Ποιους και πόσο συμφέρει το πρόγραμμα για τα φωτοβολταϊκά στις στέγες

Ως μία «εγγυημένη επένδυση 20ετιας για κάθε νοικοκυριό» προωθεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στις στέγες», που ανοίγει σύντομα και θα «τρέξει» έως το τέλος του 2023, σημειώνοντας πως οι ωφελούμενοι από το πρόγραμμα θα δουν έσοδα που μπορούν να φθάσουν έως 16.000 ευρώ, με την απόδοση της επένδυσης να υπολογίζεται στο 7%.

Ειδικότερα, μέσα στον Δεκέμβριο του 2021 το ΥΠΕΝ θεσμοθέτησε το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στις στέγες» που αποτελεί έναν οικονομικό συμψηφισμό που αποδίδει στον καταναλωτή το 100% της παραγόμενης ενέργειας και αφορά σε οικιακούς καταναλωτές. 

Οι αιτήσεις που αφορούν τους οικιακούς καταναλωτές χωρίς κριτήρια ένταξης θα μείνουν ανοιχτές έως το τέλος του 2023 ενώ το πρόγραμμα αφορά σε έργα με όριο τα 6 kWp για το Διασυνδεδεμένο Σύστημα  και την Κρήτη και 3 kWp για τα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά. Η εγκατάσταση ενός μικρού φωτοβολταϊκού συστήματος από ένα νοικοκυριό απαιτεί δαπάνη περίπου 8.000 ευρώ και η τιμή αποζημίωσης είναι 87 ευρώ/MWh για 20 χρόνια.

Προβληματισμός για τη στόχευση του προγράμματος

Πηγές της αγοράς, ωστόσο, σημειώνουν ότι με αυτό το κόστος κατασκευής ένα τέτοιο πρόγραμμα μπορεί να έχει μικρό αντίκτυπο στους μικρούς ή/και ευάλωτους καταναλωτές που δυσκολεύονται σημαντικά, όχι να πραγματοποιήσουν μία τέτοια επένδυση, αλλά και να καλύψουν τους λογαριασμούς ρεύματος με τις τιμές να έχουν πάρει την ανηφόρα. Με άλλα λόγια, ένα τέτοιο πρόγραμμα θα είχε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα αν είχε στόχευση στους ευάλωτους καταναλωτές. Με τη σημερινή του μορφή, το πρόγραμμα προσφέρει στην ουσία προστασία από τις διακυμάνσεις των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας με την κλειδωμένη τιμή που δίνει. 

Με δεδομένη τη δυσκολία που θα βρουν οι οικιακοί καταναλωτές σε πόλεις να προχωρήσουν σε ένα τέτοιο πρόγραμμα, καθώς για την εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών συστημάτων στη στέγη πολυκατοικίας θα χρειάζεται η σύμφωνη γνώμη όλων των συνιδιοκτητών, η αγορά προκρίνει ως καλύτερη λύση εκείνη του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού τόσο για ιδιώτες όσο και για επαγγελματίες. Έτσι, μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει διαφορετικό χώρο για την εγκατάσταση από εκείνη του σπιτιού ή π.χ. του καταστήματός του και η παραγόμενη ενέργεια να συμψηφίζεται εικονικά.

Σήμερα, δικαίωμα ένταξης στον εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό έχουν νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, που επιδιώκουν κοινωφελείς ή άλλους δημοσίου ενδιαφέροντος σκοπούς γενικής ή τοπικής εμβέλειας, εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων καθώς και ενεργειακές κοινότητες και για παραχωρησιούχους αυτοκινητοδρόμων με Σύμβαση Παραχώρησης που έχει κυρωθεί με νόμο, οι οποίοι είτε έχουν στην κυριότητά τους τον χώρο στον οποίο εγκαθίσταται ο φωτοβολταϊκός σταθμός είτε έχουν τη νόμιμη χρήση αυτού. 

Την ουσιαστική διαφορά όμως, θα τη δούμε με επέκταση της πρόβλεψης αυτής και για ιδιώτες/επαγγελματίες που θα μπορέσουν να δουν τους λογαριασμούς τους να μειώνονται ενώ παράλληλα θα επισπευσθεί και ο εθνικός στόχος αύξησης της διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα. Όπως λέει στο Βusiness Daily, o ιδρυτής και CEO της Myrinous Development, κ. Σταμάτης Χασιώτης στη Γαλλία είναι ήδη 18.000 επιχειρήσεις που επωφελούνται των μειωμένων τιμών ρεύματος μέσα από τέτοια ρύθμιση εικονικής συμψηφισμού της αυτοπαραγωγής ενώ αντίστοιχες πρωτοβουλίες έχουν παρθεί και στην Κύπρο. 

Πώς υπολογίζεται η απόσβεση και τα κέρδη για τα «Φωτοβολταϊκά στη στέγη»

Με δεδομένο ότι η ετήσια παραγωγή ενός έργου 6 kWh υπολογίζεται σε 8.500 - 9.200 kWh και με την «κλειδωμένη» τιμή των 0,087 ευρώ/kWh, η ΓΓ του ΥΠΕΝ υπολογίζει τα ετήσια έσοδα περίπου σε 740 έως 800 ευρώ ή 14.800 έως 16.000 ευρώ σε βάθος εικοσαετίας. Η απόδοση της επένδυσης ανέρχεται σε 7%  και η απόσβεση μπορεί να γίνει μέσα σε μία δεκαετία.

