Μια νέα παγκόσμια μελέτη κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την αποθήκευση άνθρακα, προειδοποιώντας ότι υπάρχει σχεδόν δέκα φορές λιγότερος χώρος για την «ταφή» του από ό,τι αρχικά υπολογίζαμε.
Την ίδια στιγμή στην χώρα μας βρίσκονται «στα σκαριά» σημαντικά πρότζεκτ δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, τα οποία θεωρούνται κομβικής σημασίας για την πράσινη μετάβαση της χώρας.
Η Δέσμευση και Αποθήκευση Άνθρακα (CCS) προβάλλεται ως μια από τις βασικές τεχνολογίες για την επίτευξη των διεθνών κλιματικών στόχων, είτε μέσω δέσμευσης εκπομπών από βιομηχανικές εγκαταστάσεις και ενεργειακά εργοστάσια, είτε μέσω μηχανημάτων άμεσης απορρόφησης CO₂ από την ατμόσφαιρα. Ωστόσο, σημαντικό εμπόδιο αποτελεί η περιορισμένη διαθεσιμότητα αποθηκευτικού χώρου.
Πρόκληση η έλλειψη διαθέσιμου αποθηκευτικού χώρου
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg, νέα μελέτη υπολογίζει ότι οι ιζηματογενείς λεκάνες – οι κυριότεροι υπόγειοι σχηματισμοί που μπορούν να χρησιμοποιηθούν – έχουν δυνατότητα αποθήκευσης περίπου 1,46 τρισ. τόνων CO₂. Ο αριθμός αυτός είναι πολύ χαμηλότερος από προηγούμενες βιομηχανικές εκτιμήσεις, ενώ, με βάση τα σημερινά επίπεδα εκπομπών (38 δισ. τόνοι το 2023), η διαθέσιμη χωρητικότητα θα μπορούσε να εξαντληθεί πριν από το 2100.
Εναλλακτικές μέθοδοι, όπως η ορυκτοποίηση σε βασάλτη που μπορεί να προσφέρει θεωρητικό δυναμικό αποθήκευσης έως 250 τρισ. τόνων, δείχνουν μεγάλες προοπτικές, αλλά παραμένουν σε πειραματικό στάδιο και δεν εφαρμόζονται σε μεγάλη κλίμακα.
Παράλληλα, η ανάπτυξη έργων CCS προχωρά με αργούς ρυθμούς, λόγω του υψηλού κόστους, της έλλειψης ιδιωτικής ζήτησης και της ανάγκης για κρατικές επιδοτήσεις. Ενδεικτικά, τα ευρωπαϊκά σχέδια θα μπορούσαν να απαιτήσουν έως και 140 δισ. ευρώ δημόσιας χρηματοδότησης. Έτσι, οι φιλόδοξοι στόχοι του IPCC για δέσμευση πολλών δισ. τόνων CO₂ ετησίως μέχρι το τέλος του αιώνα φαίνονται δύσκολα επιτεύξιμοι.
Η συζήτηση στρέφεται πλέον στην ανάγκη στοχευμένης αξιοποίησης της CCS σε τομείς όπου δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, όπως η τσιμεντοβιομηχανία, καθώς και στη θέσπιση μέτρων όπως η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».
Σύμφωνα με τους ειδικούς, μόνο αν οι ρυπαντές υποχρεωθούν να αναλάβουν το κόστος μόνιμης αποθήκευσης των εκπομπών τους, η τεχνολογία θα μπορέσει να κλιμακωθεί και να αναπτυχθεί.
Τι γίνεται με τα ελληνικά πρότζεκτ
Tην ώρα που η διαχείριση του διοξειδίου του άνθρακα ανάγεται σε παγκόσμια πρόκληση, στην χώρα μας γίνονται φιλόδοξες προσπάθειες.
Συγκεκριμένα, οι τσιμεντοβιομηχανίες ΑΓΕΤ Ηρακλής και Τιτάν κατασκευάζουν στα εργοστάσιά τους μονάδες δέσμευσης άνθρακα, ενώ η Energean θα αποθηκεύει το υγροποιημένο διοξείδιο του άνθρακα μόνιμα σε εξαντλημένο κοίτασμα φυσικού αερίου στον Πρίνο.
