Κομισιόν: «Στοπ» σε κρατικές ενισχύσεις για επενδύσεις σε φυσικό αέριο

Εκτός κρατικών ενισχύσεων μένουν τα περισσότερα πρότζεκτ φυσικού αερίου, σύμφωνα με τις αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές της Κομισιον για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της προστασίας του περιβάλλοντος και της ενέργειας (CEEAG) που ισχύουν από χθες.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι κρατικές ενισχύσεις για έργα που αφορούν φυσικό αέριο θα δίνονται μόνο όταν δεν οδηγούν σε φαινόμενα εγκλωβισμού σε ρυπογόνες μορφές ενέργειας. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει, οι μεγάλες επενδύσεις που αφορούν στο φυσικό αέριο είναι απίθανο να παράσχουν κίνητρα στον φορέα εκμετάλλευσης να στραφεί βραχυπρόθεσμα σε λιγότερο ρυπογόνο τεχνολογία. Ως εκ τούτου, τα μέτρα που περιλαμβάνουν νέες επενδύσεις σε φυσικό αέριο είναι απίθανο να αξιολογηθούν θετικά βάσει των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Η εξαίρεση στον κανόνα αυτό είναι να μπορεί να αποδειχθεί σαφώς ότι οι επενδύσεις είναι συμβατές με τους κλιματικούς στόχους της Ένωσης για το 2030 και το 2050.

Αυτό αν μεταφραστεί σε επενδύσεις σε υποδομές φυσικού αερίου, τότε εκείνες θα πρέπει να είναι κατάλληλες για υδρογόνο και αέρια από ΑΠΕ. Σε ό,τι αφορά όμως επενδύσεις που αφορούν στην ηλεκτροπαραγωγή από φυσικό αέριο που αφορά σε μεγάλο βαθμό τη χώρα που βασίζεται στο ΦΑ για την επιτυχία της απολιγνιτοποίησης του ενεργειακού μείγματος, τότε θα απαιτούνται δεσμεύσεις που σχετίζονται με τη μελλοντική ανάπτυξη της δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CCS), την αντικατάσταση του φυσικού αερίου με πράσινο αέριο, ή το χρονοδιάγραμμα κλεισίματος της εγκατάστασης.

Όπως σημειώνει η Επιτροπή η κατεύθυνση αυτή μπορεί να συμβάλει στη μείωση των υψηλών τιμών στην ενέργεια που θα επιτευχθεί με την μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων και με την ταχύτερη στροφή στις ΑΠΕ. Στο πλαίσιο αυτό, προωθούνται επίσης μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων για να προσαρμοστούν γρήγορα στις προϋποθέσεις και τις ανάγκες της ενεργειακής μετάβασης μέσω πχ  μέτρων για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, που μειώνουν τις επιπτώσεις της αύξησης των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας ή του αερίου για τις επιχειρήσεις. 

Στην ίδια κατεύθυνση σε σχέση με το φυσικό αέριο κινείται και το σχέδιο της Επιτροπής για τον κατάλογο των βιώσιμων δραστηριοτήτων στο πλαίσιο της Ταξινομίας, η οποία θα ορίζει την πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία για τη στήριξη των πράσινων επενδύσεων. Και στο πλαίσιο αυτό οι επενδύσεις που αφορούν σε φυσικό αέριο έχουν γίνει αντικείμενο έντονων συζητήσεων καθώς στην πρόταση της ΕΕ δεν τα εντάσσει στη σχετική, μη οριστική προς το παρόν, λίστα. Εξαιρεί ωστόσο τις επενδύσεις για ηλεκτροπαραγωγή με φυσικό αέριο με συγκεκριμένες δεσμεύσεις όπως, ανάμεσα σε άλλες, αν οι εκπομπές CO2 περιορίζονται  σε συγκεκριμένα επίπεδα και αν έχουν πάρει άδεια για την κατασκευή τους πριν το τέλος της δεκαετίας και δεν μπορούν να αντικατασταθούν από ΑΠΕ.  