Από το τέλος της δεκαετίας και μετά έως τη συμπλήρωση των 20 ετών που διαρκεί η σύμβαση στο πλαίσιο του προγράμματος, κάθε νοικοκυριό θα αποκομίσει περίπου 6.800 έως 8000 ευρώ καθαρά κέρδη. Τα έσοδα αυτά από την παραγόμενη ενέργεια είναι αφορολόγητα ωστόσο για να υπολογίσει κανείς τα έσοδά του θα πρέπει να έχει υπολογίσει το την κατανάλωση και την τιμή προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας.

Μάλιστα, η γ.γ. του υπουργείου Ενέργειας, Αλ.  Σδούκου δίνει και κάποια παραδείγματα: Λαμβάνοντας υπόψη ότι η μέση χρέωση προμήθειας σήμερα, με την εφαρμογή της κρατικής επιδότησης, ανέρχεται σε 0,18 ευρώ/kWh, τότε ένα μέσο νοικοκυριό που καταναλώνει 4500 kWh  κιλοβατώρες ανά έτος και κατά συνέπεια δαπανά ετησίως 810 ευρώ για το ανταγωνιστικό σκέλος του λογαριασμού, θα μπορεί μέσω των εσόδων που προκύπτουν από την παραγωγή του να καλύψει σχεδόν το συνολικό ποσό των χρεώσεων προμήθειας. Αν πρόκειται για ένα εξοχικό με ετήσια κατανάλωση έως 1.500 kWh τότε τα εγγυημένα έσοδα από το φωτοβολταϊκό θα καλύψουν τις συνολικές χρεώσεις αλλά επιπλέον θα προκύψει όφελος 350 ευρώ σε επίπεδο έτους, που θα πιστωθεί στο λογαριασμό του παραγωγού.

Πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι, οι τιμές αυτές υπολογίζονται εν μέσω των δεδομένων της ενεργειακής κρίσης που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες. Έτσι, είναι προφανές ότι, εάν υπάρξει αποκλιμάκωση τότε το δυνητικό όφελος των ενταγμένων στο πρόγραμμα θα είναι και μεγαλύτερο.

Δικαίωμα και προϋποθέσεις ένταξης στο Πρόγραμμα

1. Δικαίωμα ένταξης στο Πρόγραμμα έχουν φυσικά πρόσωπα μη επιτηδευματίες τα οποία είτε έχουν στην κυριότητά τους τον χώρο στον οποίο εγκαθίσταται ο σταθμός παραγωγής είτε έχουν τη νόμιμη χρήση αυτού (π.χ. μέσω μίσθωσης, δωρεάν παραχώρησης κ.λπ.) και έχουν ήδη κατά το χρόνο υποβολής του σχετικού αιτή­ματος ένταξης στο Πρόγραμμα διασφαλίσει την έγγραφη συναίνεση του ιδιοκτήτη του χώρου.
2. Στην περίπτωση φωτοβολταϊκού συστήματος σε κοινόχρηστο ή κοινόκτητο χώρο κτιρίου, επιτρέπεται η εγκατάσταση ενός ή και περισσοτέρων συστημάτων, υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης έγγραφης συναίνεσης του συνόλου των συνιδιοκτητών βάσει των διατάξεων του Αστικού Κώδικα, η οποία αποδεικνύεται με πρακτικό ομόφωνης απόφασης της γενικής συνέλευ­σης των συνιδιοκτητών ή με έγγραφη συμφωνία όλων των συνιδιοκτητών του κτιρίου, με ευθύνη των ενδια­φερομένων. Δικαίωμα ένταξης στο Πρόγραμμα έχουν οι κύριοι οριζόντιων ιδιοκτησιών εκπροσωπούμενοι από τον διαχειριστή ή ένας εκ των κυρίων των οριζό­ντιων ιδιοκτησιών μετά από παραχώρηση της χρήσης του κοινόχρηστου ή κοινόκτητου χώρου από τους λοι­πούς συνιδιοκτήτες. Προϋπόθεση αποτελεί η συμφωνία του συνόλου των συνιδιοκτητών που αποδεικνύεται με πρακτικό ομόφωνης απόφασης της γενικής συνέλευσης ή με έγγραφη συμφωνία όλων των συνιδιοκτητών του κτιρίου, με ευθύνη των ενδιαφερομένων.
3. Επιτρέπεται η παραχώρηση χρήσης χώρου για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος, μετά από έγγραφη συμφωνία του κυρίου του χώρου αυτού, σε κύριο οριζόντιας ιδιοκτησίας του κτιρίου όπου βρίσκεται ο χώρος.
4. Προϋπόθεση για την ένταξη φωτοβολταϊκού συστή­ματος στο Πρόγραμμα είναι η ύπαρξη ενεργής σύνδεσης οικιακής κατανάλωσης (παροχή οικιακής χρήσης) ηλε­κτρικού ρεύματος στο όνομα του κυρίου του φωτοβολταϊκού στο κτίριο όπου το σύστημα εγκαθίσταται.
5. Μέρος των θερμικών αναγκών σε ζεστό νερό χρήσης της ιδιοκτησίας του κυρίου του φωτοβολταϊκού πρέπει να καλύπτεται με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως ενδεικτικά ηλιοθερμικά, ηλιακοί θερμοσίφωνες.
6. Προϋπόθεση και όρος για την ένταξη φωτοβολταϊκού συστήματος στο Πρόγραμμα είναι η μη ύπαρξη δημόσιας ενίσχυσης στο πλαίσιο του Αναπτυξιακού- Επενδυτικού νόμου, όπως κάθε φορά ισχύει, των συγχρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση δρά­σεων χρηματοδότησης (πχ. στο πλαίσιο ΕΠ του ΕΣΠΑ) και γενικότερα οποιουδήποτε άλλου προγράμματος χρηματοδότησης.