Όπως έχουν δείξει οι πρόσφατες εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα, ήδη από τον χειμώνα του 2021 οι τιμές του φυσικού αερίου παρουσίασαν πρωτοφανείς ανατιμήσεις, συμπαρασύροντας της τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς η παραγωγή της είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το φυσικό αέριο. Σε μια προσπάθεια συγκράτησης των τιμών οι εγχώριοι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας κατέφυγαν στη χρήση ορυκτών καυσίμων, κυρίως λιγνίτη όπως και μικρή χρήση diesel. Όμως, όπως είναι γνωστό, κατά την καύση αυτών, προκύπτουν αυξημένες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου επιβαρύνοντας περισσότερο το περιβάλλον σε σχέση με το φυσικό αέριο.
Επιπρόσθετα, η ρωσο-ουκρανική κρίση είχε αντίκτυπο στις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, οδηγώντας στην αναζήτηση αποθεμάτων με στόχο την ενεργειακή επάρκεια της Ελλάδας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση για να αντιμετωπίσει την έλλειψη επάρκειας προχώρησε (Μάιος 2022) στο σχέδιο REPowerEU, το οποίο έχει θέση ως βραχυπρόθεσμο στόχο την αύξηση της συμμετοχής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή από 40% σε 45% για το 2030. Μέρος αυτού του στόχου αναμένεται να επιτευχθεί και με αύξηση της παραγωγής βιομεθανίου για την εξοικονόμηση 17 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων από τις εισαγωγές φυσικού αερίου.
Το βιομεθάνιο (επίσης γνωστό ως «ανανεώσιμο φυσικό αέριο») είναι μια σχεδόν καθαρή πηγή μεθανίου που παράγεται είτε με την «αναβάθμιση» του βιοαερίου (μια διαδικασία που αφαιρεί τυχόν CO2 και άλλους ρύπους που υπάρχουν στο βιοαέριο), είτε μέσω της αεριοποίησης στερεάς βιομάζας που ακολουθείται από μεθανοποίηση. H διαδικασία της αναβάθμισης βιοαερίου αντιπροσωπεύει περίπου το 90% του συνολικού βιομεθανίου που παράγεται παγκοσμίως σήμερα. Το βιομεθάνιο δεν διαφοροποιείται αισθητά, όσον αφορά στη σύσταση, από το φυσικό αέριο και έτσι μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς την ανάγκη σημαντικών τεχνικών αλλαγών στις ήδη υπάρχουσες υποδομές μεταφοράς, διανομής και εξοπλισμού των τελικών χρηστών του φυσικού αερίου. Εξάλλου, το βιομεθάνιο είναι πλήρως συμβατό για χρήση σε οχήματα φυσικού αερίου (CNG).
Στην Ελλάδα υπάρχουν σήμερα αρκετές μονάδες βιοαερίου. Με δεδομένες τις τρέχουσες συνθήκες στον ενεργειακό τομέα η αναβάθμιση αυτών των μονάδων σε μονάδες παραγωγής βιομεθανίου προβάλλεται ως μια σημαντική επενδυτική ευκαιρία, καθώς το κόστος επένδυσης είναι αισθητά μικρότερο από τη δημιουργία νέας μονάδας εξ’ αρχής. Ταυτόχρονα όμως είναι και ένα εργαλείο ενεργειακής διαφοροποίησης για τη χώρα, καθώς συνιστά μια επιλογή που δίνει σημαντικούς βαθμούς ελευθερίας στον ενεργειακό σχεδιασμό.
Με βάση τα παραπάνω, σε διπλωματική εργασία που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος Athens MBA από τον Νικόλαο - Μάριο Μονέο, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας (EBEO) του ΕΜΠ, σχεδιάστηκε και πραγματοποιήθηκε έρευνα με δομημένο ερωτηματολόγιο σε υφιστάμενους παραγωγούς βιοαερίου στην Ελλάδα με στόχο την αξιολόγηση του ενδιαφέροντός τους για τη μετατροπή της μονάδας τους σε αντίστοιχη βιομεθανίου. Οι μονάδες παραγωγής σήμερα ανέρχονται περίπου στις 55, ωστόσο ένα σύνολο 16 παραγωγών – οι οποίοι και απάντησαν στην έρευνα - καλύπτουν λίγο πάνω από το 70% της ελληνικής παραγωγής βιοαερίου. Αυτοί οι παραγωγοί απάντησαν στην έρευνα.
