Σε μια περίοδο παγκόσμιας αναδιάταξης και αυξημένων γεωπολιτικών προκλήσεων, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) επαναπροσδιορίζει τον ρόλο της, ενισχύοντας τη στρατηγική ανθεκτικότητα και την τεχνολογική αυτονομία της Ευρώπης.
Ο Ιωάννης Τσακίρης, Αντιπρόεδρος της ΕΤΕπ, σε συνέντευξή του στο Business Daily παρουσιάζει τις νέες κατευθύνσεις της Τράπεζας και τον κρίσιμο ρόλο της στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, της ενεργειακής ασφάλειας και της οικονομικής συνοχής.
Από τη χρηματοδότηση στρατηγικών υποδομών και την υποστήριξη τεχνολογικών scale-ups, μέχρι την ανάπτυξη προγραμμάτων στέγασης και την ώθηση στη ρευστότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η ΕΤΕπ επενδύει στο μέλλον της Ευρώπης με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη και την καινοτομία. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην Ελλάδα, όπου ήδη προωθούνται σημαντικά έργα σε άμυνα, στέγαση και ενίσχυση των ΜμΕ.
Ο κ. Τσακίρης εξηγεί πώς η Τράπεζα συνδυάζει τη χρηματοδότηση με τεχνική βοήθεια για την επιτάχυνση ώριμων επενδύσεων, ενώ σκιαγραφεί τη στρατηγική μετάβασης σε μια πιο αυτάρκη και ανθεκτική Ευρώπη, έτοιμη να μετατρέψει την κρίση σε ευκαιρία.
- Κύριε Αντιπρόεδρε, σε μια εποχή γεωπολιτικής ρευστότητας και επιστροφής σε πολιτικές προστατευτισμού, βλέπουμε τους δασμούς να επανέρχονται στο προσκήνιο. Πώς επηρεάζει αυτή η παγκόσμια ανακατάταξη την ευρωπαϊκή οικονομία και ποιος είναι ο ρόλος της ΕΤΕπ μέσα σε αυτό το περιβάλλον;
Χαίρομαι που μου δίνετε την ευκαιρία να μιλήσω για ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα της εποχής.
Βρισκόμαστε σε μια περίοδο αναδιάταξης του παγκόσμιου εμπορικού χάρτη, όπου οι δασμοί επιστρέφουν στο προσκήνιο, με επιπτώσεις που είναι ταυτόχρονα οικονομικές, πληθωριστικές και γεωπολιτικές.
Η Ευρώπη είναι μια ανοιχτή οικονομία, χτισμένη πάνω στις αρχές του ελεύθερου εμπορίου, της πολυμέρειας και των κανόνων δικαίου. Οι πολιτικές προστατευτισμού, όπως οι δασμοί στις εισαγωγές στις ΗΠΑ και οι επιπλέον «ανταποδοτικοί» δασμοί, αποτελούν ένα σαφές πλήγμα σε αυτή την αρχιτεκτονική. Προκαλούν στασιμοπληθωριστικές πιέσεις, διαταράσσουν τις εφοδιαστικές αλυσίδες και δυσχεραίνουν τη στρατηγική προσαρμογής των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Ωστόσο, δεν είμαστε παθητικοί θεατές.
Η ΕΤΕπ αναδιαμορφώνει τη στρατηγική της ακριβώς για να στηρίξει την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας σε αυτό το νέο περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα:
Χρηματοδοτούμε στρατηγικές τεχνολογίες και υποδομές, από την τεχνητή νοημοσύνη μέχρι τη βιομηχανική και ενεργειακή αυτονομία, μέσω του νέου προγράμματος TechEU, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Επενδύουμε σε πρωτοβουλίες ενοποίησης των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών, ώστε να διοχετευθούν οι αποταμιεύσεις των πολιτών σε παραγωγικές επενδύσεις και να στηριχθούν οι νεοφυείς επιχειρήσεις και οι τεχνολογικές scaleups. Είμαστε ήδη ο μεγαλύτερος θεσμικός επενδυτής venture capital στην Ευρώπη.
