Έως και έξι φορές μεγαλύτερο πληθωρισμό «βλέπει» τώρα η κυβέρνηση

Σε δυσμενή αναθεώρηση των προβλέψεων για την πορεία της πραγματικής οικονομίας, του προϋπολογισμού και του πληθωρισμού υπό την πίεση των αλυσιδωτών και ισχυρών κραδασμών από τον πόλεμο στην Ουκρανία προχωρά το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης.

Σύμφωνα με τις νέες εκτιμήσεις που αναμένεται να αποτυπωθούν στο Πρόγραμμα Σταθερότητας που θα αποσταλεί στην Κομισιόν εντός του Απριλίου ο πήχης της ανάπτυξης χαμηλώνει κατά 1-1,5 ποσοστιαίες μονάδες, το δημοσιονομικό έλλειμμα ανεβαίνει κατά περίπου μισή ποσοστιαία μονάδα ως προς το ΑΕΠ, ενώ η μεγαλύτερη αναθεώρηση εκτιμήσεων αφορά τον πληθωρισμό, που αναμένεται να εκτιναχθεί έως και έξι φορές πάνω από την προηγούμενη πρόβλεψη (θα φθάσει στο 5,5% με 6%, έναντι προηγούμενης πρόβλεψης για 1%).

Τα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών σημειώνουν ότι με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα και υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει αισθητή αποκλιμάκωση της κρίσης έως το Μάιο «οι πληγές» είναι διαχειρίσιμες και πάντως σε καμία περίπτωση δεν είναι ικανές να ανατρέψουν ριζικά τον κυβερνητικό σχεδιασμό και τους στόχους για τα κρίσιμα μεγέθη.

Ωστόσο εκφράζουν έντονο προβληματισμό για τις εξελίξεις που παραμένουν ρευστές, απρόβλεπτες και επικίνδυνες καθώς ουδείς είναι σε θέση να προβεί σε ασφαλή συμπεράσματα  για την διάρκεια και την ένταση της πολεμικής σύρραξης στην Ουκρανία και το ακριβές αντίκτυπο σε νευραλγικούς τομείς της οικονομίας. Επιπρόσθετα το ρευστό σκηνικό επιδεινώνει το οικονομικό κλίμα δημιουργώντας ψυχολογία αβεβαιότητας και αρνητικές προσδοκίες στα νοικοκυριά τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές.

Το επικρατέστερο σενάριο για τις οικονομικές επιπτώσεις από την στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία προβλέπει:

• “φρενάρισμα” του ρυθμού ανάπτυξης στη περιοχή του 3%-3,5%, έναντι αρχικής πρόβλεψης για 4,5% λόγω του αναμενόμενου περιορισμού της ιδιωτικής κατανάλωσης, του «παγώματος» επενδυτικών σχεδίων και της διεύρυνσης του ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο με την εκτίναξη του κόστους των εισαγωγών. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θ. Σκυλακάκης δηλώνει ότι η μίνιμουμ ζημιά στην ανάπτυξη από τη ρωσική εισβολή θα είναι μία ποσοστιαία μονάδα σημειώνοντας ότι το μέγιστο της επίπτωσης δεν μπορεί ακόμα να προβλεφθεί και ότι ένας από τους ενδεχόμενους κινδύνους είναι και το σενάριο της ενδεχόμενης διακοπής της ροής του φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Σε περίπτωση που ο πόλεμος παραταθεί για μήνες ακόμα το πλήγμα θα είναι ισχυρότερο με ακραία σενάρια να κάνουν λόγο ακόμα και για επιβράδυνση της μεγέθυνσης του ΑΕΠ κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες και προσγείωση του ρυθμού κάτω από το 2%, πράγμα που σημαίνει ότι ο λογαριασμός της ζημιάς στην οικονομία θα ξεπεράσει τα 4 δισ. ευρώ. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα περιοριστεί φέτος μεταξύ 2,21% στο δυσμενές σενάριο και 2,75% στο ήπιο σενάριο έναντι προηγούμενης εκτίμησης για 3,58% ενώ σύμφωνα με τους αναλυτές της Εθνικής Τράπεζας ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα επιβραδυνθεί κατά σχεδόν 1,4 ποσοστιαίες μονάδες στο 3% από 4,4% που ήταν η εκτίμηση το Δεκέμβριο του 2021 και αναμένεται να επιταχυνθεί στο 4,1% το 2023 έναντι 3,8% της αρχικής πρόβλεψης.
• Περιορισμένης κλίμακας διεύρυνση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο επίπεδο του 1,6%-1,8% του ΑΕΠ έναντι στόχου για 1,2%, δεδομένου ότι ένα μεγάλο μέρος από το κόστος των πρόσθετων παρεμβάσεων για τη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων δεν επηρεάζει άμεσα το ταμειακό αποτέλεσμα. Ο υπουργός Οικονομικών ανακοίνωσε ότι εντός του Απριλίου θα κατατεθεί στη Βουλή συμπληρωματικές προϋπολογισμός με αύξηση των κρατικών δαπανών κατά 2 δισ. ευρώ για την κάλυψη των επιπλέον κονδυλίων από τα μέτρα που ελήφθησαν πρόσφατα όπως η επιδότηση στα καύσιμα και η “επιταγή ακρίβειας”, την παράταση του προγράμματος ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ και τυχόν νέες παρεμβάσεις που θα απαιτηθούν σε περίπτωση που δεν κοπάσει η κρίση. Ωστόσο όπως διευκρίνισε η επιβάρυνση στο έλλειμμα δεν θα είναι ισόποση των 2 δις. ευρώ αλλά χαμηλότερη. Η αναπροσαρμογή αυτή του ελλείμματος θεωρείται ελεγχόμενη και δεν απειλεί με δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Όμως η μεγάλη ανησυχία του οικονομικού επιτελείου πηγάζει από το θολό τοπίο για την ένταση και τη διάρκεια των απωλειών στα εισοδήματα των νοικοκυριών και την αύξηση του λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων με ανοιχτό το ενδεχόμενο να απαιτηθούν νέες παρεμβάσεις που θα διογκώσουν το δημοσιονομικό βάρος. Ήδη η ραγδαίες ανατιμήσεις σε ευρύ φάσμα ειδών διατροφής θέτουν στη κυβερνητική ατζέντα σενάριο μείωσης του συντελεστή ΦΠΑ από το 13% στο 6% και για ορισμένη χρονική περίοδο σε συγκεκριμένα τρόφιμα όπως το αλεύρι, τα σπορέλαια και τα δημητριακά με κόστος πάνω από 150 εκ. ευρώ. Ο υπουργός Οικονομικών τόνισε ότι μία τέτοια απόφαση θα εξαρτηθεί από την πορεία της οικονομίας και της κρίσης επισημαίνοντας ότι η κυβέρνηση δίνει προτεραιότητα στις επιδοτήσεις έναντι της μείωσης φόρων. Πέραν των πιέσεων στα κρατικά ταμεία από την αύξηση των κονδυλίων υπάρχει και ο κίνδυνος μείωσης των φορολογικών εσόδων λόγω της οικονομικής επιβράδυνσης και της στενότητας των νοικοκυριών.
• Εκτόξευση του πληθωρισμού στο 5,5% - 6% από το 1% που ήταν η αρχική πρόβλεψη καθώς το κύμα ανατιμήσεων εντείνεται και επεκτείνεται. Τα στοιχεία για την εξέλιξη των τιμών δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά. Ο πληθωρισμός από μήνα σε μήνα σπάει όλα τα κοντέρ και αναμένεται να καταγράψει νέο ρεκόρ στη περιοχή του 9% τον Απρίλιο από 7,2% τον Φεβρουάριο και τους επόμενους μήνες να σημειώσει βραδεία αποκλιμάκωση παραμένοντας σε υψηλά επίπεδα τουλάχιστον έως το τέλος του έτους. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής ο πληθωρισμός θα κινηθεί στο 7,43% με βάση το ήπιο σενάριο και στο 11,01% στο δυσμενές σενάριο. Την ίδια ώρα, οι οικονομολόγοι της Εθνικής Τράπεζας προβλέπουν ότι ο πληθωρισμός θα κυμανθεί στο 7% κατά μέσον όρο το πρώτο τρίμηνο του 2022, θα κορυφωθεί στο 8-8,5% την περίοδο Μαρτίου-Απριλίου και θα επιβραδυνθεί στο 5,4% ετησίως το τρίτο τρίμηνο και στο 3,6% το τέταρτο τρίμηνο, με το μέσο όρο για το σύνολο του 2022 να διαμορφώνεται σε 5,8%.