Ο λογαριασμός στους δημότες για τις παράνομες χωματερές

Η χθεσινή έγκριση, από την αρμόδια διυπουργική επιτροπή, των δύο έργων κατασκευής μονάδων απορριμμάτων στην Αττική με Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) και συνολικό προϋπολογισμό 640 εκατομμυρίων ευρώ, αποτελεί θετική είδηση για την αγορά. Πρόκειται για τις μονάδες που αφορούν τον Πειραιά και τα δυτικά προάστια καθώς και τον κεντρικό τομέα των Αθηνών. Όμως, αρκετοί αναρωτιούνται για ποιο λόγο η διοίκηση της Περιφέρειας Αττικής αποφάσισε να προχωρήσει ως παραδοσιακό δημόσιο έργο το διαγωνισμό για την τρίτη μονάδα, που θα εγκατασταθεί στο Γραμματικό. 

Οι θετικές ειδήσεις τελειώνουν εδώ για τον κυβερνητικό σχεδιασμό στη διαχείριση απορριμμάτων. Στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) νιώθουν εκτεθειμένοι, καθώς είχαν ανακοινώσει πως φέτος θα δημοπρατηθούν 17 μονάδες επεξεργασίας σε ολόκληρη τη χώρα. Μέχρι στιγμής δεν έχουν ξεκινήσει ούτε οι μισοί διαγωνισμοί, ενώ κάποιοι από τους ελάχιστους που ξεκίνησαν έχουν μπλοκαριστεί λόγω προσφυγών και αντιδράσεων, όπως συμβαίνει στην Κέρκυρα.

Γι’ αυτό και την Τετάρτη ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κ. Χατζηδάκης και ο γενικός γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων Μανώλης Γραφάκος σταμάτησαν τα παρακάλια προς δημάρχους και περιφερειάρχες ώστε να προχωρήσουν επιτέλους τα έργα. Στο πλαίσιο του σχεδίου νόμου για την ενίσχυση της ανακύκλωσης ανακοίνωσαν πως θα προβλέπει την εφαρμογή από τη νέα χρονιά, έπειτα από οκτώ χρόνια αναβολών, του τέλους ταφής μέσω του οποίου οι δήμοι επιβαρύνονται σημαντικά για κάθε τόνο απορρίμματος που στέλνουν στις χωματερές. Έτσι έχουν κίνητρα για την εφαρμογή συστημάτων ανακύκλωσης, διαλογής των απορριμμάτων στην πηγή και άλλων μέτρων περιορισμού της ποσότητας που πάει στους χώρους υγειονομικής ταφής.

Το σχέδιο νόμου για την ανακύκλωση, που θα είναι από σήμερα σε δημόσια διαβούλευση, προβλέπει την επιβολή τέλους ταφής αποβλήτων 15 ευρώ ανά τόνο από τις αρχές του 2021, το οποίο θα αυξάνεται κατά 5 ευρώ ετησίως και θα φτάσει έως τα 35 ευρώ τον τόνο το 2025 για τους χώρους υγειονομικής ταφής. Το σχέδιο νόμου προβλέπει επίσης την μετακύλιση προστίμων που πληρώνει το Δημόσιο στην Ε.Ε. για τις παράνομες χωματερές στους δήμους από 1 Ιουλίου 2022. Με αυτό τον τρόπο εκτιμάται πως οι δήμαρχοι θα έχουν κίνητρο να προχωρήσουν τους διαγωνισμούς για τις μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων και την ανακύκλωση. Σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει να αυξήσουν τα δημοτικά τέλη ώστε να πληρώνουν τα πρόστιμα στην Ε.Ε. που σήμερα πληρώνονται από το Δημόσιο.

Τα πρόστιμα και το σχέδιο διαχείρισης

Η Ελλάδα πληρώνει ήδη πρόστιμα στην Ευρωπαϊκή Ενωση επειδή λειτουργούν ακόμα παράνομες χωματερές και απειλείται με νέα πρόστιμα για παραβίαση κοινοτικών οδηγιών που συνδέονται με το ποσοστό των απορριμμάτων που θάβονται σε χωματερές, το ποσοστό που ανακυκλώνεται, κ.α. 

Το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων προβλέπει τη λειτουργία 62 μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων, οι τέσσερις από τις οποίες θα είναι μονάδες καύσης. Το συνολικό κόστος κατασκευής των 62 μονάδων προσεγγίζει τα 2,7 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα να αναζητούνται περίπου 1,3 δισ. ευρώ για να καλυφθεί το κενό χρηματοδότησης του σχεδίου. Σύμφωνα με το νέο ΕΣΔΑ, θα κατασκευαστούν 28 νέες μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων (ΜΕΑ) ενώ σήμερα λειτουργούν μόλις πέντε. Θα κατασκευαστούν, επίσης, 30 μονάδες διαχείρισης βιοαποβλήτων ενώ σήμερα λειτουργούν τέσσερις.

Για πρώτη φορά προβλέπεται στο ΕΣΔΑ και μοντέλο ενεργειακής αξιοποίησης των απορριμμάτων με την παραγωγή εναλλακτικού καυσίμου από τα υπολείμματα των μονάδων επεξεργασίας και των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ). Τα εναλλακτικά καύσιμα θα παράγονται από τρεις ή τέσσερις μονάδες, το συνολικό κόστος κατασκευής των οποίων ενδέχεται να φτάσει τα 800 εκατ. ευρώ. Με την καύση θα περιορίζεται το ποσοστό των απορριμμάτων που οδηγούνται σε ταφή, δηλαδή στις σημερινές χωματερές ή Χώρους Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ).