Η Τήλος, ένα μικρό νησί των Δωδεκανήσων, αναδεικνύεται ως πρότυπο βιώσιμης ανάπτυξης, αποδεικνύοντας ότι το μέγεθος δεν περιορίζει το όραμα. Παρά τις δυσκολίες στις υποδομές που αντιμετωπίζουν τα νησιά αυτού του μεγέθους, η Τήλος επιλέγει ένα μοντέλο ανάπτυξης που βασίζεται στον σεβασμό προς τη φύση και την τοπική κοινότητα.
Σύμφωνα με τη δήμαρχο του νησιού, Μαρία Καμμά, ο επισκέπτης στην Τήλο επιζητά μια ουσιαστική εμπειρία, επιλέγοντας έναν προορισμό που λειτουργεί με συνέπεια στις αξίες του και αναδεικνύει την αυθεντικότητα του Αιγαίου. Όπως τονίζει, «η βιωσιμότητα δεν είναι απλώς μια “πράσινη ταμπέλα”, αλλά η ψυχή του τουρισμού μας».
Η προσπάθεια του νησιού έχει ήδη αναγνωριστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το 2024, ο Δήμος Τήλου τιμήθηκε στη Βουδαπέστη με το Μεγάλο Ευρωπαϊκό Βραβείο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, στο πλαίσιο των European Enterprise Promotion Awards (EEPA). Η Τήλος ξεχώρισε ανάμεσα σε 442 συμμετοχές από 29 χώρες, κατακτώντας την πρώτη θέση στην κατηγορία της βιώσιμης ανάπτυξης με το πρόγραμμα Just Go Zero Tilos, καθώς και το κορυφαίο Grand Jury Award του θεσμού.
Η διάκριση αυτή τοποθετεί φέτος το νησί στη θέση του μέλους της ευρωπαϊκής κριτικής επιτροπής των EEPA, γεγονός που, όπως σημειώνει η δήμαρχος, αποτελεί ταυτόχρονα τιμή και ευθύνη. «Όραμά μας είναι ένας τουρισμός που δεν αλλοιώνει, αλλά αναδεικνύει τον τόπο, που δημιουργεί ευκαιρίες χωρίς να εξαντλεί τους πόρους», επισημαίνει.
Από την ενεργειακή αυτονομία στο “Zero Waste”
Η Τήλος πρωτοπορεί, καθώς είναι το πρώτο νησί στη Μεσόγειο που υιοθέτησε υβριδικό ενεργειακό σύστημα με αιολική και ηλιακή ενέργεια σε συνδυασμό με αποθήκευση, επιτυγχάνοντας υψηλό βαθμό ενεργειακής αυτονομίας. Αυτή η πρωτοβουλία αποτέλεσε τη βάση για μια συνολική στρατηγική βιωσιμότητας που αγγίζει όλες τις πτυχές της καθημερινότητας.
Το επόμενο σημαντικό βήμα ήταν το Zero Waste Tilos, που καθιστά το νησί το πρώτο παγκοσμίως πιστοποιημένο “Zero Waste” νησί. Στην πράξη, το σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων της Τήλου διασφαλίζει ότι τίποτα δεν πάει χαμένο: τα απορρίμματα συλλέγονται χωριστά, ανακυκλώνονται ή επαναχρησιμοποιούνται, ενώ ελαχιστοποιείται η ποσότητα που καταλήγει σε ταφή.
Η επιτυχία του εγχειρήματος βασίζεται στη στενή συνεργασία του δήμου με τους κατοίκους και τις επιχειρήσεις, ώστε η καθημερινότητα να λειτουργεί με κυκλική λογική και σεβασμό στο περιβάλλον. Όπως σημειώνει η δήμαρχος, «στην Τήλο η βιωσιμότητα δεν είναι απλώς μια λέξη, είναι τρόπος ζωής».
Ισορροπία μεταξύ ανάπτυξης και διατήρησης
Με 591 μόνιμους κατοίκους, η Τήλος υποδέχεται περίπου 38.000 επισκέπτες κάθε τουριστική περίοδο, από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο. Οι 85 επιχειρήσεις του νησιού, κυρίως στον τομέα της εστίασης και της φιλοξενίας, λειτουργούν με επίγνωση ότι η επιτυχία τους εξαρτάται από τη διατήρηση του φυσικού πλούτου.
Η ανάπτυξη δεν μεταφράζεται σε υπερδόμηση, αλλά σε ενίσχυση της ποιότητας και της αυθεντικότητας του προορισμού. Πολλοί επισκέπτες είναι επαναλαμβανόμενοι, ενώ τα 48 χιλιόμετρα καταγεγραμμένων μονοπατιών προσελκύουν λάτρεις της φύσης που αναζητούν εναλλακτικές εμπειρίες, μακριά από τον μαζικό τουρισμό.
Ολόκληρη η Τήλος έχει χαρακτηριστεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), φιλοξενώντας 400 είδη φυτών και πάνω από 100 είδη πτηνών σε 16 διαφορετικά οικοσυστήματα. Αυτός ο φυσικός πλούτος, σε συνδυασμό με τη συνεπή στάση της τοπικής κοινωνίας, καθιστούν το νησί παράδειγμα βιώσιμου τουρισμού για τη Μεσόγειο.
Ένα πρότυπο για την Ευρώπη
Ο επισκέπτης της Τήλου δεν αναζητά απλώς ήλιο και θάλασσα, αλλά επιθυμεί να συμμετάσχει σε έναν τρόπο ζωής που σέβεται τον τόπο και τους ανθρώπους του. Όπως υπογραμμίζει η δήμαρχος, «η βιωσιμότητα γίνεται η καλύτερη “προβολή” μας, γιατί δίνει νόημα στην εμπειρία του ταξιδιού και εξασφαλίζει ότι η Τήλος θα παραμείνει ζωντανή και φιλόξενη και για τις επόμενες γενιές».
Η περίπτωση της Τήλου αποδεικνύει ότι η βιώσιμη ανάπτυξη δεν αποτελεί μόνο στόχο, αλλά και συλλογική στάση ζωής, που ξεκινά από την τοπική κοινωνία και μπορεί να εμπνεύσει ολόκληρη την Ευρώπη.