«Δεν είναι οι λύπες που μας συντρίβουν. Οι χαμένες ελπίδες είναι», σημείωνε ο Μπαλζάκ στην «Ανθρώπινη Κωμωδία» του 19ου αιώνα, αποτυπώνοντας τη δύναμη της ελπίδας στη ζωή των ανθρώπων. Η υπόθεση του «θαυματουργού νερού» του Καματερού, που συγκλόνισε την Ελλάδα τη δεκαετία του 1970, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς η ελπίδα μπορεί να μετατραπεί σε μαζική αυταπάτη και, τελικά, απογοήτευση.
Στις 9 Φεβρουαρίου 1976, τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων φιλοξενούν μια εντυπωσιακή είδηση: «Ένα νερό, που προέρχεται από πηγή της Κω, πιθανολογείται ότι θεραπεύει τον καρκίνο». Ο 36χρονος δικηγόρος Γιώργος Καματερός και ο επιχειρηματίας Κώστας Γράτσος ισχυρίζονται ότι ανακάλυψαν ένα ροζ πέτρωμα, το «Ήλιον», το οποίο, όταν διαλύεται σε νερό, αποκτά θεραπευτικές ιδιότητες. Η είδηση εξαπλώνεται γρήγορα, προκαλώντας κύμα προσδοκιών στην ελληνική κοινωνία.
Η Ελλάδα εκείνη την περίοδο βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο, προσπαθώντας να ανακάμψει από τη δικτατορία. Η ανακοίνωση του υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών, που συνιστά επιφυλακτικότητα, δεν αρκεί για να ανακόψει το ενδιαφέρον του κοινού. Ο Καματερός με συνεχή δηλώσεις και συνεντεύξεις διαφημίζει το προϊόν του ως θεραπεία για τον καρκίνο, ενώ η είδηση εξαπλώνεται από στόμα σε στόμα και ενισχύεται από τις εφημερίδες, οι οποίες βλέπουν τις κυκλοφορίες τους να εκτοξεύονται.
Η ζήτηση για το «θαυματουργό νερό» οδηγεί σε σκηνές χάους στα σημεία διανομής, με πολίτες να σχηματίζουν ουρές και να έρχονται ακόμη και σε αντιπαραθέσεις για λίγες σταγόνες. Οι Αρχές ξεκινούν έρευνα, ενώ τα πρώτα επιστημονικά πορίσματα αμφισβητούν τις δηλωμένες ιδιότητες του προϊόντος. Το Κρατικό Εργαστήριο Ελέγχου Φαρμάκων και το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» αποφαίνονται ότι το νερό δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον και ενδέχεται να είναι μολυσμένο.
Η κατάρρευση του μύθου και οι συνέπειες
Παρά τα αρνητικά επιστημονικά πορίσματα και την αυστηρότερη στάση της Πολιτείας, πολλοί συνεχίζουν να πιστεύουν στις «θεραπευτικές» ιδιότητες του νερού. Δημοσιεύματα αναφέρουν ακόμη και περιστατικά γονέων που διακόπτουν τη θεραπεία των παιδιών τους για να δοκιμάσουν το προϊόν, με τραγικές συνέπειες.
Ο Καματερός, παρά τις πιέσεις, επιμένει στους ισχυρισμούς του και συνεχίζει τη διάθεση του προϊόντος, τώρα πια εμπορικά. Οι πωλήσεις γίνονται σε προαύλια ναών και συνοδεύονται από δηλώσεις υποστήριξης διάσημων προσώπων, ενώ το προϊόν αρχίζει να προβάλλεται ως πανάκεια για κάθε ασθένεια.
Η υπόθεση λαμβάνει δραματική τροπή όταν, μετά από σειρά παραληρηματικών εμφανίσεων του Καματερού και την πλήρη αποδόμηση των επιχειρημάτων του, η Δικαιοσύνη παρεμβαίνει. Με εισαγγελική παραγγελία κατάσχεται το επικίνδυνο υλικό και ασκείται ποινική δίωξη για παράνομη άσκηση ιατρικού επαγγέλματος και διάθεση φαρμακευτικού προϊόντος. Οι ποινές που επιβάλλονται στους εμπλεκόμενους είναι ελαφριές και εξαγοράσιμες.
Ο Καματερός αποσύρεται από τη δημόσια ζωή, ενώ το όνομά του μένει στην ιστορία ως συνώνυμο της χαμένης ελπίδας και της μαζικής αυταπάτης. Το 1998, βρέθηκε νεκρός στην Κω, έχοντας αυτοκτονήσει υπό το βάρος οικονομικών προβλημάτων.
Η υπόθεση του «νερού του Καματερού» αποτελεί διαχρονικό παράδειγμα για τους κινδύνους που ελλοχεύουν όταν η ελπίδα μετατρέπεται σε αντικείμενο εκμετάλλευσης, αλλά και για τον ρόλο των μέσων ενημέρωσης και της Πολιτείας στην προστασία του κοινού συμφέροντος.
Πηγές: «Ξεχασμένα πρωτοσέλιδα – Ρεπορτάζ από τη νεοελληνική μικροϊστορία» Ι. Γάγκου (Polaris, 2016), «Χρονικό του 20ου αι.», «Όταν το νερό γίνεται φως-Γεώργιος Καματερός» Β. Καστελλοριζιώτη (Έλευσις, 2005), Αρχείο εφημερίδων.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