Το πρωτεύον ζήτημα σε αυτές τις επενδύσεις είναι κυρίως η διαθεσιμότητα πρώτης ύλης. Στον επόμενο πίνακα αποτυπώνεται η διαθεσιμότητα των πρώτων υλών παραγωγής βιοαερίου (σε μία κλίμακα από το ‘’«1» (Καθόλου)’’ έως το ‘’«5» (Σε μεγάλο βαθμό)’’) καθώς και ο αριθμός των μονάδων που χρησιμοποιούν την εκάστοτε πρώτη ύλη ανά βαθμό διαθεσιμότητας.
Από τον παραπάνω πίνακα γίνεται αντιληπτό ότι οι τρεις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται κυρίως στην αναερόβια χώνευση είναι τα κτηνοτροφικά, τα αγροτικά και τα απόβλητα βιομηχανίας τροφίμων. Οι περισσότερες μονάδες αξιοποιούν κτηνοτροφικά απόβλητα και φαίνεται να μην αντιμετωπίζουν προβλήματα διαθεσιμότητας, αφού την αξιολογούν με 4 και 5 στη σχετική κλίμακα. Τα γεωργικά απόβλητα και τα απόβλητα βιομηχανίας χρησιμοποιούνται μεν, αλλά η διαθεσιμότητα αξιολογείται κυρίως με 3, που σημαίνει ότι υπάρχει σημαντικό περιθώριο βελτίωσης. Επιπρόσθετα, αξίζει να σημειωθεί είναι ότι και οι τρεις ΧΥΤΑ που συμμετείχαν στην έρευνα δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα διαθεσιμότητας των σύμμεικτων αστικών αποβλήτων. Επομένως είναι θετικό ότι οι παραγωγοί βιοαερίου (και δυνητικά παραγωγοί βιομεθάνιου) δεν φαίνεται να θεωρούν ως εμπόδιο την πρώτη ύλη, όμως είναι φανερό ότι οι συνθήκες θα μπορούσαν να βελτιωθούν.
Επίσης οι παραγωγοί που φαίνεται να είναι πιο πιθανό να προχωρήσουν σε αναβάθμιση είναι κυρίως οι μονάδες με μέση ωριαία παραγωγή βιοαερίου μεταξύ 500 και 1000 m3/h. Μάλιστα η μεγάλη πλειονότητα των παραγωγών βιοαερίου είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν για τη μετάβαση ποσά άνω των 300.000 ευρώ, ενώ μεγάλοι παραγωγοί είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν ποσά άνω του 1 εκατ. ευρώ.
Συνοψίζοντας, η έρευνα ανέδειξε ότι οι συνθήκες είναι σχετικά ώριμες για τη μετάβαση μονάδων βιοαερίου σε αντίστοιχες μονάδες βιομεθανίου, καθώς οι πρώτες ύλες είναι επαρκείς, η τεχνολογία είναι ώριμη, υπάρχει ανάγκη αύξησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και κυρίως υπάρχει καταγεγραμμένη πρόθεση από του παραγωγούς βιοαερίου για την αναβάθμιση. Ποια είναι επομένως τα πιθανά εμπόδια στην υλοποίηση των επενδύσεων αυτών;
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας η πιο σημαντική απειλή για τους παραγωγούς βιοαερίου για τη μετάβαση σε βιομεθάνιο είναι το υψηλό κόστος λειτουργίας. Ίσως όμως πιο καθοριστικό είναι να αποσαφηνιστεί το ρυθμιστικό πλαίσιο για το βιομεθάνιο, ώστε να είναι κατανοητοί οι κανόνες σύνδεσης στο δίκτυο φυσικού αερίου, καθώς και η μέθοδος τιμολόγησης του βιομεθανίου. Πρόκειται για μια νέα αγορά επομένως που μπορεί να φέρει μεγάλες επενδύσεις στην Ελλάδα αλλά ταυτόχρονα να προσδώσει σημαντική ώθηση στην ενεργειακή διαφοροποίηση και ασφάλεια της χώρας.
*Των Άγγελου Τσακανίκα, Αναπληρωτή Καθηγητή ΕΜΠ, Διευθυντή Εργαστηρίου Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας (ΕΒΕΟ)-ΕΜΠ και Επικεφαλής του Γραφείου Μεταφοράς Τεχνολογίας του ΕΜΠ και Νικόλαου-Μάριου Μονέου, Χημικού Μηχανικού ΕΜΠ, Διεύθυνση Διαχείρισης Υποδομών ΔΕΣΦΑ Α.Ε.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