Ενισχύουμε τη συνεργασία με τρίτες χώρες, ώστε η Ευρώπη να παραμείνει σημείο αναφοράς για σταθερότητα και δίκαιο εμπόριο. Η αποχώρηση άλλων δυνάμεων από τη διεθνή τάξη δημιουργεί χώρο για νέα win-win σχήματα συνεργασίας.
Υποστηρίζουμε με τεχνική βοήθεια κράτη-μέλη και δημόσιους φορείς, ώστε να επιταχύνουν κρίσιμες επενδύσεις από την άμυνα και την καινοτομία μέχρι βιώσιμη στέγαση και ενεργειακή ασφάλεια.
Η παγκόσμια μετάβαση δεν είναι χωρίς κόστος.
Όμως η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να μετατρέψει την κρίση σε ευκαιρία: για μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία, για επιτάχυνση των επενδύσεων και για εμβάθυνση των θεσμών της.
Η ΕΤΕπ είναι έτοιμη να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια, όχι μόνο ως επενδυτικός βραχίονας της ΕΕ, αλλά και ως θεματοφύλακας των αξιών του ευρωπαϊκού μοντέλου: βιώσιμη ανάπτυξη, καινοτομία και ανοιχτότητα.
- Η χώρα όμως βρίσκεται σε μια γεωπολιτικά ευαίσθητη περιοχή. Μέχρι πρόσφατα, η ΕΤΕπ απείχε από στρατιωτικές επενδύσεις. Ποια είναι η νέα προσέγγιση και ποιος είναι ο επιχειρησιακός ρόλος της Τράπεζας σε αυτό το νέο πεδίο; Η ΕΤΕπ μπορει να συμβάλει στη θωράκιση της χώρας αλλά και της ελληνικής οικονομίας απέναντι στις νέες προκλήσεις ;
Σε έναν κόσμο γεμάτο αβεβαιότητες, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων προσαρμόζεται στις νέες προκλήσεις και έχει ήδη επεκτείνει τη χρηματοδότηση έργων που ενισχύουν την άμυνα και την ασφάλεια της Ευρώπης και φυσικά της Ελλάδας.
Ήδη, οι πρόσφατες συζητήσεις μας τον περασμένο μήνα με την ελληνική κυβέρνηση επιβεβαίωσαν ότι η Ελλάδα μπορεί και είναι έτοιμη να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο σε αυτόν τον τομέα, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία και τη στρατηγική της θέση της χώρας. Ήδη εργαζόμαστε πάνω σε ένα ευρύ χαρτοφυλάκιο 14 έργων, και αναμένουμε τουλάχιστον διπλασιασμό της χρηματοδότησης μέσα στο έτος, φτάνοντας σε επίπεδα ρεκόρ.
Είμαστε εδώ για να στηρίξουμε την ανάπτυξη έργων, υποδομών και καινοτόμων τεχνολογιών που θα ενισχύσουν τη συλλογική μας ασφάλεια.
Για παράδειγμα πριν από λίγο καιρό υπογράψαμε την επέκταση του λιμανιού Esbjerg της Δανίας, ενισχύοντας ταυτόχρονα και την ευρωπαϊκή άμυνα αλλά και την αγορά ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Βελτιώνοντας τις υποδομές του λιμανιού, ουσιαστικά επιτρέπουμε μεγαλύτερη συνδεσιμότητα, υποστηρίζοντας την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέσω της πρωτοβουλίας REPowerEU αλλά διασφαλίζουμε ταυτόχρονα και νέες στρατιωτικές χρήσεις.
Επιπλέον η θυγατρική μας το EIF έχει δημιουργήσει το Defence Equity Facility που έχει σκοπό τις μετοχικές τοποθετήσεις, ειδικά σε νεοφυείς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που καινοτομούν στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας.
Παράλληλα όμως συμβάλλουμε στη θωράκιση της ελληνικής οικονομίας και με άλλους τρόπους, όλα αυτά τα χρονιά παρέχοντας ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης για την ενίσχυση των ελληνικών επιχειρήσεων, ειδικά σε περιόδους αυξημένων κινδύνων λόγω γεωπολιτικών ή οικονομικών αναταραχών, όπως ήταν η περίοδος της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας.
