Παρά το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον για έργα αποθήκευσης ενέργειας, το θεσμικό και ρυθμιστικό πλαίσιο παραμένει ασταθές και υπό διαμόρφωση, προκαλώντας καθυστερήσεις και εμπόδια που δυσκολεύουν τις υφιστάμενες επενδύσεις και αποθαρρύνουν τις νέες.
Η αδυναμία αποθήκευσης της παραγόμενης ενέργειας οδηγεί σε περικοπές παραγωγής και εμφάνιση αρνητικών τιμών, με αποτέλεσμα το υφιστάμενο μοντέλο ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) να έχει φτάσει σε τέλμα, απειλώντας τη βιωσιμότητα και την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου.
Όπως επισημάνθηκε από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στο περιθώριο του 7ου Renewable Storage Forum του energy press, απαιτείται άμεση λήψη αποφάσεων που θα διαμορφώσουν ένα νέο, σταθερό πλαίσιο για την παραγωγή, την αποθήκευση και τη μεταφορά της πράσινης ενέργειας, ώστε οι ΑΠΕ και οι μπαταρίες να λειτουργούν συμπληρωματικά και αποδοτικά, διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα του ηλεκτρικού συστήματος.
Στα 50 GW τα νέα αιτήματα σύνδεσης
Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ, Μάνος Μανουσάκης, τα νέα αιτήματα σύνδεσης φτάνουν τα 50 GW, δηλαδή 43,5 GW φωτοβολταϊκά και 6,5 GW αιολικά.
«Αυτή τη στιγμή, υπάρχει ανισορροπία μεταξύ της ζήτησης και της προσφοράς, καθώς ήδη 33 GW λειτουργούν ή έχουν όρους σύνδεσης, όταν το ΕΣΕΚ προβλέπει περίπου 27 GW», εξήγησε.
Ο κ. Μανουσάκης επισήμανε την ανάγκη ρεαλιστικής προσέγγισης, με βάση τη ζήτηση και τις δυνατότητες εξαγωγών που δημιουργούν οι νέες διασυνδέσεις, και τόνισε ότι «η αποθήκευση θα λειτουργήσει ως καταλύτης, καθώς μετατοπίζει το φορτίο και απορροφά τη βραδινή αιχμή».
«Η αποθήκευση θα αυξήσει έμμεσα τη ζήτηση και θα βοηθήσει στη βελτίωση της ισορροπίας του συστήματος», επισήμανε.
Μάλιστα, ο κ. Μανουσάκης ανέφερε ότι «υπάρχουν θετικές εξελίξεις και ευθυγράμμιση μεταξύ του ΑΔΜΗΕ και των Φορέων Σωρευτικής Εκπροσώπησης ως προς την ανάγκη να γίνουν πρόσθετα τεχνικά βήματα για τη διασφάλιση της ευστάθειας».
Βέβαια, όπως τόνισε «η πρόοδος είναι σημαντική, υπό την προϋπόθεση ότι θα επιταχυνθούν οι αναγκαίες ρυθμιστικές και νομοθετικές προσαρμογές».
Το χωροταξικό και οι όροι σύνδεσης
Ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκος Τσάφος, αναφερόμενος στο χωροταξικό των ΑΠΕ, εξήγησε ότι σήμερα υπάρχουν 60 GW αδειοδοτημένων φωτοβολταϊκών και 16 GW αιολικών, που δεν εντάσσονται στο νέο χωροταξικό σχέδιο, το οποίο αφορά αποκλειστικά νέα έργα.
Για τα φωτοβολταϊκά αναμένονται περιορισμοί στη χωροθέτηση, ενώ για τα αιολικά εξετάζονται νέα σημεία εγκατάστασης με καλύτερο δυναμικό και οικονομίες κλίμακας.
Μιλώντας για το μείζον ζήτημα της έκδοσης νέων όρων σύνδεσης, εξήγησε ότι δεν υπάρχει απάντηση με ναι ή όχι για το αν θα δοθούν, ενώ ανέφερε ότι με βάση τα νούμερα αδειοδοτημένων έργων στη χώρα και τη μέση κατανάλωση, το ενδιαφέρον είναι μη ρεαλιστικό σε σχέση με τις ανάγκες.
