Ουραγός και στο SAFE η Ελλάδα με μόλις 787 εκατ., «πίσω» από Κύπρο, Βουλγαρία

Στην προτελευταία θέση βρίσκεται η Ελλάδα στο πρόγραμμα SAFE καθώς ανακοινώθηκε χθες η προσωρινή κατανομή του προγράμματος για την αμυντική ετοιμότητα της Ευρώπης από την Κομισιόν. 

Για την Ελλάδα στην προσωρινή κατανομή εγκρίθηκαν 787,67 εκατ. ευρώ, όταν είχε διεκδικήσει 1,2 δισ. ευρώ μετά και την παρέμβαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, καθώς ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας είχε αποκλείσει αρχικά την συμμετοχή της χώρας μας στο πρόγραμμα.

Χαρακτηριστικό είναι ότι από τα 19 κράτη μέλη που έχουν καταθέσει αίτηση για δάνεια η Ελλάδα είναι στην προτελευταία θέση καθώς ακόμα και η μικρή Κύπρος που προσπαθεί τα τελευταία χρόνια με αξιώσεις να στήσει αμυντική βιομηχανία, παίρνει περισσότερα χρήματα. 

Η Ουγγαρία μάλιστα του Βίκτωρ Όρμπαν του οποίου η στάση είναι γνωστή στον πόλεμο της Ουκρανίας παίρνει 16,2 δισ. ευρώ.

Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ πίσω από χώρε όπως Ρουμανία (εξασφαλίζει 16,8 δισ.), Βέλγιο (8,3 δισ.), Πορτογαλία (5,8 δισ.), Λετονία (6,8 δισ.), Βουλγαρία (3,26 δισ.). Η ΚύπροΚύπρος εξασφαλίζει 1,18 δισ. ευρώ.

Για ακόμα μία φορά η χώρα μας, βρίσκεται ανέτοιμη να επωφεληθεί από ευρωπαϊκά προγράμματα μάλιστα για έναν τόσο κρίσιμο τομέα όπως η αμυντική βιομηχανία. 

Όπως σημειώθηκε αρχικά ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας είχε απορρίψει την συμμετοχή της χώρας μας στο πρόγραμμα. 

Αντίθετη γνώμη διατύπωσε η Τράπεζα της Ελλάδος η οποία υπογράμμισε σε έκθεσή της οτι το SAFE είναι «εργαλείο που μπορεί να προσφέρει ουσιαστική στήριξη στις χώρες με υψηλές αμυντικές δαπάνες, όπως η Ελλάδα, με όρους χρηματοδότησης ευνοϊκότερους από εκείνους των αγορών», ενώ ακολούθησε παρέμβαση του πρωθυπουργού που ανακοίνωσε τη συμμετοχή της Ελλάδας στις διαδικασίες του προγράμματος και την διεκδίκηση πόρων.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο λόγος που η Ελλάδα παίρνει λιγότερα χρήματα είναι ότι κάποια από τα προγράμματα που υποβλήθηκαν βγήκαν εκτός, καθώς αφορούσαν χρονική περίοδο μετά το 2030 που δεν καλύπτει το SAFE, κάτι που ήταν και αναμενόμενο.  

Σε κάθε περίπτωση ο μη συντονισμός της κυβέρνησης για την ένταξη στο πρόγραμμα φαίνεται ότι επηρέασε αρνητικά. 

Υπενθυμίζεται ότι το SAFE είναι στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος ReArm Europe ύψους 800 δισ. ευρώ για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης. Μάλιστα παράγοντες της αγοράς έχουν επισημάνει σε όλους τους τόνους ότι τόσο το ReArm όσο και το SAFE που αποτελεί «βραχίονα» του είναι μοναδική ευκαιρία για την ανάπτυξη της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.

Τι παρέχει το SAFE

Σκοπός του SAFE είναι να παρέχει χαμηλότοκα μακροπρόθεσμα δάνεια για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να προμηθεύονται τον αμυντικό εξοπλισμό που απαιτείται επειγόντως. Επίσης θα επιτρέψει στην ΕΕ να στηρίξει περαιτέρω την Ουκρανία, συνδέοντας εξαρχής την αμυντική βιομηχανία της με το μέσο. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει δεκαετή περίοδο χάριτος για την αποπληρωμή του δανείου, ανταγωνιστικά επιτόκια και επιλογές για διμερείς συμφωνίες με τρίτες χώρες για τη διεύρυνση της επιλεξιμότητας και αποπληρωμή των δανείων έως και 40 έτη. 