Οι χρηματοδοτήσεις της ΕΤΕπ έχουν αποδείξει πως είναι ευέλικτες και μπορούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες της ευρωπαϊκής οικονομίας αλλά και των εκάστοτε οικονομίων όταν πλήττονται από εξωτερικούς κινδύνους, όπως η αύξηση των επιτοκίων ή οι γεωπολιτικές εντάσεις.
Επιπλέον, στηρίζουμε την ανάπτυξη έργων στρατηγικής σημασίας, όπως είναι τα έργα ενεργειακής αυτονομίας που ενισχύουν την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας στις προκλήσεις της παγκόσμιας αγοράς.
- Μιλάμε για επενδύσεις, αλλά η πραγματική πρόκληση είναι η ωρίμανση των έργων. Τι κάνει η ΕΤΕπ για να διασφαλίσει ότι τα έργα είναι ώριμα και υλοποιήσιμα;
Έχετε απόλυτο δίκιο. Η πρόκληση δεν είναι μόνο να εξασφαλίσουμε τη χρηματοδότηση, αλλά να φτάσουμε στο σημείο όπου ένα έργο είναι τεχνικά, νομικά και οικονομικά ώριμο, ώστε να μπορεί να υλοποιηθεί έγκαιρα και αποτελεσματικά.
Σε αυτό το πεδίο, ο ρόλος της ΕΤΕπ ως συμβουλευτικός εταίρος είναι κρίσιμος.
Η Τράπεζα διαθέτει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο συμβουλευτικών υπηρεσιών (EIB Advisory), που τελεί υπό την εποπτεία μου και προσφέρει τεχνική βοήθεια, στρατηγική υποστήριξη και ενίσχυση δυνατοτήτων (capacity building) τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.
Το 2023 μόνο, παρείχαμε υποστήριξη σε πάνω από 420 έργα, συνολικού εκτιμώμενου επενδυτικού ύψους άνω των 160 δισ. ευρώ.
Στην Ελλάδα, η δράση μας είναι ιδιαίτερα έντονη:
Μέσω του InvestEU Advisory Hub, παρέχουμε συμβουλευτική για την ανάπτυξη καινοτόμων έργων – από κοινωνική στέγαση και βιώσιμη κινητικότητα μέχρι στρατηγικές για κλιματική προσαρμογή και τεχνολογία. Η ΕΥΔΑΠ έλαβε συμβουλευτική υποστήριξη για την προετοιμασία έργων δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης στην Αν. Αττική. Η ΕΤΕπ βοήθησε στην τεχνική ωρίμανση, κοστολόγηση και επιλογή κατάλληλου χρηματοδοτικού σχήματος. Αποτέλεσμα: Το έργο εγκρίθηκε και συγχρηματοδοτείται από την ΕΤΕπ και εθνικούς πόρους αλλά
Μέσω του ELENA, στηρίζουμε έργα ενεργειακής αποδοτικότητας και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε δήμους και περιφέρειες, χρηματοδοτώντας τις μελέτες και τα τεύχη δημοπράτησης. Η ΕΤΕπ παρείχε τεχνική βοήθεια μέσω του προγράμματος ELENA στον Δήμο Αθηναίων και άλλους ΟΤΑ για την ωρίμανση επενδύσεων ενεργειακής αποδοτικότητας σε σχολεία, διοικητικά κτίρια και κοινόχρηστους χώρους. Αποτέλεσμα: Υλοποιήθηκαν παρεμβάσεις με εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση εκπομπών CO₂, προσελκύοντας ιδιωτικά κεφάλαια και blending χρηματοδοτήσεις.)
Με τη δημιουργία του Greece Technical Assistance Facility, προσφέρουμε στοχευμένη υποστήριξη σε δημόσιες αρχές και φορείς υλοποίησης, ώστε να επιταχύνουν την απορρόφηση ευρωπαϊκών πόρων και να διαμορφώσουν ώριμα επενδυτικά σχέδια.