Σε ότι αφορά την ισορροπία μεταξύ των τεχνολογιών ΑΠΕ, αναφέρθηκε στη ανάγκη ενίσχυσης των αιολικών, κάτι που ωστόσο δεν θα είναι εύκολο να εφαρμοστεί στην πράξη. Για τον ίδιο, το βασικό ζήτημα είναι να τεθεί ένα πλαίσιο για ευέλικτες συμβάσεις.
Προ των πυλών ο Μηχανισμός Αντιστάθμισης Περικοπών
Τόσο ο κ. Τσάφος όσο και η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ, Δέσποινα Παληαρούτα, επιβεβαίωσαν ότι ο Μηχανισμός Αντιστάθμισης Περικοπών ΑΠΕ βρίσκεται στην τελική φάση προετοιμασίας και αναμένεται πριν το τέλος του έτους.
Σύμφωνα με την ΓΓ του ΥΠΕΝ, έχει γίνει η τεχνική διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους με το Υπουργείο να έχει καταλήξει πλέον στο τελικό σχέδιο της Υπουργικής Απόφασης.
Μάλιστα, η Υπουργική Απόφαση προσανατολίζεται στην ισότιμη, όσο το δυνατόν, συνεισφορά του συνόλου της αγοράς στις υποχρεώσεις περικοπών, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο αποζημίωσης σε περιπτώσεις υπέρμετρης επιβάρυνσης καθώς και το μέτρο αναδρομικής ισχύος.
Πιέζει το Ταμείο Ανάκαμψης, κίνδυνος να χαθεί η χρηματοδότηση
Ο Νίκος Τσάφος αναφέρθηκε και στα έργα μπαταριών που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης, επισημαίνοντας ότι «είμαστε σε μια συνεχή προσπάθεια να εκπληρώσουμε τις υποχρεώσεις μας έως το καλοκαίρι του 2026».
Παραδέχθηκε πως υπάρχουν καθυστερήσεις, αλλά διαβεβαίωσε ότι «η αποθήκευση προχωράει καλύτερα απ’ ότι πριν έξι μήνες».
Ωστόσο, ξεκαθάρισε ότι δεν προβλέπεται νέα παράταση προθεσμιών για τα έργα που έχουν ενταχθεί στους διαγωνισμούς. «Αν αρχίσουμε να δίνουμε παρατάσεις, θα βγούμε εκτός των χρονοδιαγραμμάτων του Ταμείου Ανάκαμψης», τόνισε.
Η κ. Παληαρούτα, υπογράμμισε ότι οι ΑΠΕ καλύπτουν πλέον πάνω από το 50% του εθνικού ενεργειακού μίγματος, γεγονός που θέτει νέες προκλήσεις για το δίκτυο.
«Η μετάβαση μάς έχει φέρει σε ένα σταυροδρόμι με σημαντικές προκλήσεις: περικοπές, αρνητικές τιμές, πρόσβαση στο σύστημα. Η αποθήκευση είναι μονόδρομος», είπε χαρακτηριστικά, ενώ απαρίθμησε μία σειρά από προγράμματα που προωθούνται αυτή την περίοδο και απαντούν στην ανάγκη για ευελιξία αλλά και στα 200 εκατ. ευρώ χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης για έργα αποθήκευσης, με στόχο την επίτευξη των στόχων του ΕΣΕΚ έως το 2030.
Η ίδια διαβεβαίωσε την αγορά ότι είναι ανοικτή για συζήτηση ώστε να τεθούν προτεραιότητες. «Είμαι εδώ να συζητήσω μαζί σας, να δούμε ποιο είναι το θεσμικό πλαίσιο που μπορούμε να αλλάξουμε. Δεσμεύομαι ότι τα πράγματα θα προχωρήσουν με πιο γρήγορο ρυθμό και ζητάμε να μας βοηθήσετε να θέσουμε τις προτεραιότητες», είπε χαρακτηριστικά.
