Η HM Revenue & Customs (HMRC) είναι η ανεξάρτητη φορολογική αρχή του Ηνωμένου Βασιλείου, αντίστοιχη της ΑΑΔΕ στην Ελλάδα.
Δημιουργήθηκε το 2005 από τη συγχώνευση του Inland Revenue και του HM Customs & Excise.
Ο ρόλος της είναι κομβικός: συλλογή φόρων όπως εισοδήματος, ΦΠΑ, εταιρικών και ακινήτων· διαχείριση τελωνείων και εμπορίου· είσπραξη εισφορών κοινωνικής ασφάλισης· και καταβολή κρατικών επιδομάτων όπως το Child Benefit και τα Tax Credits.
Πρόκειται για τον θεσμό που διαχειρίζεται τα δημόσια έσοδα και διασφαλίζει την τήρηση της φορολογικής νομοθεσίας.
Πρόσφατα, η HMRC αποκάλυψε ότι χρησιμοποιεί πλέον τεχνητή νοημοσύνη (AI) για τον εντοπισμό φορολογικής απάτης μέσα από τα social media.
Το γεγονός αυτό προκάλεσε αντιδράσεις στην επαγγελματική κοινότητα, καθώς σηματοδοτεί μια στροφή σε πιο επιθετικές και ψηφιακές μεθόδους ελέγχου.
Η αρχή υποστηρίζει πως η χρήση της AI περιορίζεται σε ποινικές έρευνες και συνοδεύεται από «ισχυρές δικλείδες ασφαλείας».
Παρ’ όλα αυτά, η είδηση έχει ιδιαίτερη σημασία για τους λογιστές, οι οποίοι είναι οι βασικοί σύμβουλοι πολιτών και επιχειρήσεων στη φορολογική συμμόρφωση.
Η αποκάλυψη γίνεται ακόμη πιο κρίσιμη καθώς η HMRC σχεδιάζει να επεκτείνει τη χρήση AI και στις καθημερινές φορολογικές διαδικασίες.
Στόχος είναι να καλυφθεί ένα φορολογικό κενό ύψους 7 δισ. λιρών. Η στρατηγική βασίζεται σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που διασταυρώνουν οικονομικά δεδομένα, φορολογικές δηλώσεις και δημόσιες αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα, ώστε να εντοπίζουν ύποπτες ασυνέπειες που θα μπορούσαν να αποκαλύπτουν αδήλωτα εισοδήματα.
Για τους λογιστές, η νέα αυτή πραγματικότητα δημιουργεί μια πρόσθετη υποχρέωση: η συμβουλή προς τους πελάτες δεν αφορά πλέον μόνο τα οικονομικά τους στοιχεία, αλλά και τη δημόσια εικόνα τους στο διαδίκτυο.
Ένα ποστ που δείχνει αγορά ενός πολυτελούς αυτοκινήτου ή μιας ακριβής διακοπής θα μπορούσε να προκαλέσει «κόκκινο συναγερμό» εάν το δηλωθέν εισόδημα του φορολογουμένου δεν φαίνεται να καλύπτει τέτοιες δαπάνες.
«Η γραμμή ανάμεσα στην προσωπική ζωή και τη φορολογική υποχρέωση θολώνει επικίνδυνα», σχολιάζει έμπειρος οικονομικός αναλυτής, επισημαίνοντας ότι οι λογιστές πρέπει πλέον να εκπαιδεύουν τους πελάτες τους για το πώς η ψηφιακή τους περσόνα μπορεί να συνδεθεί με τις φορολογικές τους δηλώσεις.
Η αυξανόμενη χρήση αλγορίθμων δεν είναι χωρίς κινδύνους. Η πιθανότητα λανθασμένων αυτοματοποιημένων ειδοποιήσεων ανησυχεί τους επαγγελματίες, που θυμούνται το σκάνδαλο «Horizon Post Office» στο Ηνωμένο Βασίλειο, όταν η κρίση ενός υπολογιστικού συστήματος υπερίσχυσε της ανθρώπινης κρίσης, οδηγώντας σε άδικες κατηγορίες.
«Δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε τυφλά ένα σύστημα, όσο εξελιγμένο κι αν είναι. Η ανθρώπινη κρίση πρέπει να παραμένει κεντρική», δήλωσε πρόσφατα εκπρόσωπος του κλάδου λογιστών.
Η HMRC έχει ήδη προχωρήσει σε αλλαγές στην πολιτική απορρήτου της. Πλέον δεν μιλά για «ανθρώπινη κρίση» αλλά για «ανθρώπινη εμπλοκή» στις αποφάσεις.
Η διατύπωση αυτή δείχνει ότι η αρχική αξιολόγηση θα γίνεται από αλγορίθμους, με τους ανθρώπους να παρεμβαίνουν σε δεύτερο στάδιο. Το γεγονός εγείρει ερωτήματα για το ποιος έχει πραγματικά τον έλεγχο στις κρίσιμες αποφάσεις.
Καθώς η HMRC και το Υπουργείο Εργασίας και Συντάξεων (DWP) επενδύουν στην τεχνητή νοημοσύνη, οι λογιστές βρίσκονται αντιμέτωποι με την ανάγκη να συνδυάσουν παραδοσιακή φορολογική γνώση με ψηφιακές δεξιότητες και κατανόηση της ανάλυσης δεδομένων.
Για πολλές εταιρείες, αυτό σημαίνει νέες επενδύσεις σε τεχνολογίες και εκπαίδευση, ώστε να μπορούν όχι μόνο να αξιοποιούν την AI για αποδοτικότητα, αλλά και να αμφισβητούν τα πορίσματά της όταν αυτά είναι εσφαλμένα.
Χρησιμοποιεί τα social media και η ΑΑΔΕ
Όπως είχε αναφέρει και το BD, η ΑΑΔΕ «βλέπει» μέχρι και social media, καθώς η νέα μεθοδολογία δεν περιορίζεται σε φορολογικές δηλώσεις.
Η Αρχή αξιοποιεί τεχνητή νοημοσύνη και εξειδικευμένους αλγόριθμους, οι οποίοι συγκρίνουν τον δηλωμένο τζίρο με ιστορικά στοιχεία έως και πέντε χρόνια πίσω.
Ταυτόχρονα, αντλούνται πληροφορίες από πολλαπλές πηγές όπως οι πλατφόρμες κρατήσεων, τα social media πελατών και συνεργατών και δεδομένα από το Google Maps, ώστε να εντοπίζεται πραγματική κίνηση και δραστηριότητα.
Με αυτόν τον τρόπο, η φορολογική διοίκηση συνθέτει ένα πλήρες «ψηφιακό προφίλ» για κάθε υπόχρεο.
Χαρακτηριστική ήταν η πρόσφατη δήλωση του επικεφαλής της ΑΑΔΕ, Γιώργου Πιτσιλή: «Η ΑΑΔΕ παρακολουθεί τα πάντα στα social media. Έχουμε τον τρόπο και βλέπουμε».
Αφορμή στάθηκε μια τρανταχτή υπόθεση φοροδιαφυγής σε γάμο, όπου δεν εκδόθηκαν αποδείξεις.
Ο Πιτσιλής εξήγησε ότι η ειδική ομάδα της ΑΑΔΕ «σκανάρει» Instagram, Facebook και TikTok, καταγράφει ακόμα και σχόλια, και στη συνέχεια προχωρά σε επαληθεύσεις και ελέγχους.
«Βλέπουμε μια αναντιστοιχία εικόνας: social media γεμάτα πολυτέλεια και lifestyle, την ώρα που στη φορολογική δήλωση εμφανίζονται χαμηλά εισοδήματα ή μεγάλες ζημιές», τόνισε.
Η πρακτική αυτή λειτουργεί ως ψηφιακός ανιχνευτής ασυνεπειών, φέρνοντας πιο κοντά τη δημόσια εικόνα ενός φορολογούμενου με τα πραγματικά του οικονομικά στοιχεία.