Την ίδια στιγμή ο ΔΕΣΦΑ βρίσκεται εν αναμονή της έγκρισης του αιτήματος χρηματοδότησης που έχει υποβάλει στο Innovation Fund για επένδυση που θα μεταφέρει το CO₂ από τα εργοστάσια στη Ρεβυθούσα και η Motor Oil στοχεύει στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του διυλιστηρίου της στους Αγίους Θεοδώρους.
- Energean- Prinos CO2
Η επένδυση στην αποθήκευση CO2 στον Πρίνο (Prinos CO2) είναι ένα έργο στο χερσαίο εργοστάσιο Σίγμα στη Νέα Καρβάλη και στις θαλάσσιες εξέδρες του Πρίνου στην Καβάλα και αποτελεί το πρώτο έργο αποθήκευσης άνθρακα στη ΝΑ Μεσόγειο.
Έχει ενταχθεί στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (PCI) και αναπτύσσεται από την EnEarth Greece, θυγατρική της Energean Plc, στην περιοχή Παραχώρησης Πρίνου. Η εγκατάσταση αναμένεται να είναι έτοιμη να δεχθεί CO2 από το 2027 και να καταστεί πλήρως λειτουργική πριν από το 2030.
Η συνολική αποθηκευτική δυναμικότητα του έργου θα είναι 66 εκατ. τόνοι (δυνητικά έως το 2050, σύμφωνα με ανεξάρτητη έκθεση), ενώ η ετήσια αποθηκευτική δυναμικότητα στους 2,8 εκατ. τόνους. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Πρίνος είναι ο μόνος κατάλληλος χώρος στην Ελλάδα και απόλυτα ασφαλής για αποθήκευση.
Η συνολική επένδυση ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ, ενώ έχουν εξασφαλιστεί επιδοτήσεις ύψους 270 εκατ. ευρώ, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εγκρίνει περίπου 150 εκατ. ευρώ ως κρατική ενίσχυση στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) και περίπου 120 εκατ. ευρώ ως επιδότηση μέσω του Μηχανισμού Σύνδεσης της Ευρώπης (CEF).
Η EnEarth έχει υπογράψει 15 μη δεσμευτικά Μνημόνια Κατανόησης (MoUs) για 6,12 εκατ. τόνους CO₂ με βιομηχανίες που δεν μπορούν να μειώσουν τις εκπομπές τους μέσω αλλαγής καυσίμου.
Παράλληλα, το έργο αναπτύσσεται σε πλήρη συμφωνία με την Οδηγία 2009/31/ΕΚ και θα συμβάλλει σημαντικά στις ευρωπαϊκές προσπάθειες για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, με επίκεντρο τον νόμο για την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας (Net Zero Industry Act).
Σήμερα, η EnEarth βρίσκεται εν αναμονή της Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων για την 1η φάση του έργου από το ΥΠΕΝ, προκειμένου να ετοιμάσει τις 4 πρώτες γεωτρήσεις οι οποίες, με βάση τις υποχρεώσεις που έχουν στο RRF, πρέπει να έχουν πραγματοποιηθεί εντός του 2026.
Παράλληλα, αναμένει από την ΕΔΕΥΕΠ, σε συνεννόηση με την DG Clima, την άδεια αποθήκευσης περί τα τέλη Οκτωβρίου, ενώ μαζί με όλη την αγορά περιμένει το σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ που θα συμπληρώνει το υφιστάμενο πλαίσιο και θα θέτει τους κανόνες για την κατανομή της χωρητικότητας της αποθήκης, τις ταρίφες κλπ.
- ΑΓΕΤ Ηρακλής- OLYMPUS
Το έργο «OLYMPUS» αφορά στον πράσινο μετασχηματισμό του εργοστασίου παραγωγής τσιμέντου του Ομίλου ΗΡΑΚΛΗΣ στο Μηλάκι Ευβοίας σε εγκατάσταση μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα (net zero carbon), με αξιοποίηση καινοτόμων τεχνολογιών δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (Carbon Capture Storage - CCS).
Το έργο OLYMPUS προωθεί την απανθρακοποίηση και την πράσινη μετάβαση της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης. Με τη λειτουργία της νέας μονάδας, η ετήσια δέσμευση εκπομπών CO2 υπολογίζεται στους 1 εκατ. τόνους.