Και τέλος μέσω του JASPERS, στηρίζουμε τον σχεδιασμό μεγάλων υποδομών – σε μεταφορές, απορρίμματα, ύδρευση και ψηφιακές υπηρεσίες – διασφαλίζοντας ότι πληρούν τις απαιτήσεις της ΕΕ και είναι επιλέξιμα για συγχρηματοδότηση.
Επίσης η ΕΤΕπ συνεργάζεται με τις ελληνικές αρχές για τον σχεδιασμό παρεμβάσεων affordable housing, με βάση βέλτιστες πρακτικές από άλλες χώρες της ΕΕ.
Το ζητούμενο δεν είναι μόνο η ιδέα ή το όραμα. Είναι η μετουσίωσή του σε πλήρες επιχειρησιακό σχέδιο με ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα και ξεκάθαρη δομή χρηματοδότησης. Και γι αυτό η ΕΤΕπ δεν είναι μόνο μία τράπεζα. Είναι ένας μακροπρόθεσμος εταίρος για την ανάπτυξη των κρατών μελών, με τεχνογνωσία, ανεξαρτησία και ευρωπαϊκή αποστολή.
- Αναφερθήκατε στην οικονομική προσιτή στέγαση. Πράγματι η στέγαση αποτελεί κοινωνική πρόκληση με διαστάσεις μακροοικονομικής ανισορροπίας για όλη την Ευρώπη και φυσικά και τη χώρα μας. Μάλιστα πριν λίγο καιρό ανακοινώσατε και το πρώτο έργο στον τομέα αυτό για τη χώρα μας που είναι οι φοιτητικές εστίες στην Κρήτη, ενώ την προηγούμενη εβδομάδα παρακολουθήσαμε πως συναντηθήκατε με την υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού για να συζητήσετε την περαιτέρω συνεργασία σας πάνω σε αυτόν τον τομέα. Μπορείτε να μας εξηγήστε πώς μπορεί να παρέμβει η ΕΤΕπ σε αυτόν τον τομέα;
Η στέγαση, και ειδικά η οικονομικά προσιτή και φοιτητική στέγαση, αποτελεί αυτή τη στιγμή μια από τις πιο σύνθετες κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις για την Ευρώπη όχι μόνο σε όρους κοινωνικής συνοχής, αλλά και σε όρους μακροοικονομικής ισορροπίας και ανταγωνιστικότητας.
Η ταχεία αύξηση του κόστους διαβίωσης, οι επιδράσεις του τουρισμού σε περιφερειακές αγορές και η έλλειψη επενδύσεων σε μακροπρόθεσμες υποδομές στέγασης δημιουργούν πιέσεις σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΤΕπ έχει θέσει τη στέγαση ως στρατηγική προτεραιότητα. Το νέο Σχέδιο Δράσης για τη Στέγαση προβλέπει την υποστήριξη δημιουργίας ή ανακαίνισης 1,5 εκατομμυρίων κατοικιών έως το 2030, με στόχο όχι απλώς την αύξηση της διαθεσιμότητας, αλλά και τη βελτίωση της ποιότητας και της ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών.
Στην Ελλάδα, είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι για την πρώτη μας μεγάλη παρέμβαση στον τομέα αυτό: τη χρηματοδότηση των νέων φοιτητικών εστιών του Πανεπιστημίου Κρήτης, σε Ηράκλειο και Ρέθυμνο.
Το έργο αυτό, συνολικής αξίας €190 εκατ., συγχρηματοδοτείται από την ΕΤΕπ και την Τράπεζα Πειραιώς. Η συμβολή της ΕΤΕπ είναι διπλή: τόσο μέσω χρηματοδότησης ύψους €95 εκατ., όσο και μέσω συμβουλευτικής στήριξης – σε τεχνικό, περιβαλλοντικό και θεσμικό επίπεδο.Το έργο αυτό εντάσσεται σε μια ευρύτερη κυβερνητική πρωτοβουλία για τη δημιουργία 21.000 νέων φοιτητικών κλινών, και δείχνει πώς μπορεί να λειτουργήσει ένα σύγχρονο, βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο μοντέλο στέγασης μέσω συνεργασιών δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Παράλληλα, όμως αξιοποιούμε την ψηφιακή μας πλατφόρμα “More Homes, Better Homes”, ώστε να στηρίξουμε με τεχνική βοήθεια και ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ανάλογες πρωτοβουλίες και σε άλλες χώρες.
