Θέλουμε ξένες επενδύσεις αλλά κρατάμε έξω 57,5 δισ. ευρώ

Εκτός Ελλάδας βρίσκεται σχεδόν ένα στα πέντε ευρώ από την κινητή περιουσία των ελληνικών επιχειρήσεων και νοικοκυριών, την ώρα που η ελληνική κυβέρνηση έχει αποδυθεί σε διεθνή εκστρατεία για να προσελκύσει επενδύσεις ξένων στη χώρα.

Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας του ΙΟΒΕ, στο τέλος του 2018 οι καταθέσεις στο εξωτερικό, οι επενδύσεις σε μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια, ομόλογα και οι εμπορικές απαιτήσεις ελληνικών επιχειρήσεων και νοικοκυριών ανέρχονταν σε 57,5 δισ. ευρώ και αντιστοιχούσαν σε ποσοστό 18,6% των συνολικών χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων. Ο κύριος όγκος των κεφαλαίων που μένουν εκτός Ελλάδας είναι τοποθετημένα σε καταθέσεις (58,5%) και, δευτερευόντως, σε μετοχές και Α/Κ.

Το ύψος των κεφαλαίων που κρατούν οι Έλληνες στο εξωτερικό φαίνεται ότι συνδέεται άμεσα με την αντίληψή τους για τον κίνδυνο της ελληνικής οικονομίας. Οι τοποθετήσεις στο εξωτερικό κορυφώθηκαν το 2012, φθάνοντας τα 88,9 δισ. ευρώ, όταν επικρατούσε η αντίληψη ότι ήταν άμεσος ο κίνδυνος εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη και άτακτης χρεοκοπίας.

Ύστερα από μια σημαντική μείωση το 2013 και 2014, όταν εφαρμόσθηκε με σχετική επιτυχία το δεύτερο μνημόνιο, οι ανησυχίες για Grexit επανήλθαν το 2015, με την εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ, και εκτινάχθηκαν πάλι στα ύψη (88,4 δισ. ευρώ) τα κεφάλαια που κρατούσαν οι Έλληνες στο εξωτερικό.

Τα επόμενα χρόνια, μετά το συμβιβασμό της τότε κυβέρνησης με τους Ευρωπαίους και την εφαρμογή του τρίτου μνημονίου, οι ανησυχίες για Grexit υποχώρησαν και μαζί τους μειώθηκαν οι τοποθετήσεις κεφαλαίων στο εξωτερικό, καθώς μάλιστα τα capital controls που τέθηκαν σε ισχύ από το καλοκαίρι του 2015 συγκρατούσαν στο ελάχιστο τις εκροές κεφαλαίων.

Στο τέλος του πρώτου εξαμήνου 2019, οι τοποθετήσεις κεφαλαίων στο εξωτερικό συνέχισαν να μειώνονται, για να διαμορφωθούν σε 55,2 δισ. ευρώ. Γεγονός είναι, όμως, ότι όσο οι ελληνικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά κρατούν τόσο μεγάλα ποσά σε χρηματοοικονομικές επενδύσεις εκτός χώρας, είναι δύσκολο να ακουσθεί πειστικά σε ξένους μια επιχειρηματολογία υπέρ της επένδυσης των κεφαλαίων τους στην Ελλάδα.

Βασιλιάδες των μετρητών

Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο της ίδιας έρευνας του ΙΟΒΕ, που αποκαλύπτει αρκετά για την οικονομική συμπεριφορά μας, είναι ότι οι Έλληνες είναι... βασιλιάδες των μετρητών στην Ευρώπη: οι Έλληνες έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό της κινητής περιουσίας τους σε μετρητά. Το ποσοστό φθάνει το 10,4%, έναντι μέσου όρου μόλις 2,4% στην Ευρώπη. Αν στα μετρητά προστεθεί και το ποσό των τραπεζικών καταθέσεων, τότε το σύνολο της περιουσίας που διατηρούν οι Έλληνες σε ρευστό φθάνει το 64,4%.

Τα υψηλά ποσοστά των μετρητών, το γνωστό φαινόμενο της αποθησαύρισης μετρητών σε στρώματα και άλλες κρυψώνες, είναι προφανώς μία από τις παρενέργειες της ανασφάλειας που δημιούργησε η οικονομική κρίση και της έλλειψης εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα. Η διατήρηση υπερβολικά ποσοστού της κινητής περιουσίας με τη μορφή καταθέσεων, εξάλλου, είναι μια αντανάκλαση της δυσπιστίας των Ελλήνων απέναντι σε άλλες μορφές, πιο αποδοτικών επενδύσεων, όπως σε ομόλογα, μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια, η οποία συνδέεται με την τραυματική εμπειρία του «κουρέματος» των ομολόγων το 2012, αλλά και γενικότερα από την εμπειρία της οικονομικής κρίσης.

Όμως, για να υποστηρίξουν την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, οι ελληνικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά πρέπει να αλλάξουν γρήγορα τη συμπεριφορά τους, σε ό,τι αφορά τον τρόπο που διαχειρίζονται τα κεφάλαιά τους. Κρατώντας μεγάλο μέρος των κεφαλαίων στο εξωτερικό ή κάτω από τα στρώματα και περιμένοντας από ξένους να χρηματοδοτήσουν την ελληνική ανάπτυξη δεν θα πάμε πολύ μακριά...