερινό, ιερό τελετουργικό -- η τέχνη της φροντίδας και της αγάπης χωρίς να λες λέξη».