Κινδυνεύει να μείνει στα χαρτιά το σχέδιο για τον East Med

Κινητικότητα τόσο σε τεχνικό και οικονομικό επίπεδο, όσο και αναφορικά με τις επαφές Ελλάδας- Ισραήλ και Αιγύπτου, προκειμένου οι τελευταίες να δεσμεύσουν τα απαραίτητα κοιτάσματα που θα καταστήσουν βιώσιμο τον αγωγό, καταγράφεται στο μέτωπο του East Med.

Τα βήματα δείχνουν ότι το σχέδιο δεν αποτελεί μια ακόμη έκθεση ιδεών, ωστόσο, παρά τις προσδοκίες, η πραγματικότητα είναι ότι ο αγωγός απέχει πολύ ακόμη από το να πάρει σάρκα και οστά.

Το νομοσχέδιο για την κύρωση της Διακυβερνητικής Συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ που ψηφίσθηκε προχθές στην Βουλή, μαζί με μια σειρά από εξελίξεις στο αδειοδοτικό και χρηματοδοτικό επιβεβαιώνουν ότι καταβάλλονται προσπάθειες.  Απέχουμε ωστόσο πολύ ακόμη από το να θεωρήσουμε ότι ο αγωγός East Med είναι βιώσιμος, πολύ περισσότερο ότι αλλάζει τις ισορροπίες στην περιοχή και η Ελλάδα μετατρέπεται σε ισχυρό ενεργειακό παίκτη στην Ανατολική Μεσόγειο.

Καταρχάς, τα πάντα εξαρτώνται από αποφάσεις που δεν έχουν ακόμη λάβει το Ισραήλ και η Κύπρος για τις ποσότητες που θα δεσμεύσουν από τα υφιστάμενα και τα δυνητικά κοιτάσματα φυσικού αερίου, όπως παραδέχθηκε από το βήμα της Βουλής ο υπ. Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης. Κυρίως όμως η πρόοδος των όποιων διαδικασιών εξαρτάται από την λήξη της κρίσης που προκαλεί σεισμικές δονήσεις στην παγκόσμια πετρελαϊκή βιομηχανία, χωρίς ουδείς να διακινδυνεύει προβλέψεις για το πότε αυτή θα τελειώσει.

Πλήγμα από τις χαμηλές τιμές πετρελαίου

Σε μια συγκυρία που πετρελαϊκές εταιρείες καταρρέουν, αναζητούν στήριξη στα κράτη και έχουν παγώσει σχεδόν κάθε νέα γεώτρηση απ' άκρη σε άκρη στον πλανήτη –το ίδιο ισχύει για Κύπρο και Ισραήλ– το να μιλάμε για ένα έργο, του οποίου η βιωσιμότητα θα εξαρτηθεί από τα σημερινά και τα αυριανά κοιτάσματα της Αν.Μεσογείου, δείχνει πόσο μεγάλο δρόμο έχει μπροστά του το project, χωρητικότητας 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων το χρόνο και εκτιμώμενου προϋπολογισμού κοντά στα 7 δισ ευρώ.

Ένα έργο που όταν τελειώσει, επτά χρόνια αφότου ξεκινήσει, θα αποτελεί τον μακρύτερο και βαθύτερο αγωγό στον πλανήτη, αφού θα έχει μήκος 1.900 χιλιόμετρα, θα διέρχεται από βάθη περίπου 3.000 χιλιομέτρων, άρα θα είναι εξαιρετικά κοστοβόρο. Τούτο σημαίνει ότι όσες πετρελαϊκές επιλέξουν να επενδύσουν σε αυτό, θα πρέπει να είναι σίγουρες ότι θα βγάλουν τα κεφάλαιά τους, διαφορετικά δεν θα το κάνουν.

