Μόνο ηλεκτρονικοί διαγωνισμοί για παραλίες, αυστηροί έλεγχοι και πρόστιμα

Αλλάζουν όλα στην αξιοποίηση των παραλιών της χώρας, στον απόηχο του λεγόμενου «κινήματος της ξαπλώστρας» του περασμένου καλοκαιριού, καθώς το υπουργείο Οικονομικών καθιερώνει κεντρικούς, ηλεκτρονικούς διαγωνισμούς με ευθύνη της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου, αφαιρώντας τις σχετικές αρμοδιότητες από τους δήμους και καθιερώνει έλεγχο παραβάσεων με καταγγελίες πολιτών ή ακόμη και με drones και με πολύ υψηλά πρόστιμα για τους παραβάτες. Επίσης, για πρώτη φορά καθιερώνονται οι λεγόμενες «απάτητες» παραλίες, όπου θα απαγορευθεί εντελώς η τοποθέτηση ομπρελών και καθισμάτων.

Παρουσιάζοντας το νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, ο Κωστής Χατζηδάκης τόνισε ότι πρόκειται για παρεμβάσεις που εκλογικεύουν το καθεστώς αξιοποίησης των παραλιών, με σεβασμό στο περιβάλλον, έλεγχο από τους πολίτες και διαφάνεια. Ο υπουργός υπογράμμισε ότι υπάρχει μια απαράδεκτη κατάσταση με τα ομπρελοκαθίσματα, που έγινε περισσότερο διακριτή το περασμένο καλοκαίρι με το «κίνημα της ξαπλώστρας». «Το "κίνημα" είχε δίκιο», είπε χαρακτηριστικά, σημειώνοντας ότι διενεργήθηκαν 4.500 έλεγχοι και διαπιστώθηκαν παραβάσεις σε 1.750 περιπτώσεις.

«Παρότι γνώριζαν ότι το Δημόσιο δεν αστειεύεται, παρανομούσαν», σημείωσε ο κ. Χατζηδάκης για τους επιχειρηματίες που ελέγχθηκαν και βρέθηκαν να παρανομούν. Έκανε λόγο, επίσης, για αδυναμία συντονισμού του υπουργείου Οικονομικών με τους δήμους για την ανταλλαγή πληροφοριών και την επιβολή της νομιμότητας, ασκώντας κριτική και στο θεσμικό πλαίσιο, που έχει,όπως είπε, αντιφατικές ρυθμίσεις.

Ανέφερε χαρακτηριστικά την ύπαρξη πολλαπλών αρμοδιοτήτων (Κτηματική Υπηρεσία, ΕΤΑΔ, δήμοι), που μπερδεύουν και τους παραχωρησιούχους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, γίνονταν προφορικές παραχωρήσεις παραλιών από δήμους και μάλιστα εκ των υστέρων, δηλαδή αφού είχε γίνει η εκμετάλλευση από τους ιδιώτες, κάτι που δεν τιμά μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα, όπως τόνισε. Επίσης, χαρακτήρισε αναποτελεσματικό το σύστημα επιβολής της νομιμότητας που δεν τρομάζει όσους έχουν ροπή στην παρανομία.

Σημείωσε, επιπλέον, μια χαρακτηριστική περίπτωση αντιφατικής ρύθμισης, που έγινε το 2019, με την οποία απαγορεύθηκε η αξιοποίηση του λεγόμενου παλαιού αιγιαλού, τη στιγμή που στον νέο αιγιαλό (πιο κοντά στη θάλασσα) επιτρέπεται η αξιοποίηση. Έτσι, σε ορισμένες παραλίες γινόταν εντατική αξιοποίηση στο ένα σκέλος τους, ενώ απαγορευόταν εντελώς στο άλλο.

Το νέο θεσμικό πλαίσιο που θα καθιερωθεί με το νομοσχέδιο έχει πέντε βασικές παραμέτρους.

