Τέλειωσε η κούρσα των τραπεζών για τις εκδόσεις ομολόγων MREL

Με ένα σπριντ μέσα στο τρίτο τρίμηνο, οι συστημικές τράπεζες «βγήκαν μπροστά» όσον αφορά την κάλυψη μιας αρκετά δύσκολης εποπτικής υποχρέωσης, που καθιερώθηκε τα τελευταία χρόνια, υπό την επίδραση της μεγάλης χρηματοπιστωτικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας. Καλύπτοντας αυτή την υποχρέωση με σειρά εκδόσεων ειδικών ομολόγων, οι τράπεζες έχουν μπροστά τους την προοπτική μιας μείωσης των πληρωμών τόκων, που θα ενισχύσει την κερδοφορία τους, ιδιαίτερα αν επιβεβαιωθούν οι προσδοκίες για μια χαλάρωση των εποπτικών στόχων του 2026.

Οι ελάχιστες απαιτήσεις ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων (Minimum Requirements for Own Funds and Eligible Liabilities -  MREL) καθιερώθηκαν το 2015 με την κοινοτική Οδηγία 2014/59/ΕΕ (BRRD) που καθόρισε το πλαίσιο εξυγίανσης των τραπεζών στην ευρωζώνη. Έχοντας την εμπειρία της κρίσης, οι Ευρωπαίοι νομοθέτες θέλησαν να δημιουργήσουν ένα νέο στρώμα κεφαλαίων, που μαζί με τα κεφάλαια των μετόχων θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την εξυγίανση μιας προβληματικής τράπεζας, χωρίς να απαιτηθεί η ανακεφαλαιοποίησή τους με χρήματα των φορολογουμένων, του ειδικού ευρωπαϊκού ταμείου εξυγίανσης, παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις.

Ουσιαστικά, δηλαδή, οι τράπεζες υποχρεώθηκαν, εντός ενός καθορισμένου χρονοδιαγράμματος (μέσα σε μια δεκαετία), να συγκεντρώσουν με ειδικές εκδόσεις ομολόγων, των λεγόμενων ομολόγων MREL, κεφάλαια έκτακτης ανάγκης, που θα μπορούσαν να «καούν» για να χρηματοδοτηθεί η εξυγίανση. Ακριβώς επειδή ήταν ομόλογα για να συγκεντρωθούν κεφάλαια που προορίζονταν να χαθούν σε έκτακτες συνθήκες, αυτά τα ομόλογα είχαν «πικρή» τιμολόγηση και εκδίδονταν με πολύ υψηλά επιτόκια, γι' αυτό και αποτελούν ένα «βαρίδι» για την κερδοφορία των τραπεζών.

Όπως έχει σχολιάσει ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και της Εθνικής Τράπεζας, Γκίκας Χαρδούβελης, η υποχρέωση MREL «δαγκώνει», επειδή επιβάλλει στις τράπεζες να εκδίδουν ομόλογα μεγάλου ύψους, για να συγκεντρώνουν κεφάλαια που δεν είναι σίγουρο ότι τους χρειάζονται.

Οι συστημικές τράπεζες προχωρούσαν με σχετικά αργούς ρυθμούς τη συγκέντρωση αυτής της κατηγορίας κεφαλαίων, λόγω των πολύ υψηλών επιτοκίων των εκδόσεων ειδικών ομολόγων, αλλά από το φθινόπωρο του 2023, με την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από το Ελληνικό Δημόσιο, κατάφεραν να επιταχύνουν τους ρυθμούς των εκδόσεων και μέσα στο τρίτο τρίμηνο του 2024 να καλύψουν τους καταληκτικούς στόχους που είχαν τεθεί για το 2025.

Ειδικότερα, σύμφωνα με στοιχεία που έχει παρουσιάσει ο κ. Χαρδούβελης:

• Στο τέλος του β' τριμήνου 2024, η Τράπεζα Πειραιώς ήταν η μόνη τράπεζα που είχε ξεπεράσει ήδη τον καταληκτικό στόχο για το MREL, έχοντας συγκεντρώσει κεφάλαια που αντιστοιχούσαν στο 28,3% των εποπτικών της κεφαλαίων, έναντι στόχου 27,9%. Στο τέλος του τρίτου τριμήνου, το ποσοστό είχε ανεβεί ακόμη περισσότερο, στο 29,1%.
• Η Εθνική είχε φθάσει το δεύτερο τρίμηνο στο 25,9%, έναντι στόχου 27,79%. Στο τέλος του γ' τριμήνου είχε ανεβεί στο 28,3%, ξεπερνώντας τον στόχο, λαμβάνοντας υπόψη και την έκδοση πράσινου ομολόγου, που ολοκληρώθηκε λίγο μετά τη λήξη του γ' τριμήνου.
• Η Eurobank είχε φθάσει στο τέλος β' τριμήνου στο 25,4%, έναντι στόχου 27,86% για το 2025. Με τη συμπλήρωση του τρίτου τριμήνου είχε καλύψει τον καταληκτικό στόχο, ανεβαίνοντας στο 29%.
• Αντίστοιχα, η Alpha Bank βρισκόταν στο 25,8% στο τέλος του β' τριμήνου, ενώ ο στόχος ήταν 27,99%. Στο τέλος του γ' τριμήνου, η τράπεζα είχε ανεβεί στο 30,7%, με τον στόχο να έχει αναπροσαρμοσθεί στο 28,7%.

Όπως σημειώνει η Τράπεζα της Ελλάδος, «οι πιστοληπτικές αναβαθμίσεις, σε συνδυασμό με την αποεπένδυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τις σημαντικές τράπεζες, προσέδωσαν νέα δυναμική στην περαιτέρω προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων». Στο 9μηνο του 2024, οι τράπεζες άντλησαν 2,45 δισ. με εκδόσεις ομολόγων χαμηλής εξοφλητικής προτεραιότητας ονομαστικής (Tier 2), με τα οποία καλύπτονται οι εποπτικές υποχρεώσεις MREL.

Το 2025, οι τράπεζες θα έχουν την ευκαιρία να μειώσουν τις δαπάνες τόκων για τα ομόλογα MREL, ώστε να ενισχύσουν την κερδοφορία τους. Έχοντας κατακτήσει και οι ίδιες, μετά το Δημόσιο, την επενδυτική βαθμίδα, ενώ τον επόμενο Μάρτιο αναμένεται να δώσει την επενδυτική βαθμίδα στο Δημόσιο και ο οίκος Moody's, βελτιώνοντας περαιτέρω τις συνθήκες, οι τράπεζες θα μπορέσουν να αναχρηματοδοτήσουν υφιστάμενες εκδόσεις MREL με νέες και με χαμηλότερα επιτόκια.

Επιπλέον, όμως, μπορούν να προσβλέπουν σε μια ευχάριστη έκπληξη από την πλευρά του επόπτη, καθώς, όπως τόνισε πρόσφατα ο κ. Χαρδούβελης, ο στόχος MREL για το 2026 βρίσκεται υπό εποπτική καθοδική αναθεώρηση, δηλαδή μπορεί να μειωθεί, επιτρέποντας στις τράπεζες να ανακαλέσουν ορισμένες ακριβές εκδόσεις MREL.