Καλό, αλλά λίγο το πακέτο του Eurogroup, αναζητούνται νέες πηγές ρευστού

Πονοκέφαλος, «γλυκόπικρη γεύση» και αγωνία για την επόμενη ημέρα συνθέτουν το σκηνικό στο οικονομικό επιτελείο μετά την απόφαση του Eurogroup για τη χρηματοδοτική δύναμη πυρός στη μάχη κατά της πανδημίας.

«Σημαντικό βήμα, αλλά δεν ενθουσιαζόμαστε. Δεν έχει χαθεί η ελπίδα για την ενεργοποίηση ισχυρότερων εργαλείων» έλεγε χαρακτηριστικά κυβερνητική πηγή, υπογραμμίζοντας με έμφαση ότι το γραπτό κείμενο της συμφωνίας των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης περιέχει ασάφειες και θολά σημεία.

Σύμφωνα με την αξιολόγηση των στελεχών του υπουργείου Οικονομικών, στα θετικά είναι η χρήση των τριών μηχανισμών ρευστότητας δηλαδή του ESM, του ειδικού ταμείου της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων που ανοίγουν τη στρόφιγγα για ζεστό χρήμα 540 δισ. ευρώ στην ευρωπαϊκή οικονομία.

Με βάση τις πρώτες εκτιμήσεις αφού δεν έχουν αποσαφηνιστεί οι προϋποθέσεις, το χρονοδιάγραμμα και τα κριτήρια για την κατανομή του πακέτου στις χώρες της ευρωζώνης το ελάχιστο ποσό που αναλογεί στην Ελλάδα κυμαίνεται στα 6 δις. ευρώ, που αντιστοιχεί περίπου στο 1% του συνολικού προγράμματος.

Αναλυτικότερα:

• 3,8 -4 δισ. ευρώ θα προέλθουν από την προληπτική πιστωτική γραμμή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας η οποία δεν θα συνοδεύεται από αυστηρούς όρους, προαπαιτούμενα και εποπτεία εφόσον τα χρήματα αυτά αποδεδειγμένα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά και μόνο για την στήριξη υγειονομικών δράσεων κατά της πανδημίας.
• 1 δισ. ευρώ τουλάχιστον από το πρόγραμμα SURE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συνολικού ύψους 100 δισ. ευρώ, που θα χρηματοδοτήσει προγράμματα απασχόλησης και εισοδηματικών ενισχύσεων για εργαζόμενους που μένουν απλήρωτοι λόγω της οικονομικής καραντίνας.  Θα πρέπει να επισημανθεί ότι όπως προκύπτει από τα ψιλά γράμματα της απόφασης του Eurogroup την πρώτη χρονιά στο πρόγραμμα θα υπάρχει πλαφόν 10 δισ. ευρώ, από τα οποία τα περισσότερα θα κατευθυνθούν στις τρεις μεγαλύτερες πληττόμενες χώρες, τη Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία. Το ποσό του 1 δισ. ευρώ που αναλογεί για αυτή τη περίοδο στην Ελλάδα δεν επαρκεί για να καλύψει ούτε για ένα μήνα το δημοσιονομικό κόστος του ειδικού επιδόματος των 800 ευρώ και της επιδότησης των ασφαλιστικών εισφορών που ανέρχεται σε περίπου 2,6 δισ. ευρώ για το πρώτο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου και τον Απρίλιο.
• 1 δισ. ευρώ κατ’ ελάχιστον από το τρίτο δίχτυ ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ύψους 200 δισ. ευρώ που θα διοχετευθεί στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με τη μορφή χαμηλότοκων δανείων με μεγάλη διάρκεια αποπληρωμής.

Από κει και πέρα αρχίζουν τα προβλήματα. Ακόμα και αν μεγαλώσει το μερίδιο συμμετοχής της Ελλάδας στα παραπάνω προγράμματα όταν εξειδικευτούν οι όροι, τα κονδύλια είναι αισθητά χαμηλότερα από τις  χρηματοδοτικές ανάγκες για την επούλωση των πληγών από τον κορονοϊό.

Ο λογαριασμός για τις εισοδηματικές ενισχύσεις, τις ασφαλιστικές εισφορές, τις αναστολές πληρωμών χρεών στο Δημόσιο, τις έκτακτες εκπτώσεις και τις υπόλοιπες διευκολύνσεις σε επιχειρήσεις και εργαζόμενους φθάνει τα 6,8 δισ. ευρώ έως το τέλος Απριλίου και επέκταση τους για τους επόμενους δύο μήνες ανεβάζει το συνολικό κόστος στα 14 δισ. ευρώ.