Η υπερπαραγωγή ΑΠΕ φέρνει αρνητικές τιμές
Την έντονη ανησυχία του για την πορεία της αγοράς ΑΠΕ στην Ελλάδα εξέφρασε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ), Στέλιος Λουμάκης, επισημαίνοντας ότι η υπερσυσσώρευση νέων φωτοβολταϊκών έργων χωρίς παράλληλη ανάπτυξη επαρκών υποδομών αποθήκευσης ενέργειας, δημιουργεί δομικές στρεβλώσεις και πιέσεις στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας.
Σύμφωνα με την ανάλυση του Συνδέσμου, η οποία βασίζεται σε στοιχεία του τελευταίου δωδεκαμήνου, η αγορά οδεύει προς μια συστηματική πτώση των μεσημεριανών τιμών. Ειδικότερα, για κάθε 1.000 MW νέων φωτοβολταϊκών που προστίθενται στο σύστημα ετησίως, η μέση μεσημεριανή τιμή ρεύματος μειώνεται κατά 10 ευρώ ανά MWh.
Ακόμη κι αν εγκατασταθεί ισόποση αποθήκευση, η αρνητική επίδραση απορροφάται μόνο κατά το ήμισυ – δηλαδή η πτώση περιορίζεται στα -5 ευρώ/MWh.
Αν, επιπλέον, προστεθούν 500 MW αιολικών, η μέση τιμή μπορεί να φτάσει στα -7,5 ευρώ/MWh, ενώ η αύξηση της ζήτησης αρκεί απλώς για να τη συγκρατήσει γύρω στα -5 ευρώ.
Το πρόβλημα, όπως εξήγησε ο κ. Λουμάκης, είναι ότι τα νέα έργα φωτοβολταϊκών δεν περιορίζονται στα 1.000 MW ετησίως. Αντίθετα, η δυναμική της αγοράς, σε συνδυασμό με την αυτοπαραγωγή που γνωρίζει ραγδαία ανάπτυξη, αναμένεται να οδηγήσει σε πολλαπλάσιες εγκαταστάσεις. Αυτό σημαίνει ότι η πτώση των τιμών θα είναι πολύ μεγαλύτερη και διαρκέστερη., δημιουργώντας τεράστιους κινδύνους για όσους δεν διαθέτουν καθετοποίηση.
«Η πάπια θα γίνει μπανιέρα», είπε χαρακτηριστικά, αναφερόμενος στο φαινόμενο κατά το οποίο η υπερπαραγωγή ΑΠΕ τις μεσημεριανές ώρες προκαλεί βαθιά «βουτιά» στις τιμές.
Κατά τον πρόεδρο του ΣΠΕΦ, η ελληνική αγορά οδεύει προς ένα μοντέλο όπου θα επικρατούν μόνιμα μηδενικές ή αρνητικές τιμές το μεσημέρι, με προσφορές που μπορεί να φτάνουν ακόμη και τα -500 ευρώ/MWh.
Τα συμβόλαια διαφορών και τα PPAs η λύση
Ο καθηγητής του ΕΜΠ, Παντελής Κάπρος, επεσήμανε ότι η σημερινή αγορά χαρακτηρίζεται από υψηλό ρίσκο και αποτυχημένη βασική επιλογή πολιτικής.
Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο κ. Κάπρος από το 2023 που αποφάσισε η Ε.Ε. τη νέα οδηγία για τον ηλεκτρισμό, αναγνώρισε το εν λόγω πρόβλημα και εισήγαγε τις συμβάσεις οικονομικών διαφορών (CfD) και τα διμερή συμβόλαια (PPA), τις αγορές ευελιξίας και αμοιβής ισχύος, όπως και τις διασυνδέσεις ως ενδεδειγμένες λύσεις.