Όμως, με επίπεδα 29 δολαρίων το βαρέλι για τα συμβόλαια παραδόσεως Ιουνίου στο μπρεντ -όπως οι χθεσινές τιμές- γεωτρήσεις και μάλιστα σε τόσο μεγάλα βάθη, σαν αυτά της Αν. Μεσογείου, είναι ασύμφορες. Σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα της Rystad Energy, το όριο της τιμής του πετρελαίου κάτω από το οποίο οι γεωτρήσεις παύουν να είναι συμφέρουσες, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και τα βάθη του κάθε πεδίου, είναι τα 45-50 δολάρια. Με τις παρούσες τιμές και σε μια συγκυρία σεισμικών δονήσεων για τον κλάδο, όπου οι μεγάλες πετρελαϊκές μετρούν απώλειες δισεκατομμυρίων –στα 610 εκατ. δολάρια οι ζημιές της Exxon Mobil για το α' τρίμηνο- ουδείς είναι διατεθειμένος να επενδύσει σε ένα τέτοιο project.

Εσωτερικές διαφωνίες στο Ισραήλ

Έπειτα υπάρχει το θέμα με τις ικανές εκείνες ποσότητες που θα καταστήσουν βιώσιμο ένα τόσο φιλόδοξο εγχείρημα. Η απόφαση κατασκευής του έργου, που εφόσον γίνει πράξη προορίζεται να μεταφέρει τα κοιτάσματα του Ισραήλ και της Κύπρου, μέσω της Κρήτης, στην Ιταλία και από εκεί στην Δυτική Ευρώπη, προϋποθέτει την εύρεση επαρκούς αερίου στην περιοχή προκειμένου να μπορεί να δικαιολογήσει το κόστος του.

Τα ανακαλυφθέντα κοιτάσματα της Κύπρου δεν επαρκούν για να το γεμίσουν, άρα για την οικονομική του βιωσιμότητα απαιτούνται και τα κοιτάσματα του Ισραήλ. Το Ισραήλ, ωστόσο, τηρεί μια ασαφή θέση γύρω από το θέμα και ενώ παλαιότερα είχε δεσμευθεί πως θα διαθέσει στον East Med ένα μεγάλο μέρος των ποσοτήτων του Λεβιάθαν, εσχάτως φαίνεται να κάνει δεύτερες σκέψεις, πιθανώς λόγω εσωτερικών διαφωνιών ως προς το κατά πόσο κάτι τέτοιο θα ήταν σκόπιμο.

Τα τέσσερα βήματα

Σε αυτή την φάση βρίσκεται στην πραγματικότητα το φιλόδοξο εγχείρημα, παρ' ότι σε τεχνικό - οικονομικό επίπεδο, όπως και στο χρηματοδοτικό, γίνονται βήματα. Τα τέσσερα πιο σημαντικά εξ αυτών αφορούν:

1. Την έναρξη στις αρχές Μαρτίου των αδειοδοτικών διαδικασιών από το υπουργείο Ανάπτυξης, ενώ σε αντίστοιχη φάση βρίσκονται και οι κυπριακές αρχές.
2. Την είσπραξη από τον φορέα υλοποίησης του έργου, δηλαδή την κοινοπραξία IGI Poseidon (ΔΕΠΑ-Edison) ποσού ύψους 13,8 εκατ. ευρώ, τμήμα από τα συνολικά 34,5 εκατ. ευρώ που έχουν δεσμευθεί από τη Ε.Ε. για τη χρηματοδότηση της τελικής μελέτης σκοπιμότητας (FEED). Το συνολικό της κόστος ανέρχεται στα 69 εκατ. ευρώ.
3. Τη δέσμευση από την ΔΕΠΑ (παρά τη διάσπασή της σε ΔΕΠΑ Διεθνών Εργων και την επερχόμενη ενσωμάτωση της ως θυγατρικής της ΕΔΕΥ) των απαραίτητων κονδυλίων ύψους 16 εκατ. ευρώ, όσων δηλαδή απαιτούνται για τη χρηματοδότηση της δικής της συμμετοχής στη μελέτη. Η σχετική απόφαση θα εγκριθεί από τη Γενική Συνέλευση των μετόχων της ΔΕΠΑ τις επόμενες ημέρες.
4. Την ανοικτή πρόσκληση που απηύθυνε προ ημερών η IGI Poseidon μέσω διαδικασίας ανταγωνιστικού διαλόγου με στόχο την προεπιλογή των δυο υποψηφίων αναδόχων για τον σχεδιασμό, την προμήθεια, την κατασκευή, την μεταφορά, την εγκατάσταση και αρχική θέση σε λειτουργία των τεσσάρων υπεράκτιων τμημάτων του αγωγού, συνολικού μήκους 1.470 χλμ.