Tα εννέα ρεκόρ που έσπασε η ενεργειακή αγορά στη χώρα μας το 2022

Εννέα ρεκόρ έσπασε η ενεργειακή αγορά το 2022, τα οποία σηματοδοτούν όχι μόνο την μετάβαση στην πράσινη ενέργεια αλλά και την στροφή των καταναλωτών στην αυτοπαραγωγή από ανανεώσιμες πηγές, την ταχεία απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και την ανάδειξη της χώρας σε πύλη ενεργειακής τροφοδοσίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Ενδεικτικό του επιπέδου ανάπτυξης των ΑΠΕ είναι ότι οι Διαχειριστές του συστήματος και του δικτύου λαμβάνουν έκτακτα μέτρα σε περιόδους όπως η τωρινή του Πάσχα, οπότε η ζήτηση ενέργειας είναι χαμηλή και η παραγωγή ΑΠΕ άφθονη, προκειμένου να προστατευθεί η ευστάθεια του συστήματος προχωρώντας ακόμη και σε περικοπές διαθέσιμης ενέργειας από τον ήλιο και τον άνεμο. Τα ορόσημα που κατέκτησε η αγορά ενέργειας το 2022 είναι:

1. Η πράσινη ενέργεια στην κορυφή: Το 2022 σύμφωνα με την ανάλυση του Green Tank (https://thegreentank.gr/2023/01/27/admie-december2022-el/) είναι το πρώτο έτος στην ιστορία κατά το οποίο η ηλεκτρική ενέργεια που παράχθηκε από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και μεγάλα υδροηλεκτρικά (23667 GWh) ξεπέρασε την παραγωγή από ορυκτό αέριο και λιγνίτη μαζί (23534 GWh). Η επίδοση αυτή επιτεύχθηκε παρά την σχετικά περιορισμένη συνεισφορά των υδροηλεκτρικών. Συνολικά οι ΑΠΕ μαζί με τα μεγάλα υδροηλεκτρικά κάλυψαν το 46,7% της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας το 2022, το φυσικό αέριο το 35,4% και ο λιγνίτης το 11%. Όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ ο αναλυτής του Green Tank Νίκος Μάντζαρης: «Τα επίσημα στοιχεία του 2022 δείχνουν καθαρά ότι η καλύτερη ασπίδα απέναντι στην ενεργειακή κρίση η οποία κορυφώθηκε τη χρονιά που πέρασε, είναι η αποφασιστική στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και την εξοικονόμηση. Η οποιαδήποτε προσπάθεια παράτασης ζωής των ορυκτών καυσίμων ειδικά στην ηλεκτροπαραγωγή θέτει σε κίνδυνο την εθνική οικονομία και το δημόσιο συμφέρον».
2. Ρεκόρ εγκατεστημένης ισχύος: Το δυναμικό των ΑΠΕ (αιολικά, φωτοβολταϊκά κλπ. χωρίς τα μεγάλα υδροηλεκτρικά της ΔΕΗ) έσπασε το φράγμα των 10 γιγαβάτ ήδη από τον περασμένο Νοέμβριο. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΔΑΠΕΕΠ (Διαχειριστής ΑΠΕ και Εγγυήσεων Προέλευσης, https://www.dapeep.gr/miniaio-deltio-eidikoy-logariasmoy-ape-amp-sithya-oktovrios-noemvrios-dekemvrios-2022/) η ισχύς των ΑΠΕ το Δεκέμβριο έφθασε στα 10.340 μεγαβάτ (από αυτά 4.570 MW αιολικά και 4.895 MW φωτοβολταϊκά).
3. Ρεκόρ εγκατάστασης φωτοβολταϊκών: την περασμένη χρονιά σημειώθηκε η υψηλότερη ιστορικά διείσδυση νέων μονάδων παραγωγής ρεύματος από τον ήλιο καθώς η ισχύς των φ/β μονάδων από 3.660 μεγαβάτ στο τέλος του 2021 έφθασαν στα 4.570 MW το Δεκέμβριο του 2022 (+1.235 MW), πάντα σύμφωνα με τον ΔΑΠΕΕΠ. Τα στατιστικά του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (https://helapco.gr/wp-content/uploads/Greek_PV_Market_Snapshot_HELAPCO_23Nov2022-1.pdf) για την εξέλιξη της αγοράς δείχνουν ότι το αμέσως προηγούμενο ρεκόρ καταγράφηκε το 2013 με 1.043 νέα MW ενώ μεσολάβησαν χρονιές κατά τις οποίες προστέθηκαν λιγότερα από 10 MW.