Μιλώντας για το ζήτημα της ταξινομίας, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας έχει υπογραμμίσει τον κρίσιμο ρόλο του φυσικού αερίου για την ενεργειακή μετάβαση και τη σταθερότητα του ενεργειακού συστήματος. Στο πλαίσιο αυτό, σημείωσε ότι πρέπει να γίνουν βελτιώσεις στον κανονισμό Ταξινομίας και τόνισε ότι οι πρόσφατες προτάσεις της Κομισιόν για την ανάπτυξη υποδομών αποθήκευσης φυσικού αερίου και η σύσταση κοινού μηχανισμού προμήθειας φυσικού αερίου, κινούνται στη σωστή κατεύθυνση.

Έξι σημεία των νέων κατευθυντήριων γραμμών της Κομισιόν

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές περιλαμβάνουν διατάξεις που καλύπτουν ρητά τη στήριξη για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα κράτη μέλη μπορούν να αναπτύξουν ειδικά καθεστώτα ΑΠΕ για να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για τις εν λόγω πηγές ενέργειας και να στηρίξουν συγκεκριμένες τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις περιπτώσεις που με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται χαμηλότερο κόστος ή άλλα οφέλη για την απόδοση ή το περιβάλλον.

Ενεργειακές και περιβαλλοντικές επιδόσεις των κτιρίων: Περιλαμβάνεται ειδικό τμήμα για τις ενεργειακές και περιβαλλοντικές επιδόσεις των κτιρίων, στο οποίο προβλέπεται η απλουστευμένη αξιολόγηση, ιδίως όσον αφορά τον καθορισμό των επιλέξιμων δαπανών. Επιπλέον, παρέχουν στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να συνδυάζουν τις ενισχύσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων με ενισχύσεις για οποιεσδήποτε άλλες επενδύσεις που βελτιώνουν τις ενεργειακές ή περιβαλλοντικές επιδόσεις τους, υπό την προϋπόθεση ότι οδηγούν σε ελάχιστο επίπεδο εξοικονόμησης ενέργειας. Επιπλέον, τα μέτρα ενίσχυσης που οδηγούν σε φιλόδοξη εξοικονόμηση ενέργειας είναι επιλέξιμα για πράσινη πριμοδότηση. Τέλος, περιλαμβάνουν  κανόνες για τις ενισχύσεις ρευστότητας σε εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών για τη διευκόλυνση της σύναψης συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης.

Καθαρή κινητικότητα: Οι κρατικές ενισχύσεις για την αγορά καινούργιων οχημάτων μεταφοράς και για τη μετασκευή οχημάτων θα μπορούσαν ήδη να εγκριθούν βάσει των προηγούμενων κατευθυντήριων γραμμών, ωστόσο, οι CEEAG εισάγουν 4 νέα στοιχεία:

• αυστηρότερες απαιτήσεις προκειμένου τα οχήματα να θεωρούνται «καθαρά». Δεν θα διατίθενται πλέον ενισχύσεις για οριακές βελτιώσεις του επιπέδου εκπομπών CO2 ή άλλων ρύπων.
• λεπτομερή καθοδήγηση προς τα κράτη για τον σχεδιασμό των οικείων μέτρων στήριξής, τη χρήση οχημάτων μηδενικών και χαμηλών εκπομπών και την ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών. Μπορούν να χορηγούνται ενισχύσεις για τον οικολογικό προσανατολισμό όλων των τρόπων μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένων των αεροπορικών μεταφορών.
• αυξημένη ευελιξία όσον αφορά τον καθορισμό των επιλέξιμων δαπανών και του ποσού της στήριξης που απαιτείται.
• ευρύτερο πεδίο εφαρμογής, με ένα νέο τμήμα σχετικά με τις ενισχύσεις για την ανάπτυξη υποδομών επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού για όλους τους τρόπους μεταφοράς. 

Αποδοτική χρήση των πόρων: Εξακολουθεί να είναι δυνατή η χορήγηση κρατικών ενισχύσεων για τη συλλογή, τη διαλογή και την επεξεργασία των αποβλήτων. Παράλληλα, οι CEEAG περιλαμβάνουν ειδικές διατάξεις για τη μείωση, την πρόληψη, την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, την ανάκτηση και την ανακύκλωση αποβλήτων και άλλων προϊόντων, καθώς και τις ενισχύσεις για άλλες επενδύσεις που βελτιώνουν την αποδοτική χρήση των πόρων κατά τις διαδικασίες παραγωγής, μειώνοντας την ποσότητα των πόρων που καταναλώνονται ή αντικαθιστώντας τις πρωτογενείς πρώτες ύλες με δευτερογενείς πρώτες ύλες.

Ενεργοβόροι χρήστες: Η Επιτροπή επιτρέπει μειώσεις σε ορισμένες εισφορές στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας μόνο για τις βιομηχανίες που έχουν χαρακτηριστεί ως υψηλής έντασης ηλεκτρικής ενέργειας και ταυτόχρονα είναι ανοικτές στο διεθνές εμπόριο. Λόγω των δύο αυτών παραγόντων, το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να διαδραματίζει ρόλο σε πιθανές αποφάσεις μετεγκατάστασης. Εάν τέτοιες επιχειρήσεις αποφασίσουν να οργανώσουν την παραγωγή τους εκτός της ΕΕ, συνήθως μετακινούνται σε χώρες με χαμηλότερα περιβαλλοντικά πρότυπα. Επιπλέον, η στροφή στην ηλεκτρική ενέργεια στις βιομηχανικές διεργασίες αποτελεί έναν πολλά υποσχόμενο τρόπο για να απαλλαχθούν ορισμένοι από αυτούς τους τομείς από τις ανθρακούχες εκπομπές. Ως εκ τούτου, η μείωση των εισφορών απανθρακοποίησης για τους ιδιαίτερα εκτεθειμένους τομείς μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για τον εξηλεκτρισμό των βιομηχανικών διεργασιών τους. Τέλος, οι νέοι κανόνες απαιτούν επίσης οι μειώσεις των εισφορών να εξαρτώνται από τη δέσμευση των δικαιούχων να μειώσουν το αποτύπωμα άνθρακα, είτε μέσω μέτρων ενεργειακής απόδοσης, είτε μέσω της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας χωρίς ανθρακούχες εκπομπές, είτε μέσω επενδύσεων σε τεχνολογίες αιχμής που μειώνουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές κωδικοποιούν την υφιστάμενη πρακτική βάσει της οποίας μπορούν να χορηγούνται μειώσεις όχι μόνο για εισφορές που χρηματοδοτούν πολιτικές ΑΠΕ αλλά και για όλες τις εισφορές που χρηματοδοτούν την απανθρακοποίηση και τις κοινωνικές πολιτικές. Από την άλλη, δεν επιτρέπεται να χορηγούνται σε αυτή τη βάση μειώσεις από τις δαπάνες για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, όπως τα τέλη δικτύου. Οι συνιστώσες αυτές χρηματοδοτούν τις δαπάνες παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας με σταθερό και ασφαλή τρόπο. Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις δαπάνες αυτές ώστε να παρέχουν αποτελεσματικά μηνύματα στους πελάτες, πράγμα που θα υπονομευόταν από επιλεκτικές μειώσεις των εν λόγω συνιστωσών τιμών.

Παύση της χρήσης άνθρακα, τύρφης και πετρελαιούχου σχιστόλιθου: Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές θεσπίζουν κανόνες συμβατότητας για κρατικά μέτρα στηρίξης της πρόωρης παύσης κερδοφόρων σχετικών δραστηριοτήτων και παρέχουν τη δυνατότητα ενισχύσεων για την κάλυψη των έκτακτων δαπανών λόγω παύσης μη ανταγωνιστικών σχετικών δραστηριοτήτων. Οι ενισχύσεις αυτές μπορούν, για παράδειγμα, να χρησιμοποιηθούν για να χρηματοδοτηθούν αντισταθμιστικές συντάξεις ή η επαναπροσαρμογή και κατάρτιση των εργαζομένων ή δαπάνες που σχετίζονται με την αποκατάσταση πρώην μονάδων ηλεκτροπαραγωγής και ορυχείων.