UBS: Γιατί φρέναρε η ανάπτυξη το 2023, τι προβλέπεται για το 2024

Η ελληνική οικονομία μπορεί να μην κατόρθωσε να επιτύχει τους στόχους που είχε θέσει το οικονομικό επιτελείο το 2023, αλλά οι τάσεις στα μακροοικονομικά μεγέθη παραμένουν θετικές για το τρέχον έτος, όπως εκτιμά σε ανάλυσή της η UBS. 

Ο ελβετικός όμιλος προχωρά σε υποβάθμιση της εκτίμησής του για την ανάπτυξη του 2024 στο 2,5% από 3% πριν, παραμένοντας, όμως, πολύ πιο αισιόδοξος από τον μέσο όρο των αναλυτών που τοποθετεί την πρόβλεψή του στο 1,5%. 

Αδύναμη η ανάπτυξη του 2023

Όπως σημειώνει η ανάπτυξη το 2023 έφθασε στο 2% από 5,6% που ήταν το 2022. Στο δ’ τρίμηνο του περασμένου έτους και σε τριμηνιαία βάση ο ρυθμός διαμορφώθηκε στο 0,2%. Υπάρχουν δύο βασικές αιτίες, σύμφωνα με τη UBS, γι’ αυτήν την πορεία: 

1. Πρώτη το γεγονός ότι οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου υποχώρησαν 2,6% στο δ’ τρίμηνο του 2023, με αποτέλεσμα ο σχηματισμός κεφαλαίου να ενισχυθεί μόλις 4% το 2023 από 11,75 το 2024. Αν και είναι αρκετά δύσκολο να διαπιστωθούν οι ακριβείς αιτίες γι’ αυτήν την πορεία, εκτιμάται ότι σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η αργή εισροή κεφαλαίων από τα κεφάλαια της ΕΕ. Επιπρόσθετα αν και οι εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων παρέμειναν ισχυρές στα 4,5 δισ. ευρώ, με τον τομέα του Real Estate να έχει τη μεγαλύτερη συμβολή, δεν κατόρθωσαν να «ισοφαρίσουν» το επίπεδο των 7,5 δισ. που καταγράφηκε το 2022. 
2. Δεύτερη το γεγονός ότι η κατανάλωση ενισχύθηκε 1,8% το 2023 και κατά 1,4% σε τριμηνιαία βάση στο δ’ τρίμηνο του περασμένου έτους, ενώ η αύξηση των πραγματικών μισθών έφθασε στο 3%. Το γεγονός ότι ο πληθωρισμός τροφίμων διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στο 11,7% το 2023 -δηλαδή 3 φορές υψηλότερα από τον γενικό δείκτη- πιθανώς έχει συμβάλει στη «μαζεμένη» διάθεση των καταναλωτών. 

Η εκτίμηση για το 2024 

Όπως προαναφέρθηκε η UBS μειώνει την εκτίμηση για την ανάπτυξη στο 2,5% και σημειώνει ότι το carry over της ανάπτυξης για φέτος είναι μικρό, κοντά στις 30 μονάδες βάσης. Υπάρχουν τρεις βασικοί πυλώνες στους οποίους θα στηριχθεί η ανάπτυξη της οικονομίας: 

• Ο τουρισμός, ο οποίος το 2023 είχε ένα έτος – ρεκόρ, με εισπράξεις 20,5 δισ. ευρώ. 
• Ηπιότερος πληθωρισμός που θα στηρίξει την κατανάλωση. 
• Μεγαλύτερα οφέλη από τα κεφάλαια της ΕΕ, καθώς εκτιμάται ότι θα υπάρξει εισροή 6,9 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. 

Σημειώνεται ακόμη ότι το 2024 έχει ξεκινήσει με μεικτά μηνύματα για την οικονομία, καθώς ΡΜΙ και βιομηχανική παραγωγή έχουν ενισχυθεί, αλλά η επιχειρηματική εμπιστοσύνη έχει υποχωρήσει. 

Η εικόνα των μακροοικονομικών δεδομένων 

Θετικά εκτιμάται ότι θα κινηθούν τα μακροοικονομικά δεδομένα, καθώς υπάρχει: 

• ικανότητα αξιοποίησης των κονδυλίων της ΕΕ (τα διαθέσιμα κονδύλια Ταμείου Ανάκαμψης είναι κοντά στα 40 δισ. ευρώ ή 18% του ΑΕΠ), 
• ισχυρός τουρισμός, 
• χαμηλός πληθωρισμός με τον πληθωρισμό των τροφίμων να παρουσιάζει πλέον πτωτική τάση, 
• πειθαρχημένη δημοσιονομική εκτέλεση του προϋπολογισμού και 
• ικανότητα των τραπεζών να αυξήσουν τη δανειοδότηση με δεδομένο τα δάνεια του RRF (μόνο το 60 % περίπου των ληφθέντων δανείων RRF ύψους 7 δισ. ευρώ χρησιμοποιήθηκαν για νέες συμβάσεις δανειοδότησης). 