Συγχρόνως η κυβέρνηση άλλαξε το βασικό δόγμα της πολιτικής, με τον τότε υπουργό, Θόδωρο Σκυλακάκη, να βάζει τέλος στα συστήματα στήριξης ώστε τα έργα να συμμετέχουν στην ελεύθερη αγορά.
Μέχρι σήμερα, όμως, η Ελλάδα δεν έχει πάρει νομοθετική πρωτοβουλία για να εφαρμόσει την οδηγία και να αλλάξει τη βασική δομή της αγοράς και επομένως δεν έχει αφαιρέσει το ρίσκο για τις επενδύσεις.
«Οι επενδυτές προσπαθούν να ανακτήσουν τα κεφάλαιά τους μέσω μιας χονδρικής αγοράς που δεν είναι σχεδιασμένη για αυτό», εξήγησε, ζητώντας την άμεση υιοθέτηση των συμβολαίων διαφορών (CfD) και των διμερών συμβολαίων (PPA).
Χωρίς αυτά, όπως είπε, η αποθήκευση δεν θα μπορέσει να γίνει επενδυτικά βιώσιμη. «Οι επενδυτές δεν μπορούν να ανακτήσουν τα κεφάλαιά τους μέσα από μια αγορά γεμάτη διακυμάνσεις. Χωρίς CfDs, το ρίσκο παραμένει τεράστιο», υπογράμμισε.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο καθηγητής Σταύρος Παπαθανασίου τόνισε πως «η Ελλάδα βιάστηκε να εγκαταλείψει τις κρατικές ενισχύσεις» και πως η αποθήκευση δεν θα μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες της αγοράς χωρίς νέα σχήματα στήριξης.
«Σε ένα τόσο ευμετάβλητο περιβάλλον, οι CfDs αποτελούν τον μόνο αξιόπιστο τρόπο εξασφάλισης επενδυτικής βιωσιμότητας», ανέφερε.
«Τα λιμνάζοντα νερά μυρίζουν»
Ο πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ), Παναγιώτης Λαδακάκος, τόνισε ότι η αγορά έχει φτάσει σε σημείο καμπής.
«Η Πολιτεία έχει καθυστερήσει. Αν δεν κινηθούμε τώρα, θα μπούμε σε λιμνάζοντα νερά και τα λιμνάζοντα νερά μυρίζουν», είπε χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, επεσήμανε ότι σειρά κρίσιμων θεμάτων από το θεσμικό πλαίσιο για τις μπαταρίες μέχρι το εθνικό σχέδιο για τα θαλάσσια αιολικά πάρκα, που παραμένουν στάσιμα, παρά την ωριμότητα των προτάσεων, ενώ κάλεσε το ΥΠΕΝ να προχωρήσει άμεσα σε θεσμοθέτηση του μηχανισμού περικοπών, της αναδιάρθρωσης του ειδικού τέλους υπέρ τοπικών κοινωνιών, και του χωροταξικού των ΑΠΕ.
Όσον αφορά τις μπαταρίες, έκανε λόγο για «παράδειγμα κακής νομοθέτησης» με ασάφειες και καθυστερήσεις που φρενάρουν την αγορά.
Oι καθυστερήσεις αποθαρρύνουν τους επενδυτές
Ο Ευάγγελος Κουράκης, Head of Energy & Infrastructure στη Koutalidis Law Firm, εξήγησε ότι ένας καλός επενδυτικός προορισμός στηρίζεται σε τρεις θεμελιώδεις αρχές: τη σταθερότητα, τη διαφάνεια και την προσαρμοστικότητα.
Ο κ. Κουράκης υπογράμμισε ότι η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα το τελευταίο διάστημα μέσω του νεου πλαισίου για την αποθήκευση, οδηγώντας σε σαφή βελτίωση του επενδυτικού κλίματος.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η επιτυχία της επόμενης φάσης θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα ελέγχου των αιτήσεων και τη διαχείριση πιθανών ενστάσεων, αλλά προειδοποίησε ότι «αν οι έλεγχοι φακέλων καθυστερήσουν, θα χαθεί πολύτιμος χρόνος».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