1. Διαβάθμιση προστασίας: Καθιερώνεται μια νέα έννοια, οι απάτητες παραλίες, σε συνέχεια αντίστοιχης ρύθμισης για τις απάτητες βουνοκορφές. Σε αυτές τις παραλίες, τις οποίες θα προσδιορίσει το υπουργείο Περιβάλλοντος, δεν θα επιτρέπονται καθίσματα ή άλλη εμπορική δραστηριότητα, ενώ ο παλαιός αιγιαλός θα είναι κοινόχρηστος, χωρίς να επιτρέπεται οποιαδήποτε εμπορική δραστηριότητα. Το θέμα θα ρυθμισθεί πλήρως όταν εκδοθεί το προεδρικό διάταγμα για τις περιοχές Natura, αλλά θα γίνουν από φέτος παρεμβάσεις. Η ρύθμιση για την οριζόντια απαγόρευση αξιοποίησης του παλαιού αιγιαλού καταργείται και ορίζεται ότι θα είναι ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου, όπου την ευθύνη αξιοποίησης θα έχει η Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου. Θα υπάρχει πλαφόν στο εμβαδόν για τις παραχωρήσεις: το ανώτερο τμήμα που θα μπορεί να αξιοποιεί ο ιδιώτης θα είναι 500 τ.μ. και όχι πάνω από το 50% του συνολικού εμβαδού του αιγιαλού (στις παραλίες Natura το ανώτατο όριο θα είναι 30%). Σε κάθε επιμέρους παραχώρηση (μπορεί σε μία παραλία να είναι τρεις ή τέσσερις) οι ομπρέλες και ξαπλώστρες θα καλύπτουν μέχρι 60% του εμβαδού και 30% στις Natura ή 0% στις απάτητες.
2. Ηλεκτρονικοί διαγωνισμοί από την Κτηματική Υπηρεσία: Η ηλεκτρονική διαδικασία παραχώρησης παραλιών θα γίνεται από την Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου και όχι από τους δήμους, δηλαδή η ευθύνη μεταφέρεται εξολοκλήρου στο υπουργείο Οικονομικών για να μην υπάρχουν «καθυστερήσεις και ψιθυρολογίες», όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ. Χατζηδάκης. Θα υπάρχει αυτόματη καταγραφή αιγιαλών, τα πολύγωνα που θα οριοθετούν τις παραχωρούμενες θέσεις και τιμή εκκίνησης που θα καθορίζεται με νέα μεθοδολογία. Θα διαμορφώνεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες συν τους ειδικούς συντελεστής βαρύτητας ανά περιοχή. Τα τεύχη του διαγωνισμού και οι συμβάσεις θα είναι τυποποιημένα, ώστε να γίνονται γρήγορα οι διαδικασίες. Οι χρόνοι ισχύος των συμβάσεων θα μπορούν να φθάνουν τα τρία χρόνια. Η διαδικασία του διαγωνισμού θα ολοκληρώνεται κάθε χρόνο ως τις 31 Μαρτίου, ενώ ειδικά φέτος μέχρι τις 15 Μαΐου.
3. Καθιέρωση υποχρεώσεων παραχωρησιούχων: Οι παραχωρησιούχοι θα έχουν υποχρέωση για τακτικό καθαρισμό της παραλίας, που σήμερα είναι υποχρέωση των δήμων, οι οποίοι όμως δεν κάνουν σωστά τη δουλειά. Θα έχουν την υποχρέωση εγκατάστασης ντους και αποδυτηρίων για τους λουόμενους, ενώ προβλέπεται εγκατάσταση sea tracks για άτομα με αναπηρία με ευθύνη των δήμων. Σχετικά με τους ναυαγοσώστες, την υποχρέωση θα έχουν οι δήμοι, αλλά αν δεν την εκπληρώνουν θα μεταφέρεται στους παραχωρησιούχους και τα έξοδά τους θα καλύπτονται με συμψηφισμό στο τίμημα της παραχώρησης. Θα είναι υποχρεωτική, όπως και σήμερα, η ανάρτηση πινακίδας με συντεταγμένες και την απόφαση παραχώρησης. Πάνω στην πινακίδα, θα υπάρχει QR code για να ελέγχει ο λουόμενος με το κινητό του αν τηρούνται οι όροι της σύμβασης και να υποβάλλονται ηλεκτρονικές καταγγελίες.
4. Έλεγχοι με αξιοποίηση σύγχρονης τεχνολογίας: Για τον έλεγχο εφαρμογής του νόμου, σημαντικό ρόλο θα έχει η νέα εφαρμογή για smartphones που έχει αναπτύξει το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που θα επιτρέπει σε κάθε πολίτη να σαρώνει το QR Code της παραλίας και να διαπιστώνει αν υπάρχουν παρανομίες για να τις καταγγέλλει. Κάθε πολίτης θα έχει, εξάλλου, πρόσβαση σε ειδικό μητρώο των συμβάσεων παραχώρησης, όπου θα υπάρχουν όλα τα δεδομένα κάθε σύμβασης με φωτογραφίες και γεωχωρικά δεδομένα. Το υπουργείο σκοπεύει να χρησιμοποιήσει και drones για να εποπτεύει τις παραλίες αποτελεσματικότερα. Οι έλεγχοι θα γίνονται κατά το πρότυπο των ελέγχων που έγιναν το περασμένο καλοκαίρι στη Μύκονο, από μεικτά κλιμάκια του υπουργείου, των δήμων και της ΕΛΑΣ με εποπτεία εισαγγελέα ή στελέχους της Κτηματικής Υπηρεσίας.
5. Παραβάσεις και ποινές: Για την κατάληψη παραλίας χωρίς σύμβαση, σε 48 ώρες θα εκδίδεται πράξη απομάκρυνσης. Για σοβαρές παραβάσεις από παραχωρησιούχο, προβλέπεται άμεση καταγγελία της σύμβασης. Τα πρόστιμα που θα επιβάλλονται θα είναι υψηλά, καθώς θα προσδιορίζονται με βάση το ποσό που πληρώνει ή θα πλήρωνε ένας παραχωρησιούχος με βάση την τιμή εκκίνησης του διαγωνισμού για μια παραλία. Όταν υπάρχουν παραβάσεις από παραχωρησιούχο, το πρόστιμο θα είναι έως και τετραπλάσιο της τιμής εκκίνησης του διαγωνισμού, ενώ σε περίπτωση αυθαίρετης κατάληψης το πρόστιμο θα είναι και πάλι έως τετραπλάσιο της τιμής εκκίνησης. Με άλλα λόγια, οι παραβάτες θα πληρώνουν ποσά που θα αντιστοιχούν σε ό,τι θα πλήρωναν αν εκμεταλλεύονταν την παραλία με νόμιμη σύμβαση έως και για τέσσερα χρόνια.