Εκτιμάται ότι οι παράγοντες αυτοί έχουν πιθανώς συμβάλει στην πρόσφατη επιτυχία της Ελλάδας τόσο στις αγορές (ΑΜΚ του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, έσοδα ύψους 1,4 δισ. ευρώ από placement του ΤΧΣ στην Τράπεζα Πειραιώς) όσο και στη δημιουργία εσόδων ύψους 4 δισ. ευρώ από την πώληση ομολόγων 10ετούς διάρκειας. Οι βασικοί κίνδυνοι για τις μακροοικονομικές προοπτικές είναι παρόμοιοι με αυτούς που υλοποιήθηκαν το 2023: καθυστερήσεις στις εισροές κονδυλίων της ΕΕ, κλονισμοί στον πληθωρισμό και ασθενέστερο εξωτερικό περιβάλλον.

Εκτιμήσεις για πληθωρισμό 

Ο πληθωρισμός ήταν ήδη υποτονικός το 2023 στο 3,5% στην Ελλάδα χάρη στη μείωση των τιμών της ενέργειας για τα νοικοκυριά. Ωστόσο, ο ΔΤΚ επιταχύνθηκε προσωρινά εκ νέου το 4ο τρίμηνο του 2023 λόγω των επιπτώσεων των πλημμυρών στον πληθωρισμό των τροφίμων και ορισμένων επιδράσεων βάσης στις τιμές της ενέργειας. Έκτοτε, η κυβέρνηση ανακοίνωσε διάφορες παρεμβάσεις για τον έλεγχο του πληθωρισμού των τιμών στα σούπερ μάρκετ.

Ο μηνιαίος πληθωρισμός των τροφίμων έχει αρχίσει να επιβραδύνεται (Ιανουάριος: +0,5% σε μηνιαία βάση., Φεβρουάριος: -0,1% σε μηνιαία βάση) και σε ετήσια βάση υποχώρησε στο 6,7% τον Φεβρουάριο - που είναι η πιο αργή πορεία από τον Ιανουάριο του 2022. Επιπλέον, τα φθηνότερα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας βοηθούν επίσης τις προοπτικές.

Από την άλλη πλευρά, σημειώνεται ότι ο εποχικά διορθωμένος πυρήνας του πληθωρισμού (βάσει του ΕνΔΤΚ) επιταχύνθηκε σε περίπου 4,5% -σε τριμηνιαία βάση- τον Φεβρουάριο, που είναι ο ταχύτερος ρυθμός από τον Μάιο του 2023. Αυτό αντανακλά τον σχετικά «επίμονο» πληθωρισμό υπηρεσιών (κυρίως εστιατόρια και ξενοδοχεία, αλλά και αναψυχή). Αναμένεται μέσος πληθωρισμός 2,5% το 2024, με τον ΔΤΚ στο τέλος του έτους να πέφτει κοντά στο 2%. Η Τράπεζα της Ελλάδος τόνισε πρόσφατα ότι βλέπει τρεις βασικούς λόγους για τις σχετικά αυξημένες τιμές σε ορισμένα προϊόντα στην Ελλάδα: α) ολιγοπωλιακές δομές, β) μεγάλη παραοικονομία και γ) προτίμηση στα επώνυμα προϊόντα.

Η τάση στα δημοσιονομικά

Ο προϋπολογισμός σε ταμειακή βάση κατέγραψε συνολικό έλλειμμα -3,8 δισ. ευρώ (-1,7% του ΑΕΠ) με το πρωτογενές πλεόνασμα να αυξάνεται σε 3,9 δισ. ευρώ (1,7% του ΑΕΠ) έναντι στόχου για πρωτογενές έλλειμμα -0,9 δισ. ευρώ. Ο επίσημος στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα με βάση τα δεδομένα ήταν 1,1% του ΑΕΠ πέρυσι. 

Η υπεραπόδοση είναι πιθανό να είναι μικρότερη από ό,τι για τα δεδομένα με βάση τα ταμειακά διαθέσιμα, δεδομένων των λογιστικών ζητημάτων σχετικά με την πληρωμή του Ταμείου Ανάκαμψης ύψους 1,7 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο και το χρονοδιάγραμμα ορισμένων μεταβιβάσεων. Μέχρι στιγμής, τον Ιανουάριο του 2024 το πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού έφθασε τα 2,3 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας τον στόχο του Ιανουαρίου ύψους 1,1 δισ. ευρώ - αν και πάλι η διαφορά των δεδομένων σε ταμειακή βάση σημαίνει ότι ένα μεγάλο μέρος της υπεραπόδοσης είναι μεθοδολογικό. 

Ωστόσο, εκτιμάται ότι είναι πιθανό να ξεπεραστεί και ο φετινός στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα στο επίπεδο 2,1%. Το δημόσιο χρέος είναι πιθανό να έχει μειωθεί κάτω από το 160% του ΑΕΠ πέρυσι και αναμένεται περαιτέρω μείωση στο 152% του ΑΕΠ το 2024. Οι αποδόσεις των 10ετών ελληνικών κρατικών ομολόγων έχουν περιορίσει το spread έναντι των ισπανικών κρατικών ομολόγων σε επίπεδα κάτω των 10 μ.β. πρόσφατα. Το επόμενο σημαντικό γεγονός είναι η αξιολόγηση από τον οίκο Moody's στις 15 Μαρτίου, δεδομένου ότι πρόκειται για τον μοναδικό σημαντικό οίκο που δεν έχει δώσει την επενδυτική βαθμίδα στη χώρα.