Έντονη αναστάτωση έχει προκαλέσει στην αγορά το νομοσχέδιο για την αλυσίδα δέσμευσης, χρήσης, μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CCS) που κατατέθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την Κυριακή στη Βουλή. Όπως μεταφέρουν στελέχη της αγοράς στο BD, το νέο πλαίσιο καθιστά τις επενδύσεις οικονομικά μη βιώσιμες, θέτοντας σε κίνδυνο επενδυτικά σχέδια άνω των 4 δισ. ευρώ που βρίσκονται εδώ και καιρό «στα σκαριά» ανά τη χώρα.
Το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο, που ανέμενε καιρό η αγορά, θα προέβλεπε τις προϋποθέσεις, τις διαδικασίες αδειοδότησης και τα εμπορικά μοντέλα (κανόνες για την κατανομή της χωρητικότητας της αποθήκης, τις ταρίφες κ.λπ.).
Και μπορεί το ΥΠΕΝ να δίνει προτεραιότητα στο να μην χαθούν τα κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης, αφού το ορόσημο είναι η τελευταία ημέρα του 2025, ωστόσο στελέχη του κλάδου κάνουν λόγο για ένα «απογοητευτικό» νομοσχέδιο.
Οι πρώτες παρατηρήσεις της αγοράς
«Με αυτό το νομοσχέδιο δεν βγαίνουν τα έργα», σημειώνει χαρακτηριστικά η αγορά, επισημαίνοντας πως η αλυσίδα CCS δεν μπορεί να λειτουργήσει όταν δεν υπάρχει ταυτόχρονη ωρίμανση τόσο της υποδομής αποθήκευσης όσο και των επενδύσεων στη δέσμευση CO₂. Αν ένα από τα δύο σκέλη καθυστερεί, το συνολικό επενδυτικό μοντέλο καθίσταται ανεφάρμοστο .
Όπως προκύπτει από τα σχόλια και τις παρατηρήσεις της βιομηχανίας, το εν λόγω σχέδιο νόμου εισάγει ένα «υβριδικό» σύστημα ρύθμισης της διαθέσιμης χωρητικότητας, το οποίο δεν εφαρμόζεται σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα και δεν επιτρέπει την ομαλή λειτουργία της αγοράς.
Οι βιομηχανίες ζητούν είτε την πλήρως ελεύθερη διαγωνιστική διαδικασία είτε την πλήρη ρύθμιση του συστήματος, τονίζοντας ότι ο συνδυασμός των δύο δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά.
Αίσθηση προκαλούν στην αγορά και οι ρυθμίσεις που αφορούν τον τρόπο καθορισμού των εσόδων και των κινδύνων του Διαχειριστή της αποθήκης. Παρότι το νομοσχέδιο επιχειρεί να θέσει ανώτατο όριο κέρδους, δεν προβλέπει τι θα συμβεί σε περίπτωση ζημιών, με την αγορά να κάνει λόγο για μονομερή αντιμετώπιση του ρίσκου, δηλαδή ενώ ρυθμίζεται ο κίνδυνος των πελατών, δεν υπάρχει αντίστοιχη πρόβλεψη και για τον επενδυτή.
Επιπλέον, η αγορά θεωρεί προβληματικό ότι κρίσιμες αποφάσεις, όπως τα τιμολόγια ή η κατανομή της αποθηκευτικής χωρητικότητας μεταφέρονται στην ΕΔΕΥΕΠ, αφήνοντας περιορισμένο ρόλο στους ίδιους τους επενδυτές που αναλαμβάνουν το οικονομικό ρίσκο.
Ταυτόχρονα, όλα τα επιμέρους κανονιστικά κείμενα (κώδικες λειτουργίας, τιμολόγησης, διαχείρισης κ.λπ.) παραπέμπονται για έκδοση στο μέλλον, γεγονός που δημιουργεί αβεβαιότητα για το πώς θα λειτουργήσει στην πράξη η αγορά CCS .
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και η πρόβλεψη για καταβολή ανταποδοτικών τελών προς την τοπική κοινωνία από τη στιγμή της έκδοσης της άδειας αποθήκευσης, παρότι η λειτουργία του έργου μπορεί να ξεκινήσει 3–4 χρόνια αργότερα. Με βάση το νομοσχέδιο, ο επενδυτής θα κληθεί να πληρώνει έως και 10 εκατ. ευρώ σε τέλη πριν καν παραχθεί έσοδο, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο τη βιωσιμότητα των έργων CCS .
Σύμφωνα με την αγορά, το προτεινόμενο πλαίσιο απαιτεί ουσιαστικές αλλαγές, καθώς «κανείς δεν θα επενδύσει σε ένα έργο όταν δεν μπορεί να προβλέψει ούτε το ρυθμιστικό περιβάλλον ούτε τα μελλοντικά του κόστη».