Το καινοτόμο έργο μεγάλης κλίμακας OLYMPUS για τη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (Carbon Capture & Storage - CCS), το οποίο χάρη στο συνδυασμό των τεχνολογιών Oxy Calciner & Cryocap™FG έρχεται να διαμορφώσει ένα νέο μέλλον για τον κλάδο των δομικών υλικών αποτρέποντας την απελευθέρωση CO2 στην ατμόσφαιρα, θα ενισχύσει σημαντικά την ανταγωνιστικότητα και την εξωστρέφεια της ελληνικής βιομηχανίας.
Η στρατηγικής σημασίας επένδυση του Ομίλου ΗΡΑΚΛΗΣ συνολικού ύψους 400 εκατ. ευρώ επιλέχθηκε το 2023 να λάβει έγκριση για συγχρηματοδότηση κεφαλαιουχικών δαπανών ύψους 124,5 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Καινοτομίας της ΕΕ (EU Innovation Fund), καθώς το έργο εφαρμόζει καινοτόμες τεχνολογίες σε βιομηχανική κλίμακα με στόχο την προώθηση της απανθρακοποίησης της βιομηχανικής παραγωγής στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, η πλήρως τροποποιημένη μονάδα αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία στις αρχές του 2029.
Με τη λειτουργία της, ο Όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ θα διαθέτει στην αγορά 2 εκατομμύρια / έτος τσιμέντο ECOPlanet ZERO με μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα.
- Τιτάν - IFESTOS
Το έργο δέσμευσης άνθρακα IFESTOS της Τιτάν εντάχθηκε στις «Στρατηγικές Επενδύσεις» της Enterprise GREECE και λαμβάνει το κίνητρο της Ταχείας Αδειοδότησης, ενώ έχει εξασφαλίσει επιχορήγησης ύψους 234 εκατ. από το Innovation Fund.
Η επένδυση βρίσκεται ένα ακόμη βήμα προς την τελική επενδυτική απόφαση (FID) το 2026, καθώς ωριμάζει το ευρύτερο οικοσύστημα της δέσμευσης, μεταφοράς και αποθήκευσης άνθρακα και το σχετικό ρυθμιστικό πλαίσιο.
Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη οι μελέτες Βασικού Σχεδιασμού (FEED-Front End Engineering Design) και εκπονούνται οι σχετικές περιβαλλοντικές μελέτες.
Το έργο προβλέπει τη δέσμευση 1,9 εκατ. τόνων CO₂ ετησίως, ποσότητα που αντιστοιχεί σχεδόν στο σύνολο των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα του εργοστασίου Καμαρίου.
Από το εργοστάσιο θα παράγονται τουλάχιστον 3 εκατ. τόνοι καινοτόμου τσιμέντου με μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα ετησίως. Η επένδυση θα δημιουργήσει περισσότερες από 750 άμεσες και έμμεσες θέσεων εργασίας, τόσο κατά την κατασκευή όσο και κατά τη λειτουργία της μονάδας.
- ΔΕΣΦΑ- ApolloCO2
Ο ΔΕΣΦΑ έχει υποβάλει αίτημα χρηματοδότησης στο Innovation Fund για επένδυση που θα μεταφέρει το CO₂ από τα εργοστάσια στη Ρεβυθούσα, όπου θα υγροποιείται και θα μεταφέρεται με πλοία προς αποθήκευση στον Πρίνο.
Το κόστος της επένδυσης είναι γύρω στα 500 εκατ. ευρώ, και αφορά κυρίως της μετατροπή της Ρεβυθούσας σε μονάδα υγροποίησης, ενώ η χρηματοδότηση για την οποία έχει υποβληθεί αίτηση είναι στα 170 εκατ. ευρώ.
Το ApolloCO2 στοχεύει στη δημιουργία του πρώτου ευρείας κλίμακας κόμβου CO2 στην Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Αποτελεί κλειδί για τη βιομηχανική μετάβαση της χώρας και μια στρατηγική επένδυση στη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας, ιδίως για τους ενεργοβόρους τομείς που είναι δύσκολο να απανθρακοποιηθούν.