«Δεν επιστρέφουμε σε μνημόνια»

Ο δρόμος για άντληση επιπλέον ρευστότητας από τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία είναι γεμάτος παγίδες και κινδύνους αφού, όπως αφήνουν να εννοηθεί οι εταίροι, «πρόσθετες ενέσεις» θα συνοδεύονται με μνημονιακούς όρους και σκληρά ανταλλάγματα.

Με βάση τα συμφωνηθέντα στο Eurogroup, προσφυγή στη δεύτερη γραμμή χρηματοδότησης από τον ESM για δημοσιονομικές παρεμβάσεις πέραν της στήριξης του τομέα της υγείας, σημαίνει την επιβολή ενός νέου τύπου μνημονίου που θα εμπεριέχει επώδυνες για την κοινωνία δεσμεύσεις, τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και ελέγχους από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. 

Αν και το τοπίο με τις δύο προληπτικές πιστωτικές γραμμές του ESM αναμένεται να ξεκαθαρίσει τις επόμενες ημέρες, το οικονομικό επιτελείο αποκλείει οποιαδήποτε κίνηση προς τον ESM που θα βάλει τη χώρα σε μνημονιακές περιπέτειες, εκτός και αν αλλάξει ο κανονισμός και τεθεί ως μοναδικός όρος η αξιοποίηση των χρημάτων μόνο για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων από την πανδημία.

Δίνοντας το στίγμα του κυβερνητικού σχεδιασμού ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας αναφερόμενος στην απόφαση του Eurogroup ξεκαθάρισε ότι «δεν υπάρχει θέμα επιστροφής της χώρας στα μνημόνια με τα σημερινά δεδομένα».

Σύμφωνα με τα αρμόδια στελέχη, ακόμα και αν η κρίση παραταθεί και η δημοσιονομική πίεση ενταθεί θα εξαντληθούν όλα τα εναλλακτικά εργαλεία χρηματοδότησης για να αποφευχθεί πάση θυσία η προσφυγή σε πιστωτική γραμμή ενισχυμένης εποπτείας από τον ESM.

Οι «χρυσές εφεδρείες»

Στις «χρυσές εφεδρείες» για την απορρόφηση των οικονομικών κραδασμών περιλαμβάνονται:

• Το μαξιλάρι των ταμειακών διαθεσίμων του δημοσίου ύψους 20 δισ. ευρώ, που αποτελούν αποθεματικά των φορέων της γενικής κυβέρνησης και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για έκτακτες καταστάσεις. Πρόκειται για συμφωνίες repoς που του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους με τους αρμόδιους φορείς. Υπενθυμίζεται ότι ποσό 16 δισ. ευρώ από τον «κουμπαρά» είναι δεσμευμένο για το χρέος και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κανένα άλλο σκοπό χωρίς άδεια των εταίρων.
• Νέα έξοδος στις αγορές μέσα στον Μάιο με 10ετές ομόλογο με στόχο την άντληση περί τα 2 με 2,5 δισ. ευρώ έτσι ώστε να ανέβει η στάθμη της δεξαμενής των διαθεσίμων. Αν και η κίνηση δεν είναι χωρίς ρίσκο, καθώς αναμένεται να υπάρξει συνωστισμός κρατών για την έκδοση ομολόγων, ωστόσο τα χαμηλά επιτόκια αποτελούν δέλεαρ για το δανεισμό του δημοσίου σε αυτή τη συγκυρία.
• Επιστροφή των κερδών ύψους 650 εκατ. ευρώ από τα ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους οι κεντρικές τράπεζες. Λόγω των έκτακτων συνθηκών η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι θα απλοποιηθούν οι διαδικασίες της νέας αξιολόγησης και τα χρήματα θα επιστραφούν χωρίς αστερίσκους από τους θεσμούς.
• Αναστολή της πληρωμής των τόκων για τα ευρωπαϊκά δάνεια για ένα χρόνο, πράγμα που θα απελευθερώσει δημοσιονομικό χώρο 5 δισ. ευρώ (για να γίνει αυτό χρειάζεται άδεια από το Eurogroup).

Επίσης η ελληνική πλευρά ποντάρει σε ενίσχυση της ρευστότητας από το Ταμείο Ανάκαμψης (Recovery Fund), το οποίο ενέκριναν οι 19 και το οποίο με βάση την διατύπωση στο κείμενο του Eurogroup θα χρηματοδοτηθεί από «καινοτόμα χρηματοοικονομικά εργαλεία» με εμπλοκή και της ΕΤΕπ. Ωστόσο οι όροι χρήσης ο τρόπος και το χρονοδιάγραμμα λειτουργίας του Ταμείου παραμένουν στον αέρα και προς το παρόν στο υπουργείο Οικονομικών κρατούν μικρό καλάθι.