Κινδυνεύουν επενδύσεις άνω των 4 δισ. ευρώ
Από το νομοσχέδιο αυτό κρίνεται το μέλλον επενδύσεων άνω των 4 δισ. ευρώ που βρίσκονται προ των πυλών στην χώρα μας.
Η μεγαλύτερη επένδυση αφορά στο έργο αποθήκευσης CO₂ της EnEarth, θυγατρικής της Energean, στον Πρίνο (Prinos CO2), ένα έργο στο χερσαίο εργοστάσιο Σίγμα στη Νέα Καρβάλη και στις θαλάσσιες εξέδρες του Πρίνου στην Καβάλα και αποτελεί το πρώτο έργο αποθήκευσης άνθρακα στη ΝΑ Μεσόγειο.
Η συνολική επένδυση ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ, με την άδεια αποθήκευσης να αναμένεται έως το τέλος του 2025 και τη λειτουργία της μονάδας να προσδιορίζεται στο 2029. Η συνολική χωρητικότητα θα φτάνει τους 66 εκατ. τόνους CO₂, ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου στο 30% των ετήσιων εκπομπών της ελληνικής βαριάς βιομηχανίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η γνωστοποίηση του σχεδίου νόμου έχει ιδιαίτερη βαρύτητα για το συγκεκριμένο έργο, αφού θα επέτρεπε στην EnEarth να προχωρήσει στη διενέργεια δεσμευτικού market test, καθώς το ενδιαφέρον είναι ήδη τεράστιο.
Μάλιστα, τυχόν καθυστερήσεις και επιπλοκές στο έργο της αποθήκευσης θα θέσουν σε κίνδυνο και την υλοποίηση των έργων δέσμευσης των τσιμεντοβιομηχανιών Τιτάν και Ηρακλής καθώς και της Μότορ Όιλ, οι οποίες έχουν επιδοτηθεί συνολικά με 450 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Καινοτομίας (EU Innovation Fund) της ΕΕ.
Αυτό σημαίνει ότι ένα έργο αποθήκευσης άνθρακα πρέπει να προχωρά συντονισμένα με τα έργα δέσμευσης, διαφορετικά δεν έχει νόημα να υλοποιηθεί μια μεγάλη επένδυση χωρίς να έχει διασφαλιστεί η αποθήκευση. Τα έργα αυτά αποτελούν κρίκους της ίδιας αλυσίδας και οφείλουν να κινούνται παράλληλα.
Παράλληλα, «στα σκαριά» βρίσκεται και το έργο Apollo CO2 του ΔΕΣΦΑ, το οποίο έλαβε πρόσφατα χρηματοδότηση ύψους 169,3 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο της 5ης Πρόσκλησης Μεγάλων Έργων του EU Innovation Fund. Πρόκειται για έναν αγωγό που θα μεταφέρει διοξείδιο του άνθρακα από τις ενεργοβόρες βιομηχανίες της χώρας στη νέα μονάδα της Ρεβυθούσας, όπου και θα υγροποιείται, προκειμένου εν συνεχεία να μεταφέρεται με πλοία στο χώρο εναπόθεσης του Πρίνου.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η δημιουργία της αλυσίδας CCS
Τα έργα αυτά αναπτύσσονται σε πλήρη συμφωνία με την Οδηγία 2009/31/ΕΚ και θα συμβάλουν σημαντικά στις ευρωπαϊκές προσπάθειες για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, με επίκεντρο τον νόμο για την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας (Net Zero Industry Act).
Εκτιμάται ότι με την υλοποίησή τους θα μειωθούν περίπου κατά 25% οι εκπομπές CO2 στην ατμόσφαιρα από τις εγχώριες βιομηχανίες που δεν είναι δυνατό να μειώσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα αλλάζοντας καύσιμο (hard to abate industries).
Πέρα από το όφελος για το κλίμα, οι ίδιες οι βιομηχανίες θα απαλλαγούν από το δυσβάσταχτο κόστος των εκπομπών. Αν σήμερα είχε καταργηθεί η δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων άνθρακα (η οποία προβλέπεται να καταργηθεί σταδιακά την περίοδο 2031-2035) και λειτουργούσε πλήρως ο ευρωπαϊκός μηχανισμός, οι επιχειρήσεις θα επιβαρύνονταν με ετήσιο κόστος της τάξης του 1 δισ. ευρώ, γεγονός που θα έθετε σε κίνδυνο ακόμη και την ίδια την επιβίωσή τους.
Με τα σημερινά δεδομένα, η λειτουργία της αλυσίδας θα εξοικονομούσε περί τα 250 εκατ. ευρώ για τις βιομηχανίες της χώρας, προστατεύοντας τον παραγωγικό ιστό, τα προϊόντα και, φυσικά, την απασχόληση.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