Περιλαμβάνει:
- Αγωγούς αερίου CO2 που θα συγκεντρώνουν εκπομπές από βιομηχανίες στην περιοχή της Αττικής και της Βοιωτίας.
- Εγκαταστάσεις υγροποίησης, εξαγωγής και προσωρινής αποθήκευσης CO2 στον Τερματικό Σταθμό ΥΦΑ Ρεβυθούσας.
- Δυναμικότητα 3 MTPA κλιμακούμενη έως και 5 MTPA στην πρώτη φάση.
Η εκτιμώμενη ημερομηνία θέσης σε λειτουργία είναι το 2029 σε συμφωνία και με το χρονοδιάγραμμα των φορέων εκπομπών.
Ο Φερνάντο Καλλιγάς, Ανώτερος Διευθυντής Εταιρικών Υποθέσεων, ESG και Επικοινωνίας του ΔΕΣΦΑ, δήλωσε στο BD ότι είναι αισιόδοξος πως φέτος θα λάβουν την έγκριση για χρηματοδότηση, αφού πέρυσι είχαν βρεθεί πολύ κοντά στο να το πετύχουν. «Τα περισσότερα μεγάλα πρότζεκτ του Innovation Fund πολύ σπάνια λαμβάνουν έγκριση από την πρώτη φορά. Συνήθως χρειάζεται μία περίοδος ωρίμανσης. Πέρυσι ήμασταν πολύ κοντά στο να εξασφαλίσουμε τη χρηματοδότηση, γεγονός από μόνο του αξιοθαύμαστο, και γι’ αυτό είμαστε εξαιρετικά αισιόδοξοι ότι φέτος θα τα καταφέρουμε», είπε χαρακτηριστικά.
- Motor Oil- IRIS
Το έργο IRIS στοχεύει στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του διυλιστηρίου της Motor Oil στους Αγίους Θεοδώρους, με την εφαρμογή τεχνολογίας δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα στη Μονάδα Αναμόρφωσης Μεθανίου με Ατμό (SMR), καθιστώντας το ταυτόχρονα σημαντικό παραγωγό υδρογόνου εξαιρετικά χαμηλών εκπομπών CO2. Το έργο θα ενσωματώσει μία σειρά βιομηχανικών διεργασιών σε κλίμακα και προδιαγραφές που δεν έχουν εφαρμοστεί στο παρελθόν σε ανεξάρτητο διυλιστήριο.
Η κύρια καινοτομία του έργου έγκειται στον συγκερασμό προηγμένων τεχνολογιών, στη συμμετοχή πολλαπλών ενδιαφερόμενων μερών και στη δημιουργία της βάσης για μια πρώτη στο είδος της μονάδα δέσμευσης, χρήσης και αποθήκευσης άνθρακα (CCUS) στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Επιπλέον, θα αναπτυχθεί μονάδα παραγωγής συνθετικής μεθανόλης (e-methanol), με χρήση ανανεώσιμου υδρογόνου και μέρος του διοξειδίου του άνθρακα που θα δεσμεύει το σύστημα CC.
Πρόκειται για μια από τις πρώτες μονάδες παραγωγής συνθετικής μεθανόλης στην Ευρώπη, που θα προσδώσει νέες δυνατότητες στον τομέα των καυσίμων (κυρίως στον τομέα της ναυτιλίας) χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος.
Συνακόλουθα, το έργο IRIS θα συμβάλλει στην αποφυγή εκπομπής 8,5 εκατ. τόνων CO2 κατά τα πρώτα δέκα χρόνια λειτουργίας του. Με τον τρόπο αυτό θα μεγιστοποιηθεί ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος του έργου, επιτυγχάνοντας τόσο άμεση απανθρακοποίηση μέσω της μείωσης των εκπομπών όσο και έμμεση απανθρακοποίηση μέσω της παραγωγής υδρογόνου εξαιρετικά χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος, και e-μεθανόλης, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία της ΕΕ.
Με ημερομηνία έναρξης την 1η Ιανουαρίου 2024 και διάρκεια σχεδόν 10 ετών, το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Ιούνιου του 2033. To έργο IRIS χρηματοδοτείται από το Innovation Fund.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