Το επόμενο βήμα είναι όπως τόνισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα κράτη μέλη  να καταρτίσουν τα εθνικά επενδυτικά τους σχέδια, στα οποία θα περιγράφεται η χρήση της πιθανής χρηματοδοτικής συνδρομής και τα οποία θα υποβληθούν έως το τέλος Νοεμβρίου 2025. Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα αξιολογήσει τα εν λόγω εθνικά σχέδια, με στόχο την πραγματοποίηση των πρώτων εκταμιεύσεων στις αρχές του 2026.

Το SAFE και ο Νίκος Δένδιας

Το πρόγραμμα SAFE αν και ήταν ξεκάθαροι οι όροι που θα παρέχονται τα δάνεια, στην Ελλάδα είχε αρνητική για να μην πούμε εχθρική αντιμετώπιση από την αρχή, καθώς προς μεγάλη έκπληξη όλων είχε απορρίψει από την αρχή την συμμετοχή της χώρας σε αυτό ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας.

Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας όπως είχε δηλώσει στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής η Ελλάδα δεν προτίθεται να συμμετάσχει στον κανονισμό SAFE. Ο λόγος, σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν δημοσιονομικός, καθώς πρόκειται για μηχανισμό δανεισμού που απαιτεί διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο, τον οποίο η Ελλάδα προτιμά να αξιοποιήσει μέσω άλλων διατάξεων, όπως η ρήτρα διαφυγής του προγράμματος ReArm – που επιτρέπει μεγαλύτερη ευελιξία και μικρότερη επιβάρυνση στο δημόσιο χρέος.

Αντίθετη η ΤτΕ και ο Κυριάκος Μητσοτάκης

Την συγκεκριμένη επιχειρηματολογία του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, ωστόσο, δεν έβρισκε σύμφωνη την Τράπεζα της Ελλάδος, όπου με έκθεσή της για τη Νομισματική Πολιτική, παρουσίαζε το SAFE ως ένα εργαλείο που μπορεί να προσφέρει ουσιαστική στήριξη στις χώρες με υψηλές αμυντικές δαπάνες, όπως η Ελλάδα, με όρους χρηματοδότησης ευνοϊκότερους από εκείνους των αγορών.

Σύμφωνα με την Έκθεση, η χρήση του SAFE μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του μέσου επιτοκίου του δημόσιου χρέους και επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, εφόσον χρησιμοποιηθεί για ήδη προγραμματισμένες δαπάνες. Επιπλέον, τα δάνεια του μηχανισμού προσφέρονται με διάρκεια έως 45 έτη και δεκαετή περίοδο χάριτος, ενώ οι προμήθειες πρέπει να προέρχονται κατά 65% από ευρωπαϊκούς ή συμβατούς (Νορβηγία, Ουκρανία) προμηθευτές.

Την θέση είχε προφανώς και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης όπου σε αντίθεση με τον υπουργό Νίκο Δένδια ανακοίνωσε την συμμετοχή της Ελλάδας στο SAFE διεκδικώντας χαμηλότοκα δάνεια ύψους τουλάχιστον 1,2 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της εθνικής άμυνας και της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.

Ποια προγράμματα στοχεύει να εντάξει η Ελλάδα

Στο πρόγραμμα SAFE από την πλευρά της Ελλάδας σύμφωνα με πληροφορίες περίπου 30 ελληνικές εταιρείες εκδήλωσαν ενδιαφέρον και υπέβαλαν πάνω από 60 προτάσεις για συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα και παραγωγή κρίσιμων υποσυστημάτων. 

Οι κατηγορίες των προγραμμάτων χρηματοδότησης του SAFE είναι: Πυρομαχικά και πυραύλους, drones και αντι-drone συστήματα, Κυβερνοασφάλεια μέχρι και Συστήματα αεράμυνας και αντιπυραυλικής άμυνας, Τεχνητή Νοημοσύνη και Ηλεκτρονικός Πόλεμος.

Επίσης το SAFE έχει συγκεκριμένο όρο για κοινές ευρωπαϊκές προμήθειες και συμπαραγωγές, δηλαδή απαιτείται η συμμετοχή εταιρειών από τουλάχιστον δύο κράτη μέλη. Ο στόχος είναι διπλός: ταχεία υλοποίηση προγραμμάτων για την κάλυψη εξοπλιστικών αναγκών με ενεργοποίηση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.