Ήδη συνεργαζόμαστε με την Πορτογαλία για πάνω από 10.000 κατοικίες, ενώ στόχος μας είναι να αναπτυχθούν και άλλες στοχευμένες παρεμβάσεις σε τουριστικές περιοχές ή πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα.
Η ΕΤΕπ είναι εδώ για να στηρίξει λύσεις που απαντούν στις ανάγκες των πολιτών, προστατεύουν την κοινωνική συνοχή και ενισχύουν την ανθεκτικότητα των οικονομιών μας.
- Κλείνοντας τη συζήτηση μας θα ήθελα ένα σχόλιο και για τις ΜμΕ με τις οποίες ασχοληθήκατε στη θητεία σας ως υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων και οποίες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα πρόσβασης σε χρηματοδότηση. Σχεδιάζετε νέες πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ρευστότητας των ελληνικών ΜμΕ, ειδικά στον τομέα της καινοτομίας και της τεχνολογίας;
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) είναι ουσιαστικά το οξυγόνο της ελληνικής οικονομίας, αλλά η πρόσβαση στη χρηματοδότηση παραμένει μια διαρκής πρόκληση, ειδικά για εκείνες που δραστηριοποιούνται στην καινοτομία και την τεχνολογία.
Στην ΕΤΕπ, αναγνωρίζουμε αυτή την ανάγκη και έχουμε θέσει ως προτεραιότητα τη στήριξη των ελληνικών επιχειρήσεων σε όλα τα στάδια της ανάπτυξής τους.
Το 2024, διαθέσαμε 702 εκατ. ευρώ για τη στήριξη των ελληνικών ΜμΕ και των επιχειρήσεων μεσαίας κεφαλαιοποίησης, ποσό που αντιστοιχεί στο 32% της συνολικής μας χρηματοδότησης στη χώρα. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (EIF),η θυγατρική του ομίλου ΕΤΕπ, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο, παρέχοντας στοχευμένες λύσεις για τις πιο καινοτόμες και αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις. Μέσα στο 2024, υπογράψαμε συμφωνίες 152 εκατ. ευρώ με ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για την παροχή εγγυήσεων, οι οποίες αναμένεται να κινητοποιήσουν επενδύσεις ύψους 1,8 δισ. ευρώ. Αυτή η πρωτοβουλία όχι μόνο ενισχύει τη ρευστότητα των επιχειρήσεων, αλλά συμβάλλει και στη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας προς ένα πιο βιώσιμο, καινοτόμο και ψηφιακό μοντέλο. Ταυτόχρονα στο πλαίσιο του TechEU, η ΕΤΕπ αναμένεται να διαθέσει έως και 20 δισ. ευρώ για την τεχνολογία το 2025, με συνολικό στόχο τη δημιουργία 180 δισ. ευρώ επενδύσεων μέσα στην επόμενη τριετία. Το πρόγραμμα επικεντρώνεται σε τρεις βασικούς πυλώνες: στη τεχνολογία , στον ψηφιακό μετασχηματισμό καιστη βιοτεχνολογία.
Όπως αντιλαμβάνεστε βρισκόμαστε σε μια καθοριστική στιγμή για την καινοτομία στην Ευρώπη, και η Ελλάδα έχει όλες τις προϋποθέσεις να πρωταγωνιστήσει. Η δέσμευσή μας είναι ξεκάθαρη: να δημιουργήσουμε τις συνθήκες εκείνες που θα επιτρέψουν στις ελληνικές επιχειρήσεις να καινοτομήσουν, να αναπτυχθούν και να διακριθούν σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