4. Αργυρό ευρωπαϊκό μετάλλιο στην ηλιακή ενέργεια: σύμφωνα με έκθεση του οίκου Ember (https://ember-climate.org/insights/research/european-electricity-review-2023/), το μερίδιο των φωτοβολταϊκών στην παραγωγή ρεύματος το 2022 ήταν 12,6%, επίδοση που τοποθετεί τη χώρα μας στη δεύτερη θέση πανευρωπαϊκά μετά την Ολλανδία.
5. Ταχύτερη ανάπτυξη ΑΠΕ σε σχέση με την ΕΕ: σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε ο σύμβουλος του πρωθυπουργού για θέματα ενέργειας Νίκος Τσάφος (https://www.linkedin.com/posts/nikos-tsafos_renewables-in-greece-faster-growth-than-activity-7049750265222115328-s9j8), στην περίοδο 2018-2022 η ισχύς των φωτοβολταϊκών στη χώρα μας αυξήθηκε κατά 110% (δηλαδή υπερδιπλασιάστηκε), έναντι 92% που ήταν ο μέσος όρος στην ΕΕ ενώ η αντίστοιχη ισχύς των αιολικών αυξήθηκε κατά 70% (έναντι 30% στην ΕΕ).
6. Διείσδυση 100%: Για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος, η ζήτηση στις 7 Oκτωβρίου 2022 επί πέντε ώρες καλύφθηκε κατά 100% από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας , σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ (https://www.linkedin.com/posts/ipto-admie_res-cleanenergy-record-activity-6984849204636459008-HI_9)
7. Στροφή των πολιτών στην πράσινη ενέργεια. Όπως σημειώνει το Green Tank στο παρατηρητήριο Ενεργειακών Κοινοτήτων (https://thegreentank.gr/community-energy-watch/), η ενεργειακή κρίση οδήγησε τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τις τοπικές κοινωνίες στη χρήση των ΑΠΕ για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών, είτε μέσα από την αυτοπαραγωγή σε ατομικό επίπεδο (ενεργειακός συμψηφισμός - εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός) είτε μέσα από τη συλλογική αυτοπαραγωγή (εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός από Ενεργειακές Κοινότητες). Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, το Νοέμβριο 2022 καταγράφηκε αύξηση 425% στα αιτήματα για σύνδεση έργων εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού από Ενεργειακές Κοινότητες σε σχέση με το Νοέμβριο 2021). Στο ίδιο διάστημα σημειώθηκε αύξηση 62.5% (από 499 σε 811 αιτήσεις) στο πλήθος των αιτήσεων έργων εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού συνολικά, δηλαδή από Ενεργειακές Κοινότητες και άλλους φορείς (όπως αγρότες, νομικά πρόσωπα κ.ά.). Ακόμα μεγαλύτερη ήταν η αύξηση των αιτήσεων αυτοπαραγωγής μέσω του μηχανισμού του ενεργειακού συμψηφισμού (net metering), δηλαδή της αυτοπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μεμονωμένα από πολίτες και επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, οι αιτήσεις τέτοιων έργων αυξήθηκαν κατά 157% και η αιτούμενη ισχύς αυξήθηκε κατά 199.5% στη διάρκεια του τελευταίου έτους (Νοε 2021 - Νοε 2022).
8. Υπέρβαση του στόχου εξοικονόμησης φυσικού αερίου: Η Ελλάδα ξεπέρασε τον ευρωπαϊκό στόχο μείωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου που είχε θέσει η ΕΕ για την περίοδο από τον Αύγουστο του 2022 έως τον Μάρτιο 2023. Η κατανάλωση σύμφωνα με την ανάλυση του Green Tank (https://thegreentank.gr/2023/04/10/gaswatch-mar-el/) μειώθηκε κατά 31.8% συγκριτικά με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους και κατά 20.9% σε σχέση με τον μέσο όρο των αντίστοιχων οκταμήνων της προηγούμενης πενταετίας, ξεπερνώντας κατά σχεδόν 6 ποσοστιαίες μονάδες τον στόχο του -15%, που είχε θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
9. Η Ελλάδα εξαγωγέας φυσικού αερίου: Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ (https://www.desfa.gr/press-center/press-releases/stoixeia-desfa-gia-thn-katanalwsh-fysikoy-aerioy-to-2022) οι εξαγωγές φυσικού αερίου από το ελληνικό σύστημα σχεδόν τετραπλασιάστηκαν το 2022 (+288,68%). Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στη διαμετακόμιση Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου από το σταθμό της Ρεβυθούσας προς την ευρύτερη περιοχή και κυρίως τη Βουλγαρία που αντιμετώπισε διακοπή εφοδιασμού από τη ρωσική Gazprom.